Peen in alle kleuren.

Geschiedenis
De wortel werd al duizenden jaren geleden geteeld in Midden-Azië. Egyptenaren en Romeinen kenden de wortel al in verschillende kleuren zoals paars, rood, lichtgeel, groen, wit. Blijkbaar was de wilde soort Daucus carota toen toen al wat geselecteerd. Het gebruik beperkte zich toen nog tot medicinale doeleinden. Nooit werd er melding gemaakt van oranje wortelen. Tijdens de 14^de en 15^de eeuw werd de wortel bekend in Noord-Europa. Men gaf er toen de voorkeur aan gele wortelen. Het duurde tot de 16^de eeuw vooraleer oranje wortelen voor het eerst geteeld werden, met name in Nederland. Later slaagde men er door veredeling verder in grote wortelen te telen. Alle latere rassen zijn van oorsprong ontstaan uit de Nederlandse selecties. Ondertussen is wortel een wereldgroente geworden, vooral oranje, maar in Azië is de rode en paarse kleur heel populair.

Diversificatie
Door de toenemende productdiversificatie bij groenten, die samengaat met de afbouw van de bulkproductie in de West-Europese groenteteelt is er opnieuw volop interesse voor de verschillende kleurvarianten van wortelen. De toenemende koopkracht van de consument maakt dat  deze wortelen ook nog eens op een rendabele wijze kunnen geteeld worden. De interesse van de consument is ook aangewakkerd door de gezondheidseffecten van de diverse kleurstoffen bij deze groenten.
Vanzelfsprekend kunnen deze kleurvarianten ook in de eigen moestuin makkelijk geteeld worden.

Een overzicht (tekst gebaseerd op o.a. tekst van Bejo Zaden, foto's genomen bij povlt) 

Oranje wortelen
Het oranje pigment van wortelen is rijk aan carotenen. Bèta-caroteen wordt in het lichaam omgezet in Vitamine A, een essentiële stof voor de werking van onze ogen en voor glanzende haren en een gezonde huid.

Wit
De textuur van witte wortelen zorgt voor een lekkere ‘bite’ en is ook nog eens goed voor de vertering.
Witte Belgische peen, een oud ras, heeft de typische groenkragen. Waarschijnlijk wordt dit ras ook aangeboden onder de naam White Belgian' / 'Green Topped White. Ook Blanche de Kuttingen is een oud wit ras.
White Satin F1 is een meer recent ras.

 

Paars 
Van paarse wortelen is bekend dat ze bulken van de blauwpaarse kleurstoffen, ook wel anthocyanen genoemd. Anthocyanen behoren tot de flavonoiden, die in het lichaam agressieve moleculen onschadelijk maken en daarmee preventief werken tegen kanker en hart- en vaatziekten. Anthocyaan kan uitstekend dienen als kleurstof voor diverse producten. Oorspronkelijk waren paarse wortelen door en door paars. Nu zijn er ook paarse wortels aan de binnenkant oranje blijven, en dus bevatten ze nog steeds veel beta-caroteen. Het kleurverschil verandert de smaak niet drastisch, de paarse wortels zijn wel zoeter dan de oranje exemplaren.  Vandaar dat sommige van deze wortelen te koop zijn onder de naam Betasweet Gekende rassen zijn Purple Haze, Deep Purple, Purple Rain. De paarse wortel verliest tijdens het koken kleur. Dan wordt het vruchtvlees wit en paars gemarmerd. 

Geel
Het pigment van gele wortelen bevat veelal hoge waarden Luteïne. Luteïne is een soort inwendige zonnebril die het netvlies van onze ogen beschermt tegen de schadelijke werking van zonlicht. Ook deze  stof - die behoort tot de groep van de carotenoiden - wordt een uitgesproken beschermende werking tegen kanker en hart en vaatziekten toegedicht (Rassen : Mello Yello, Yellowstone, Stompe gele uit de Doubs, Lobbericher Gele)

Rood
Ook rode wortelen zijn ter beschikking. De extra hoge concentratie van bèta-caroteen zorgt voor de de (bijna) rode kleur. Juwa-rot of Rotin, is een gekend ras en wordt ook wel de gezondheidswortel genoemd. Dit vanwege het zeer hoge caroteengehalte. Het vitamine A gehalte is dubbel zo hoog als bij gewone wortelen.  Het ras wordt ook aanbevolen voor het maken van wortelsap. Ook Samurai is een rood wortelras.

Rainbow mix
Enkele zaadfirma's hebben ook het mengsel Rainbow Mix, een mengeling van wortelen in alle hiervoor opgesomde kleuren. Klik op reageren vragen om te weten welke.

Recepten met gekleurde wortelen (Uit www.Nest.be)
Witte wortelen met komijn
Soep van gele wortelen uit de Doubs met koriander
Tagliatelle van wortelen uit Carentan en courgettes
Gemengde wortelen
Purple haze wortelen met sinaasappel

Kardoen, de eeuwige onbekende

Nick Trachet van Brusselnieuws.be heeft het deze week in "culinair ontdekt" over kardoen. Een boeiend geschreven artikel dat u wat inzicht heeft in de culinaire mogelijkheden en interessante achtergrondinformatie aanreikt. Ook zijn interpretatie van vergeten groente die hij formuleert vind ik wel grappig, en zeker het overpeinzen waard.

....Dan zijn er nog al die groenten die met recht en reden zijn vergeten. Het is niet omdat iets eetbaar is, dat het ook nog lekker is. De tuinbouwers in ons landje hebben echt álles wat maar kon groeien, ooit uitgeprobeerd. Weet u dat men vroeger cichorei at? Uit armoede natuurlijk. Ondertussen is cichorei zelfs uit de koffie verdwenen. Koopt iemand nog bitterpee? Nee toch. Rutabaga is nog zo'n woord dat de overlevenden van de Tweede Wereldoorlog met afschuw vervult. En ten slotte zijn er gewassen die zo duur om te kweken zijn, dat hun rentabiliteit in het gedrang komt. Met de asperge lukt het nog net, en de Hoeilaartse kasdruiven overleven op pure nostalgie. citaat uit brusselnieuws.be : Eten en drinken, Culinair ontdekt: Kardoen

 

Misschien was kardoen vroeger toch wat meer geteeld, want in het oude tuinbouwhandboek van mijn vader stond de volledige teeltbeschrijving van Kardoen tussen alle andere groenten.
Je kan deze oude teeltbeschrijving van Denis Van Dijck in zijn boek "groenteteelt in open lucht" uit 1954  lezen in het artikel
Kardoen, de eeuwige onbekende