Herstappe

Wandelen en fietsen in Herstappe .

Volgende regels zijn van de hand van S.R., wie verder onbekend wenst te blijven .

Een dorpje in 't zuiden van Haspengouw , daar moeten we zijn ! Slechts één vierkante kilometer groot, twee straten, enkele huizen rond de kerk . Geen verkeer , weinig parkeerplaatsen, geen mensen op straat Alleen vredige stilte, duidelijk hoorbaar . Schitterend wandelgebied : rijke akkers, zuivere lucht én historisch verleden ! Herstappe , een unicum !

Aan het gemeentehuis start onze wandeling . Door de Kerkstraat, lichtjes stijgend, verlaten we het dorpscentrum . Een smalle veldweg loopt boven over de heuvelrug, dwars door de weidse velden . In de verte duikt een buurdorp op uit de diepte, dat moet Rutten zijn . Even voor de eerste huizen draaien we rechts af in de richting van de Ezelsbeek .

Ongelooflijk wat een ruimte hier ! Op de zonovergoten heuvels goud rijpende tarwe , donkergroen bietenloof, zacht ruisende gerst . In de vallei, bij 't helder borrelende water, nodigen nagelnieuwe zitbanken uit voor 'n landelijke picknick . Heerlijk hier, geen drukte, geen geluid of toch .. één enkele leeuwerik tiereliert helder, schuin boven ons in de lucht . Dit is puur natuur in het kwadraat !

Jan zonder Vrees slachtte hier 5000 onfortuinlijke Luikenaars af, voor 't eerst in de geschiedenis met een kanon, in het open veld zo'n 600 jaar geleden .

Wat verder hebben we de keuze : ofwel kiezen we voor een langere wandeling en draaien dan naar links, ofwel nemen we de kortere weg naar rechts . Het laatste dan maar !

Langs een frisgroen begroeide holle weg klimmen we iets trager naar boven . Ongeveer halfweg duikt een stemmig processiekapelletje op, 't Heilig Huisje ! Volgens het infobord is dit kapelletje opgericht als herdenking van die bloedige veldslag van 1408 . Van hier heb je in ieder geval een fantastisch groothoekzicht op dat slagveld van weleer .

Dan bereiken we de Dorpsstraat met links en rechts enkele machtige hoeven, die getuigen van de eeuwenoude Haspengouwse vruchtbare bodem . Via een zijstraat in het centrum stappen we verder tot bij de Romeinse tumulus, aan de overkant van de vroegere heirbaan Tongeren-Amay . Dit is dan de Herstappe tombe ! Een laatste getuige van dat Romeinse verleden hier in de buurt : wellicht stonden in Herstappe enkele Romeinse villa's, met goed gevulde graanschuren: stapelplaatsen voor het leger !

Eigenlijk bevinden we ons nu op het grondgebied van het naburige Lauw . Geen probleem echter, van hierboven even turen over de taalgrens naar't zuiden Hetzelfde golvende landschap, trillend onder de middagzon .

Dan keren we terug, een paar honderd meter over de oude heirbaan en draaien de Dorpsstraat in .

En daarna , wat dacht je ? Een frisse pint op 't terras van Herberg 't Tolhuys hebben we vast en zeker verdiend ! Heerlijk was dat, wandelen in Herstappe, de parel van Haspengouw !

Historiek van het tolhuis van Herstappe

In het begin van de 18 e eeuw, onder het Oostenrijks Bewind, werden bepaalde wegen in het Vlaamse en Waalse landsgedeelte geleidelijk heraangelegd en geplaveid met kasseien . De regionale besturen waren belast met de uitvoering hiervan .

De huidige provincies Limburg en Luik behoorden grotendeels tot het toenmalige Prinsbisdom Luik ( 1366 1795 ) . Vandaar dus dat het aanleggen en het onderhoud van de wegen een zaak was van De Luikse Staten .

Om dergelijke chaussées of steenwegen blijvend te bekostigen bouwden de Luikse Staten op regelmatige afstanden tolhuizen met bijbehorende tolbarrieren .

Een edict van 1686, herhaald in 1723, bepaalde echter dat de gemeenten alle openbare wegen, zonder uitzondering, dienden te onderhouden en te herstellen .

Daarom schakelde men een tussenpersoon in, een particulier, waaraan men de tolheffing verpachtte . Deze tolpachter of wegmeester mocht, volgens vastgestelde tarieven, tol heffen die o.a. bestemd was voor het onderhoud van de weg, waarvoor hij dan ook verantwoordelijk werd gesteld . Vaak was zo'n tolhuis ook een rustplaats voor de voerlui en was er een cafe aan verbonden . Het innen van vervoersbelasting werd toegepast op alle belangrijke wegen, tot in 1860 onder impuls van minister Frère-Orban- de tolrechten werden afgeschaft .

Het tolhuis van Herstappe werd gebouwd omstreeks 1770 in opdracht van de Luikse Staten . Zoals gebruikelijk in die tijd werd het opgetrokken in Maaslandse Renaissancestijl baksteenbouw met natuurstenen omlijstingen van deuren en ramen . Het was gelegen op de route Luik Borgloon . Vanuit Luik vertrok de steenweg naar Lantin, verder naar Xhendremael, over de Chaussée de Lowaige naar Othée; via de Oude Luykerbaan langs Herstappe en tenslotte door Lauw en Vechmaal tot in Borgloon . Opmerkelijk hierbij is dat het jachtslot of kasteel van Hex eveneens in 1770 is gebouwd door de toenmalige prinsbisschop Francois-Charles de Velbruck ( 1719 Düsseldorf 1784 Hex ) . Dit zomerverblijf van de prinsbisschop ( 1772-1784 ) en zijn gevolg lag vlakbij de steenweg van Luik naar Borgloon . Indien de heren langs Herstappe reisden, dan is het begrijpelijk dat de weg in orde moest zijn ! Vandaar misschien een tolhuis in Herstappe !

Wat er ook van zij, de Herstappenaren mogen terecht fier zijn op hun tolhuis in de Dorpsstraat, dat, zovele jaren later, de oude functie van dorpscafé weer opneemt . Meer nog, het wordt nu een taverne, 'n fietscafé en een gezellige ontmoetingsplaats niet alleen voor de Herstappenaren, maar ook voor de mensen uit de buurdorpen en alle bezoekers, fietsers en wandelaars die hier passeren !