eind juni 2008
Het was op vrijdag 20 juni de laatste keer dat juffrouw
Anita bij het eind van het schooljaar frieten bakte voor haar kleuters van het
derde jaar. En zo zullen er de komende dagen nog wat dingen zijn die ze voor het
laatst zal doen. Want op 30 juni stopt haar carričre als kleuterjuf. Na 48 jaar,
waarvan 46 in de derde kleuterklas van de Sint-Anna-kleuterschool aan de Alfons
De Grauwelaan. Omdat het moet. "Ja, zucht ze, want het is nog elke dag alsof ik
naar mijn hobby ga."
48 jaar ?
Ja, het is bijna niet te geloven en als voorbeeld kan het zeker tellen. Maar kan
dat eigenlijk wel ? "Ik had mijn diploma al toen ik 17 was. Dat kon omdat ik
door mijn vroege geboortedag (4 januari) en via een ingangsexamen een jaar mocht
springen. Er was wel een dispensatie nodig om me het diploma op die leeftijd te
geven. En nu moet ik met pensioen op mijn 65ste. Dat is dus 48. Dat gaat mij
inderdaad niemand meer nadoen: nu studeert men langer en stopt men vroeger."
Waarom kleuterjuf ?
"Ik heb altijd 'juf' gespeeld als kind. Mijn vader ging er voor bij opkopers
zelfs oude schoolbanken voor kopen. Daar konden vriendinnen of mijn poppen op
zitten. De keuze was dan ook snel gemaakt na het achtste leerjaar. Nee, er was
niemand in de familie voor mij. Een jongere zus is het ook geworden. Maar die is
al gestopt."
Direct werk ?
"Ja, ik kon direct beginnen. In Sint-Kwintens-Lennik mocht ik inspringen in het
eerste en tweede leerjaar in het lagere. Dat was toegelaten als interim. Ik heb
aan de telefoon direct 'ja' gezegd. Mijn moeder was er tegen: op mijn leeftijd
naar Brussel ... Maar ik wou zo snel mogelijk aan het werk. En dan werd het
anderhalf jaar in een school in Aalst, het eerste en tweede kleuter samen, of 56
leerlingen. In september 1962 mocht ik dan in de Sint-Annaschool zuster Vincenza
vervangen. Zij werd gezien als een norse juf. Dat maakte mijn instap wat
gemakkelijker. En ja, dat was de derde kleuterklas, en dat is het gebleven.
Zelfs altijd in hetzelfde lokaal."
Andere opleiding ?
"Die is zeker veranderd, zoals alles. Vroeger had je minder bagage toen je uit
school kwam, en vooral, minder materiaal. Als je iets wou gebruiken, moest
je het zelf maken, in de tijd nog met stencils. Nu is er al veel kant en klaar
te vinden, vooral sinds de computer er is. Maar nu is de opleiding wel zwaarder
want er wordt veel meer verwacht van de kleuterjuf, en zo ook van de kinderen."
Drie periodes
"Ik zie eigenlijk drie periodes in mijn carričre. De eerste jaren was er minder
beschikbaar, maar konden de kinderen nog kind zijn. Maar het was dan wel in
klassen van minstens veertig. In een tweede periode kwam er meer materiaal ter
beschikking en verkleinden de klassen. De jongste jaren is alles meer gericht op
het voorbereiden op het eerste laarjaar. En die kleuters moeten daarvoor al heel
wat doen ! Zo is er nu ook het contractwerk, waarbij kleuters in het begin van
de week een opdracht krijgen die ze tegen het einde van de week moeten
afkrijgen, zoals ze dat zelf organiseren. En dan zijn er de voorbereidende lees-
en schrijfoefeningen, het begrijpend luisteren ... Het wordt echt wel druk voor
die kinderen. En ja, het vraagt veel geduld van de juffrouw. Je moet het
inderdaad bijna als een roeping zien."
De motivatie ?
"Ik heb me aan al die veranderingen aangepast omdat ik het wou blijven doen. Het
was ook nodig om met de steeds jongere collega's te kunnen samenwerken. Maar
misschien vooral wou ik blijven bijdragen om elk kind zo veel mogelijk kansen te
geven, en als het misschien wat minder kon, het ook een goed zelfbeeld te geven.
Dat zie ik als een van de belangrijkste taken van een kleuterjuf, naast er voor
zorgen dat het kind graag naar school komt en zorgen voor genoeg afwisselend
materiaal. Wat dat zelfbeeld betreft, dat doe je bijvoorbeeld door bij kinderen
die er moeite mee hebben, al wat stukjes van de puzzel vooraf goed te leggen,
zodat ze even vlug klaar zijn als de 'snellere'. Maar ook door je bijzonder in
te spannen om kinderen te helpen om voor de zogenaamde toeterproeven te helpen,
die aangeven of het kind bekwaam is om naar het eerste te gaan. Dat zijn zaken
die je niet altijd op school niet leert. Dat is ervaring."
"En je krijgt zoveel terug van die kinderen ! Ik mag zeggen
dat hun vriendschap me door de moeilijkere perioden in mijn leven heeft
geholpen. Maar ook, ze hebben me jong gehouden. Ik voel me echt nog altijd zoals
die juf van 17 die begon."
Ken je ze allemaal nog ?
"Neen, dat is onmogelijk. Je onthoudt vooral de kinderen die om een of andere
reden speciaal waren. Zo had ik al enkele kindjes die een open rugje hadden. Dat
vroeg een bijzondere aanpak, ook van de andere kinderen in de klas. Je moest er
immers voor zorgen dat ze ook dat kindje aanvaardden. Als je ziet dat het lukt,
hoe de andere kinderen attent reageren, dat doet deugd."
En de ouders ?
"Ook in die relatie is wel wat veranderd. Je beseft dat de kleuterklas
voor vele ouders die gaan werken een goedkopere kinderopvang is. Er zijn ook
meer gescheiden gezinnen en ook dat moet je op school kunnen opvangen. Ik tracht
de kinderen dan aan te zetten om de beide ouders graag te blijven zien. Daarom
ook dat ik zoveel belang hecht aan wat de kinderen meenemen voor vader- en
moederdag. Maar ik moet ook zeggen dat de kinderen minder komen vertellen wat er
thuis zoal is gebeurd."
De dansjes
"Ja, dat vragen ze me dikwijls, hoe dat voelt om met die kindjes bij
schoolfeesten mee te dansen. Ik blijf ook dat graag doen, omdat het met de
kindjes is. Ik vroeg mijn eigen kinderen wel vooraf altijd of wat ik van plan
was niet 'te oud' was."
Het materiaal en de inspiratie
"Ik heb inderdaad al heel wat materiaal verbruikt in de klas. In het begin heb
ik daar nog geld van mij moeten insteken. Nu krijgt de school daar al wat meer
middelen voor, ook al via de schoolfeesten. En er zijn ook wat winkels waar we
terecht kunnen."
"Waar ik de inspiratie blijf halen ? Och, zodra je wat
materiaal bij elkaar hebt, slaat de fantasie direct op hol. Maar je moet er wel
voor zorgen dat je de kinderen laat doen wat ze kunnen, niet meer, want anders
dreigt het niet mooi te zijn. Dat houdt ook in dat je ook veel zelf moet doen,
dat je ook thuis nog regelmatig bezig bent. Dat moet je er voor over hebben."
Erkenning ?
"Dat moet je vooral vinden in de voldoening in het werk, in wat je bereikt, in
wat de kinderen na een jaar kunnen. Je moet ook opgaan in de vreugde van de
kinderen. En als de kinderen voor de vakantie zeggen: 'juf, we gaan je missen
!', dan smelt je gegarandeerd. Natuurlijk helpt je als je directie of de
inspectie zegt dat je goed bezig bent."
Blij met pensioen ?
"Ik heb gemengde gevoelens. Al die paperassen die er bij kwamen kijken, dat werd
er wat te veel aan. Daartegenover staat dat ik de kinderen, het werk zal missen.
Gelukkig mag ik nog twee middagen gaan opletten bij de kindjes die op school
eten. Zo ben ik er nog niet volledig uit. Daarnaast wil ik me toch nog met iets
anders bezighouden, misschien iets met bejaarden. Anders weet ik niet goed wat
ik met al die tijd ga doen."
Afscheidsfeest ?
"Ik hoorde al dat de school iets wil doen, maar ken geen details. Nee ook van de
kinderen niet. Als ze terugkomen van een repetitie dan probeer ik iets te
vernemen, maar ze houden dan allemaal de vinger op de mond en echt, er komt
niets uit ..."
