Sterk verhaal van vrouwelijke emancipatie te Rutten anno 1969 .

Rutten bij Tongeren is een gezegend dorp, dierbare lezer . In 1969 kende het onder royale belangstelling de 101 e voorstelling van het zo hoog gekwoteerde Evermaarspel, vertolkt door exclusief luitjes van boven de zestig en de zeventig .

Maar ik wil even uw aandacht vragen voor mevr. Liza Slegers-Gijsen ( 68 jaar in 1969), een treffend exemplaar van vrouwelijke emancipatie , in dit bescheiden boerendorp van circa duizend door en door brave zielen .

Iedereen in Vlaanderen kent onderhand wel de vele tientallen Haccoeren, te weten de stoere Vlaamse dorpelingen , vaak rijkelijk gesnord en met een corpus als een appartement die elk jaar als vleugeladjudanten van bendeleider Hacco in het mysteriespel optreden . In hun bloedrode jas, witte vest en kniebroek, breedgerande hoed afgeboord met een woud van pluimenweelde , schitterend blinkende knopen en een meterslange sabel, moeten die stevige knapen in niets onderdoen voor de Engelse horse guards . Je zou alleen naar het nauwe Rutten willen afzakken met de complete kroost om getuige te zijn met welke stevige, kunstige hand, die lui van dagen voor het grote evenement hun prachtbeesten van Haspengouwse merries weten te roskammen . Een autenthieke attractie voor elke toerist, die nog zelden paarden ziet, en zeker niet zulk knap opgepoetste dieren, strikjes en vlagjes inclusief .

Maar tegenover deze bende van stoere jongens staat onze tante Liza , zoals de brave dorpelingen mevr. Slegers in de volksmond noemen . Haar naam alleen werd door alle Ruttense ingezetenen met schroom en eerbied uitgesproken en dan zeker door de leden van de Broederschap van Sint-Evermaar . Zij moest er sedert vijftig jaar zorg voor dragen dat er tucht en orde heerste te midden van die (mannelijke ) rangen van de Haccoeren . Een eerbiedwaardig jubileum mogen we zeggen . Zij moest ervoor zorgen dat de statuten rigoureus werden toegepast . Haar jongens kenden het klappen van de zweep . Lidmaatschapsgeld van de Broederschap betalen verliep vlot . Tijdens de processie moest iedere Haccoer keurig in de rij blijven ( te paard ) . Dat was Diktaat . Wie daartoe niet bekwaam was , moest eruit . Je moest anders maar langer vooraf oefenen om de dieren in te tomen ., zei ons tante Liza . Behoorde nog tot de statuten : op 1 mei mocht er door een Haccoer nooit gerookt worden, iedereen moest aanwezig zijn in het lof ( 1 mei is grote kermisdag te Rutten ), in de zwarte wei mocht niemand van het paard springen . En mocht er een Haccoer sterven, dan moesten al de collega's aanwezig zijn .

Denk nu niet lezer, dat onze tante Liza toeliet dat iemand zich van de begrafenis afmaakte door alleen een visitekaartje te gaan deponeren in het sterfhuis, of alleen tot na de offergang in de kerk te blijven . Mis ! Iedere Haccoer kreeg bij zo'n overlijden drie kaarten : een moest persoonlijk aan tante Liza worden overhandigd aan het sterfhuis, een voor de lijkdienst en een erna . Zij stond erop dat een collega Haccoer tot bij het graf werd vergezeld . Jongere Haccoeren mochten tijdens de wilde rit rond de heilige wei nooit hun oudere collega's voorbijsteken, hoe graag zij dat ook zouden willen doen om voor de vreemde toerist hun rijkunst te demonstreren ( vooral nadat ze in de grootste winningen werden getrakteerd op een druppel graangenever ) . Liza had een vernuftig systeem van boetes uitgedacht, sociaal tarief, iedereen gelijk voor de wet . Kijk : voor roken , niet in het lof, afstappen van paard 25 fr., niet in orde met een der kaarten bij overlijden 10 fr. of 5 fr., naargelang je overste of gewoon Haccoer was . Weet wel lezer dat al die boeten stante pede ( te paard ) moesten worden betaald . Die gelden waren voor de kas van de Broederschap . O.a. om de kosten van de verzekering te dekken . Wij hebben kunnen vaststellen hoe struise landbouwerszonen de wet moesten ondergaan . Bij een begrafenis wilden velen wel eens vlug hun dorst gaan lessen in de belendende herberg onmiddellijk na de offergang . Trucjes om de drie kaarten door te geven via een collega hadden geen schijn van kans . Wie overigens een kaart van een andere Haccoer wou doorgeven , kreeg dubbele boete . Met fierheid zegde Liza dat zelden iemand de wet had overtreden . Ze zou desnoods manu militari de orde en de tucht handhaven .

Op deze foto zien we tante Liza en actie : nota nemend van de aanwezigen . Bemerk haar attributen : enkele knoestige stokken en een afgedankte paraplu . Struise Haccoeren waren beducht voor een bekappiteling te midden van volle publiek .