Groenten in potten, het grondmengsel ( de serie, deel 4)

(4) Het grondmengsel



De keuze van het grondmengsel wordt vooral bepaald door de waterhuishouding. Een goed gekozen grondmengsel en een goede drainage van de pot moet ervoor zorgen dat de pot niet doorweekt raakt bij aanhoudend regenweer of bij teveel water geven. Een te nat substraat bevat te weinig zuurstof waardoor de wortels afsterven en rotten. Anderzijds moet het substraat bij zonnige en warme omstandigheden ook voldoende water kunnen vasthouden.

Het grondmengsel moet voldoende water kunnen bevatten zonder dat het slijk wordt. Als je wat substraat in de hand knijpt moet dit, nadat je het loslaat, terug wat open gaan. Blijft het aan elkaar kleven, dan is de waterhuishouding niet goed. Het substraat moet dus wat "veerkracht" hebben.

Theoretisch is het wortelvolume niet belangrijk, wel het continu ter beschikking hebben van water en voeding is van belang. Om het makkelijk te houden is dus een zeker volume wel aangewezen, anders moet u misschien wel een paar keer per dag water en voeding geven. Hoe groter de plant en hoe meer ze verdampt hoe groter we de pot kiezen.

Er zijn dus twee zaken, waaraan het groeimedium moet voldoen, het moet goed draineren, maar het mag ook niet snel uitdrogen. Sommige, duurdere potgronden in de handel voldoen vrij goed aan dit criterium. Toevoegingen van klei, turf (witveen) en zand wijzen er op dat u met een goed mengsel te doen hebt. Misschien is dit mengsel iets te snel drogend. Dit kunt u verbeteren door er zo’n 30 % tuingrond mee te mengen.

Potgronden die hoofdzakelijk uit zwartveen (soms aangeduid als tuinturf) samengesteld zijn zullen nat blijven en gemakkelijk dichtslaan. Ook compost heeft deze eigenschap in zich, net als tuingrond. Tuingrond voor potten is dus minder geschikt omwille van het intensieve watergeven, waardoor de luchtige structuur al vlug verloren gaat. Menging met organische stof zoals zwartveen, witveen, of compost is dus nodig in grote hoeveelheden.

Met zwartveen kunt u wel een goed substraat samenstellen. U vertrekt dan van goedkope potgrond, die praktisch alleen uit zwarte veengrond bestaat en maakt een mengsel van

• 50 % van deze potgrond (zwartveen, synoniem turfstrooisel)
  
• 15 % verteerde compost (voor de voeding, kan eventueel weggelaten worden en vervangen door vloeibare voeding of het inmengen van een traagwerkende meststof)
• 10 % grof metselzand (voor de luchtige structuur en drainage)
• 25% kokosvezels of turf (voor een veerkrachtige, luchtige structuur die tegelijk ook het water goed vasthoudt), eventueel moet u de hoeveelheid van dit element vergroten als u vaststelt dat als het mengsel in natte toestand samengeknepen wordt niet wil uiteenvallen.
• Enkele procenten bentoniet of kleimeel is aan te raden. Bentoniet bestaat uit kleimineralen, die zelf ontstaan zijn door verwering van gesteenten. Zij kunnen zeer veel water en voedingsstoffen vasthouden.

Bovenstaand mengsel zal best wel voldoen om bladgroenten, vruchtgroenten en peulgewassen te telen.

Voor grotere, brede en diepe containers met diep wortelende groenten kunt u toch te werk gaan met tuingrond, gemengd met zo’n 30 % compost, en afhankelijk van de grondsoort er nog 10 tot 20 % grof zand bij te mengen. Of u gebruikt het hierboven beschreven mengsel, maar voegt er de helft tuingrond aan toe. Dit omwille van de kostprijs, maar ook omdat in grotere volumes de structuur van de grond beter behouden blijft en de uitdroging minder een rol speelt. Bij deze grote containers is het probleem van snelle uitdroging gewoonweg minder dringend.

Klik hier voor de lijst van al verschenen artikels in de serie "Groenten in Potten"
111

Tomaat zaaien : schimmels in het zaaibakje?

Ik kreeg vandaag een mail van een lezeres over een probleem die zich kan voordoen als bij de onderverdeling van het zaaibakje houten stokjes gebruikt worden (zoals beschreven in het artikel over tomaten zaaien). Het probleem was het volgende:

Vorige week 14/2 heb ik reeds een aantal dingen gezaaid in een verwarmd zaaibakje :
- Tomaten Nikita F1, Ausonio F1, Riviera, Super Marmande, Mini-Bel
- Paprika California Wonder
- Spaanse peper Amando F1
- Stevia

De tomaten zijn reeds zeer goed opgekomen, de rest laat nog wat op zich wachten maar het zand vertoont al relief.

Het probleem is echter ik op bepaalde bamboestokjes voor de onderverdeling groene schimmelvlekken zie. Ik heb sinds het besproeien van het zand vlak na het zaaien niet meer bevochtigd. De zijwanden van het deksel staan vochtig en de de verluchtingsgaten staan sinds een paar dagen volledig open.

In uw boek heb ik niet direct gevonden wat te doen als er schimmels aanwezig zijn.
Is alles nu voor de vuilbak ? De zaailingen zien er verder wel ok uit.
En wat heb ik verkeerd gedaan, want ik heb nog andere rassen te zaaien in maart.

Gelukkig kan ik hier goed nieuws brengen. De schimmel die op de stokjes groeit is niet onmiddelijk schadelijk voor de zaailingen. Op hout groeien makkelijk schimmels als het vochtig gehouden wordt. Weggooien van de zaailingen hoeft dus helemaal niet. Maar zo'n schimmel is natuurlijk geen zicht. Je kan de stokjes er uit halen, afwassen en terug leggen. Maar het is beter de stokjes te vervangen door bijvoorbeeld rietjes of ander pastic.

Geen lente in de groentekas.

U hebt het misschien al gemerkt: lenterige temperaturen zijn er dit jaar niet in de kas. Normaal halen we bij een uurtje zon deze tijd van het jaar vlotjes 15 tot 20°C onder glas. En dat is voldoende om de vroege (blad) groenten in de serre een mooie voorsprong te geven.
Het artikel vandaag in HLN bevestigt :

Somberste februari ooit
De huidige februarimaand zal waarschijnlijk de geschiedenis ingaan als de somberste ooit. Tot en met de 20ste werden er op het KMI in Ukkel amper 12 uur en 48 minuten zonneschijn opgetekend. Een normale februarimaand levert 73 uur zonneschijn op.

Tot nu toe staat het record van somberste februari op 1923 en 1966, met allebei 35 uur zon. De voorspellingen voor de komende dagen zien er ook niet rooskleurig uit, zodat de kans groot is dat we dit jaar de 35 uur niet zullen halen.

Had u gedacht dat het artikel van 5 februari over "Bladgroenten in de kas? Vang de weersovergang op" nu bijna drie weken later nog steeds actueel zou zijn? Inderdaad, voor het weekeind belooft de weersvoorspelling flink wat meer zon. Dat wordt een hevig klimaatcontrast met de voorbije vier weken. Je leest dus best nog eens de tips van het geciteerde artikel.

Groenten verlagen de bloeddruk

Dat groenten bijdragen tot eenieders gezondheid komt steeds meer aan bod in de pers Zo is er vandaag het artikel in Het Nieuwsblad:

Vijf porties groenten en fruit per dag eten kan het risico op een beroerte met 25 procent verminderen. Beroertes veroorzaken vaak vroegtijdig overlijden. Wie het toch overleeft zal een lange en moeizame revalidatieperiode moeten doorlopen en er meestal zware stoornissen aan overhouden. De Britse onderzoekers beklemtonen daarom dat het belangrijk is om preventief te werk te gaan. Fruit en groenten zijn rijk aan kalium, dat de bloeddruk verlaagt. Omdat te hoge bloeddruk één van de hoofdoorzaken is van een beroerte, veronderstelt men dat groenten en fruit de remedies bij uitstek zijn.

De zelf-oogst moestuin, een geniaal idee?

Misschien een oplossing voor wie een moestuin wil zonder werk, maar het zou even goed een ideale manier kunnen zijn om kennis te maken met het zelf telen van groenten.
Dit artikel is overgenomen uit de krant De Gelderlander.

Zelfoogst-moestuin om in weg te dromen
VORTUM-MULLEM - Een eigen moestuin hebben, maar geen onkruid hoeven wieden. Dat kan komend voorjaar bij biologisch - dynamisch tuinder Hans Weima in Vortum - Mullem. In de zelfoogsttuin je eigen kropje sla, kruiden en bloemen snijden.

„Op zich een mooi vak, maar bij mij werkte het niet meer.“ Hans Weima (42), geboren en getogen in het Gooi, was vroeger theatertechnicus. Vijf jaar geleden gooide hij het roer om en werd tuinder.

Op een zorgboerderij in Utrecht leerde hij het wroeten in de aarde. En vooral, genieten van het werk. Hij werkte vervolgens bij een aantal tuinders en kwam op die manier bij een teler in Groeningen terecht.

Intussen maakte hij zich het vak van biologisch-dynamisch tuinieren (zonder gebruik te maken van chemische middelen) eigen via een opleiding in Driebergen en begon voor zichzelf.

Weima zocht een invalshoek om zijn tuinderij rendabel te maken. „Ik heb geen marktonderzoek gedaan, maar mijn gevoel zegt me dat veel mensen net als ik buiten op het land werken prettig vinden. Lekker dichtbij je eigen voedsel verbouwen, maar niet de lasten hoeven dragen. Want zelf een moestuin hebben betekent ook spitten, zaaien en schoffelen. Toen kwam ik op het idee van de zelfoogsttuin waarbij ík het zware werk doe.“

Weima heeft ruim 1,2 hectare grond gekocht in Vortum-Mullem om zijn droom waar te maken. De bedoeling is om in maart de eerste zaden in de grond te stoppen. Zodra de groenten oogstklaar zijn, kunnen omwonenden voor 4 euro in de week gaan oogsten in de tuin ‘In het volle leven’.

„De insteek is dat iedereen uit de moestuin kan oogsten zonder dat ze zelf werk hoeven te doen. Ze kunnen hier zelfs op een bankje rustig van de tuin genieten. Maar wie wil, mag ook schoffelen.“

Door de grootte van de tuin, 12.000 vierkante meter, kunnen volgens Weima zeker negentig gezinnen het jaar door van groenten worden voorzien.

Hij wil praktisch alle werk zonder grote of zware machines doen en zoveel mogelijk met de hand. „Ik zie arbeid niet als een kostenpost of een noodzakelijk kwaad. Arbeid in de moestuin kan ook een doel op zichzelf zijn.“

Ajuin planten onder worteldoek

Nu het plantseizoen voor ajuin stilaan nadert vond ik het goed even de ervaringen van een lezer van deze nieuwslijn te publiceren in verband met het telen van plantajuin (maar ook prei, wortelen) onder antiworteldoek. Het is een zeer goede tip voor wie het wieden in de groentetuin nogal eens uitstelt. Vorig jaar, zowat halfweg de maand maart, mailde Adelin mij het volgende

"Heb vandaag mijn ajuintjes geplant onder antiworteldoek (wel de nodige openingen voorzien uiteraard). De grond die ik bewerk is een zandgrond. Ik heb het vorige seizoen hetzelfde gedaan met zomer- en winterprei en dit is enorm meegevallen.De oogst was beter dan vorige jaren en er was bijna geen werk aan wieden (een werkje dat niet echt in mijn smaak valt!).Wat je vraag betreft voor het maken van gaatjes in de antiworteldoek, inderdaad maak ik voor elke plant een aparte opening van ongeveer 5cm diameter. Ik doe doe dit met een vrij dikke stalen buis die ik opwarm op een gasvuurtje. Op die manier kan ik ongeveer een 300-tal gaatjes inbranden op de antiworteldoek en dit op een uurtje tijd. Dit lijkt omslachtig maar er zijn heel wat voordelen:

• de gemaakte openingen zijn stevig ( geen losse vezels zoals bij snijden).
• grond droogt minder vlug uit.
• bijna geen werk i.v.m. onkruid (alleen als de plantjes klein zijn).
• worteldoek laat water en minerale meststoffen gemakkelijk door."

Daar ik bijzonder geïnteresseerd was in deze manier van telen vroeg ik Adelin of hij mij op de hoogte wilde houden over zijn ervaringen. Op het einde van het seizoen, in oktober kreeg ik volgende bericht, samen met enkele foto's waaruit blijkt dat de teelt van ajuin onder worteldoek wel degelijke een meevaller was. Ook bij de preventie van wortelvlieg lijkt antiworteldoek een hulp te kunnen zijn.

"De ajuinen en sjalotten hebben het zeer goed gedaan en zijn onder de worteldoek goed blijven groeien. Wel heb ik de worteldoek moeten losmaken om meer plaats te maken. Ook geen last gehad van plagen.Hetzelfde kan gezegd worden van de wortelen die anders zo gevoelig zijn voor de wortelvlieg en dit was nu geen noemenswaardig probleem. Het oogsten moest wel gebeuren door het losmaken van de doek (de gaatjes waren iets te klein of anders gezegd de wortelen waren te groot).Ook met andere groenten vooral veel tijdsbesparing (wieden hoeft niet meer en water geven was eveneens minder nodig)."

Bedankt Adelin om deze nuttige tip te melden!