Tuinbonen : luizenprobleem onderschat?

Ik kreeg een ietwat verwonderde reactie van Edwin over het artikel met de fotoreportage tuinbonen. Misschien heb ik het luizenprobleem bij tuinbonen onderschat?


Update: meer dan tien lezers stuurden ondertussen hun tip in over dit probleem, lees ze onderaan dit artikel.

Edwin schrijft :

Met interesse het tuinbonenbericht gelezen. Echter mijn ervaring staat helemaal haaks op uw beschrijving. In april tuinbonen gezaaid. De aanvankelijke groei verliep voorspoedig. Toen ze nog maar 15 tot 20 cm groot waren, staken de eerste luizen de kop op. In een razend tempo versreidden ze zich. De tuinbonen laten staan totdat ze zo'n 60 tot 75 cm groot waren. Toen zaten ze van boven tot onder, allemeaal vergeven van de zwarte luis. De vruchtbeginselen hadden duidelijk te lijden gehad. Nauwelijks vruchten. In een teleeursgestelde bui alles eruit getrokken en weggegooid.
Ik (en na navraag meerde collega-moestuin-liefhebbers) onderschrijf uw artikel dus helemaal niet. Wel jammer want verse tuinbonen zijn overheerlijk. Ik zou ze graag in de tuin hebben. Volgend jaar de zaak anders aanpakken?

Hieronder het  antwoord dat ik Edwin stuurde, maar eigenlijk ben ik op zoek naar reactie van (waarschijnlijk vooral Nederlandse) tuinliefhebbers over hoe zij het luizenprobleem aanpakken. Hebt u regelmatig problemen met de zwarte bonenluis bij tuinbonen? Of heeft u tips om dit te voorkomen. Hieronder alvast mijn idee daarover. Stuur uw reactie naar lezersbijdrage@plantaardig.com

Beste Edwin
Hartelijk dank voor uw reactie en uw ervaring uit het veld.
De foto's en teeltbeschrijvingen in het artikel gaan over een teelt van vorig jaar.
Toen was er weinig last van luizen. Hier toch. Ik teel zeker niet ieder jaar tuinbonen (In België is dit voor veel mensen een onbekende groente! )

Dit jaar echter was ook op veel andere planten uitzonderlijk veel luisaantasting. Door de zeer warme aprilmaand waren er al vlug grote generaties luizen. Als de luisaantasting zeer vroeg begint, op kleine planten, zal er moeten ingegrepen worden met een al dan niet biologische insecticide. Zoniet raakt de plant inderdaad overwoekerd. Eén behandeling zou dan moeten volstaan.

Ik zou toch durven aanraden om de bonen al begin  februari voor te zaaien en zo vroeg mogelijk in maart uit te planten. Zo kan je al voldoende grote planten hebben vooraleer de luizen er aan komen (in normale jaren). En dan kan je dus de jonge toppen er uithalen . Misschien was het daardoor dat ik vorig jaar geen luizen opgemerkt heb?

Maar toegegeven, het probleem is waarschijnlijk van grotere omvang dat het artikel laat uitschijnen. Vandaar deze vraag : Wat zijn uw ervaringen en hoe pakt u het luizenprobleem bij tuinbonen aan? Mail naar lezersbijdrage@plantaardig.com

Reactie van Cees

Ik kreeg al onmiddelijk een reactie van Cees Schippers.  Zijn ervaring lijkt de uitzonderlijke omstandigheden wat betreft luisaantasting in 2007 te bevestigen.

Hetzelfde probleem, zelfs met voorgezaaide bonen. Ondanks bestrijding met pyrethrine (maakt dus ook niks uit) wel wat vruchten onderaan de plant maar verder geen vruchtzetting meer.

Dit is het eerste jaar dat ik zo-iets meemaak!

 

De gewoon in koude grond gezaaide bonen komen er nog beter vanaf, in die zin dat de opbrengst nog wat groter is. Al met al meet ik een opbrengst die minder is dan 50% van normale jaren

Het zal dus wel de warme april maand zijn die ons allen parten speelt.....

En ook de zachte winter(s) waarschijnlijk. Bedankt voor de snelle reactie Cees.

Reactie van Antonia

Antonia Hoefnagels stuurde een oud gezegde van haar grootvader in, dat voor een groot stuk het luizenprobleem bij tuinboon samenvat

Het gezegde zegt:  wie labbonen(tuinbonen) wil eten mag februari niet vergeten.  Mijn grootvader zegde dit altijd.
Als je in februari tuinbonen plant heb je bijna geen last van luizen, enkel aan de top, maar die doe je er dan uit en je probleem is zo goed als opgelost"

Er vroeg bij zijn is dus wel degelijk belangrijk om tuinbonen zonder zwarte bonenluis te telen. Dan voor deze gouden tip, Antonia.

Reactie van Prisca

Beste lezer,
In februari worden 3 soorten tuinbonen (vectra, 3 x wit en groene hangers) voorgezaaid in bloempotten. Dit is 4 bonen in een potje met potgrond, dan krijg je wat stevigere bossigere planten. Deze worden in de koude kas gezet onder vliesdoek.
Iets na half maart de plantjes uitgeplant; de wortels kwamen de potjes uitgegroeid en de plantjes waren zo´n 10 cm groot. Plantafstand 60 cm tussen de rijtjes, onderling 30 cm.

In april al wel een keer gespoten met spiritus en groene zeep (liefst s´avonds, geen wind, geen zon!).

Begin mei getopt, de eerste vruchtbeginselen waren onderaan de plant duidelijk zichtbaar en de planten waren zo´n 70 tot 80 cm. groot (afhankelijk van het soort).
In mei nog wel twee keer moeten spuiten met spiritus en groene zeep. Twee dagen achter elkaar spuiten waar je de luis ziet zitten. Op een twee liter spuitfles, ongeveer een borrelglas gewone brandspiritus en een eetlepel groene zeep, aanvullen met warm water.

In juni heel veel lekkere tuinbonen geoogst.

Voor het doppen heb ik een wat snellere methode als we in het artikel konden lezen.
Als de tuinboon supervers is kun je het boontje met je duim dwars door de peul heen drukken, net als je een tabletje uit zijn verpakking druk als het ware. Maar dit lukt alleen als de peul nog knapperig is. Oogsten en doppen op je tuintje dus, kun je het afval gelijk op de composthoop achterlaten.

dit is mijn tuinboonervaring dit jaar. Ik tuinier in Breda in Noord Branbant. Vriendelijke groeten, Prisca klatten

Hartelijk dank voor deze teelttip, recht uit de tuin,  Prisca. Heel wat lezers zullen dit interessant vinden. Samengevat betekent dit dus : vroeg zaaien, toppen en luisbestrijding.

Reactie van Gherard

Gherard heeft succes met het middel Spruzit. Hij schrijft:

"In reactie op uw artikel wil ik u graag mijn ervaringen laten weten. IK teel al jaren tuinbonen en inderdaad zwarte luis is een probleem. Belangrijk is regelmatig controleren en als er luis in komt gebruik ik het biologisch middel Spruzit voor de bestrijding van de zwarte luizen. Dit werkt prima. mvrgr.  Gerhard Tiemessen"

Reactie van Jaap

Mijn ervaring is om tussen de rijen tuinbonen dille te zaaien, (van mijn grootvader gehoord)ik doe dit ieder jaar.
Als de bonen een centimeter of 15 zijn zaai ik de dille,en als ik dan toch de luis zie spuit ik met heermoesgier.
Maar dit jaar heb ik veel last van roest op de tuinbonen en de knoflook,heeft u daar een oplossing voor?

Reactie van Agral

Agral heeft ook succes met Dille tussen tuinbonen.

Ik heb nooit last van luizen in de tuinbonen. Tegelijkertijd als ik de tuinbonen zaai, zaai ik er meteen dille tussen, die houden de luizen weg. Door de hele tuinen heb ik dille en veel andere kruiden staan en de luizenoverlast is uiterst miniem in mijn tuinen!

Reactie van Dolf

Zou er eventueel een verband zijn met het geteelde ras? Dolf schrijft dit

Luizen in de tuinbonen, heb er dit jaar helemaal geen last van, maar ik heb een ander ras als voorgaande jaren gezaaid. Ik wist ook niet wat ik zag, want voorgaande jaren zaten ze er bij mij ook flink onder. Het ras is: Vectra TS is een wit bloeiend ras met hoge productie en geeft niet al te grote vruchten en is ook niet super vroeg rijp wel op tijd gezaaid. Ben vorige week begonnen te oogsten (21-06-07).Smaken prima! Dolf.

Reactie van Ben

Ben gebruikt rabarberthee. Hij schrijft:

Dit jaar heb ik met thee van rabarberbladeren gespoten, op tijd begonnen, zogauw de luis de kop opstak. De bladeren fijn snijden ong. 8 bladeren op ong. 15 ltr. water, 2 a 3 dagen laten trekken. Dit zeven en  2 maal per week spuiten. Heeft goed geholpen.Groeten Ben.

Reactie van John

Vroeg zaaien, bestrijden en toppen, alle handelingen  bij elkaar voor John, hij schrijft

Tuinbonen in februari gezaaid

Aan weerszijden rij met bonenkruid gezaaid.

Een heel klein beetje luis in de warme april maand.

Begoten met brandnetelgier en alle luis verdween

Dan getopt in mei en vorige week alles geoogst.

geen luizen verder.

 

Reactie van Gerda

Ook Gerda gebruikt Dille.

Nog even een reactie op de luis in de tuinbonen. Half maart in de koude grond gezet, na opkomst ook dille tussen de regels gezaaid en éénmaal met Bio-insectenspray van Pokon de luis te lijf gegaan. Superbonen geoogst. Ik tuinier in Groet (NH) direct achter de duinen. Gerda

Reactie van Sjef Silvertand

Al jaren teel ik tuinbonen.
Als planten een hoogte hebben bereikt van 75 cm
tot ca. een meter dan staat de plant nagelang het
soort in volle bloei en is meestal de eerste boon
aangezet,dan top ik al mijn planten om verdere
aantasting te verkomen. Is er al eerder zwarte luis
of bladluizen,dan spuit ik met een gericht middel tegen bladluizen en zwarteluis. De luizen met spuitmiddel goed raken
De volgende dag kun je zien dat de geraakte luizen
dood zijn 100% werkend.Het middel werkt specifiek
op bladluizen en spaart roofvijanden. Sjef Silvertand.

Inderdaad Sjef, dit is een heel selectief middel, beter selectief zelfs dan de spruzit, spiritus, groene zeep, natuurlijke pyrethroïden enz... die eigenlijk ook de lieveheersbeestjes doden, het door u geciteerde product niet! Helaas is het door u geciteerde middel niet verkrijgbaar voor de liefhebber, ik kan het helaas dan hier ook niet vermelden.

Reactie van Jo Janses

Jo is het volledig eens met Prisca

De methode van Prisca is inderdaad de erige juiste. Mijn moeder waste vroeger al onze haren met groene zeep als wij last van luizen hadden, en dat hielp perfect. Verder niets dan lof over jullie site ik heb er al versctips uitgehaald.

Ook nog een reactie van Aat

Ik spuit bij de eerste zwarte bonenluis altijd met een hogedrukspuit met water de luizen voorzichtig  eraf en meestal hoef ik dit hoogstens een keer te herhalen. Uiteraard heb ik de bonen dan ook al getopt. Werkt ieder jaar prima. Had de bonen voorgezaaid en had dit jaar weer een goede oogst.

groet Aat

Louis schrijft

Half februari, rechtstreeks in de volle grond. Meestal ben je de zwarte luis net voor of ze zijn nog te verwijderen `met de hand`. Bij het verschijnen van de eerste boontjes toppen. Zo doe ik het al veertig jaar.

     Groeten,  Louis

Ko schrijft

Ik heb alle berichten over ¨de zwarte luis¨doorgelezen,vele telers hebben hun eigen bestrijdingsmiddel,ik heb mijn tuin bij een boerderij al 25 jaar(tussen de Rijn en de Waal) en ieder jaar staan bij mijn de tuinbonen bovenaan de teeltlijst,
Ik trek de tuinbonen  altijd voor en deze zijn dit jaar pas eind Mei SAMEN MET VEEL DILLEZAAD in de grond geplaats.En ik moet eerlijk zeggen geen luis gezien. Bonen zijn geoogst en de dille staat er nog stoer bij.de zaden sparen we voor het volgend jaar en de takjes groen gaan in de vrieskist deze gebruikt de kokin bij de opgediende vis. Dit is mijn ervaring.

Wat zijn uw ervaringen en hoe pakt u het luizenprobleem bij tuinbonen aan? Mail uw methode naar lezersbijdrage@plantaardig.com

Tijd voor tuinbonen, fotoreportage.

In België weet men nauwelijks wat ze zijn. En verwart menigeen de tuinboon met de sperziebonen. In België worden ze ook wel labbonen genoemd.
In Nederland lijkt het dan wel het nationale gerecht te zijn.
Het is weer tuinbonentijd.
Op de pagina over tuinbonen telen kon u al lezen over het zaaien, planten, bemesten en teelttechniek.

Met deze fotoreportage over
tuinbonen, van bloei tot oogst
wordt het artikel vervolledigd

De teelt zelf is een aanrader, ook voor wie nog weinig ervaring heeft met de moestuin. Er zijn weinig problemen te verwachten. Enkel op het eind kunnen bladluizen wat roet in het eten gooien, maar kan knijp je gewoon de jonge toppen, waar de bladluizen meestal zitten, eruit. De schade van de bladrandkever valt meestal wel mee. En wormstekigheid kan ook wel eens een boontje doen sneuvelen. (zie foto's onderaan)

Meer info over doppen en oogsttijdstip vindt u onderaan dit artikel, eerst de foto's.

Bloeiende tuinbonen

Tuinbonen ondersteunen om omvallen te vermijden

De vruchtbeginsels blijven lang klein, het lijkt wel of het niets wordt.

 
Uiteindelijk beginnen de peulen te zwellen. Jonge tuinbonen hebben een donzige peulwand

 
Oudere tuinbonen blinken, maar worden nog niet zwart

 

Wil je geen zwarte vingers, dan is handschoenen dragen bij het doppen noodzakelijk. De schillen van tuinbonen bevatten looizuur (tannine) dat een zwarte kleur op de handen achterlaat, en niet onmiddelijk verdwijnt na het handen wassen. 

Het is zaak regelmatig te oogsten, want jonge tuinbonen smaken beter. Hebben de peulen de neiging zwart te verkleuren, dan ben je eigenlijk te laat.
Bij vroeg oogsten verlies je dan weer wat gewicht.
Bij laat oogsten hebben de zaden de neiging meliger te worden naarmate ze groter worden. Zodra het later in het seizoen is, worden de schilletjes van de bonen harder en bitterder. Wil je dit vermijden of hou je in het algemeen niet zo van de typisch licht bittere smaak van grotere tuinbonen, dan kan je ze dubbeldoppen. 
Dubbeldoppen betekent dat je  de taaie vliesjes verwijdert. Daardoor gaan ze echt heel anders smaken. Het grijze velletje wat je verwijdert is taaiig en bitter. Wat je overhoudt is zoetig. Natuurlijk is dit veel werk en heb je een kwart gewichtsverlies.

Bladrandkever.
De volwassen grijsbruine snuitkevers (Sitona lineatus) vreten aan de bladranden; de larven die ontluiken uit de afgelegde eitjes, leven in de grond en vreten aan de wortelknobbeltjes en de wortels. De schade die aangericht wordt door de kevers is meestal niet zo groot. De larven kunnen echter meer schade aanrichten doch zijn onbereikbaar. Deze kevers vormen een probleem bij onvoldoende vruchtwisseling.


Wormstekigheid door de larve van de bonekever (Bruchus rufimanus).

Tuinbonen zaaien en planten (fotoreportage)

Bekijk de fotoreportage met elf foto's van het volledige proces van zaaien tot uitplanten door te klikken op : tuinbonen zaaien en planten.

Bekijk ook de videoreportage over tuinbonen planten

Wil je meer weten over tuinboon telen, lees
dan ook nog eens het artikel over tuinboon zaaien en planten.

Tuinbonen planten

Wil je meer weten over tuinboon, lees
dan ook het artikel over tuinboon zaaien en planten

Wie dit voorjaar zijn tuinbonen voorgezaaid heeft zal daar ruimschoots de vruchten van plukken. Het koude voorjaar heeft immers verhinderd om vroeg tuinbonen ter plaatse te zaaien. Je kan zowat 6 weken voor de voorziene plantdatum tuinbonen zaaien in potjes, na ze eerst een nachtje voorgeweekt te hebben in water. Deze grote zaden kunnen heel wat water opnemen.

Je kan twee zaden in één kleiner potje zaaien. Of je kan grotere potten nemen en daar een tiental zaden inleggen. Of je kan zaaien in een zaaikist of zelfs de koude bak.

Met twee zaden per potje plant je de volledige potkluit in een voldoende diep plangat. Er mogen wel geen bladeren in de grond gaan natuurlijk. Deze 'tweelingen' planten we op 70x20 centimeter. (enkele seconden geduld, vooraleer de video automatisch afspeelt)

Tuinboon, heeft sterke, dikke wortels, het kan geen kwaad de plantjes die dicht opeen gezaaid zijn uit elkaar te halen en elk afzonderlijk uit te planten, bijvoorbeeld op 70x13 centimeter.

Tuinboon nu zaaien in potjes.

Tuinbonen worden traditioneel in het vroege voorjaar in open lucht geteeld.
Zaaien
Voor de vroegste teelten wordt voorgezaaid onder koud glas.
Tuinboon kiemt vanaf 5 graden en kan lichte vorst verdragen. Vanaf eind januari kan u voorzaaien in potjes, op een zaaibed in de koude bak, of in een verplaatsbare kist of bloembak met minimum 10 cm grond in. Druk de bonen een of twee centimeter in de grond en breng er drie centimeter grond op. Er mag inderdaad diep gezaaid worden, ook bij ter plaatse zaaien.
Afharden
Voorgezaaide tuinboon moet op een koele (10-12°C)en lichtrijke plaats geteeld worden om korte, gedrongen planten te bekomen. Vooraleer uit te planten moet er afgehard worden. Dit betekent enkele dagen bij goede weersomstandigheden overdag buiten zetten (of de koude bak openen). En wanneer de weersomstandigheden het toelaten ook eens ‘s nachts buiten laten staan. Na een tiental dagen kunnen de planten dan op het plantbed worden uitgezet.
Uitplanten
Als de plantjes zo’n 10 centimeter hoog zijn wordt er in maart (van zodra de grond bewerkbaar is) uitgeplant. Naast het klassieke éénrijensysteem (70 x10) kunt u ook uitplanten op dubbele rijen met een tussenafstand van 20 en een zaaiafstand van 20. Tussen de dubbele rijen zit 60-70.
Bekijk hier het teeltschema van tuinboon
Grondsoort
Tuinboon doet het goed op veel verschillende grondsoorten. Ook armere gronden zijn geschikt. Zware, maar goed gedraineerde, gronden geven de grootste oogst, lichte gronden zijn meer geschikt voor de vroege teelten. (Dit is voor veel teelten zo)
Meer bemesting
Tuinboon mag, in tegenstelling tot andere peulgewassen, toch wat bemest worden. Geef tien liter compost per m² of strooi 40 g/m² samengestelde meststof (samenstelling ongeveer 12+12+18). De ideale pH voor tuinbonen is hoog en schommelt tussen 7-7,5, deze waarden zijn dan ook niet altijd haalbaar. Tijdig bekalken is voor tuinboon wel aan te raden.

Tip
Bekijk de fotoreportage over tuinboon zaaien en planten.
Bekijk de videoreportage over tuinbonen planten