I	MOELINGEN: HET MAASDAL ALS VERKEERSADER | Moelingen | 's-Gravenvoeren | Sint-Martensvoeren | Sint-Pietersvoeren | Teuven | Remersdaal |

Om vanuit Vlaanderen naar de Voerstreek te reizen, moet je over Waals of over Nederlands grondgebied. En je moet natuurlijk de Maas oversteken. Het eerste Voerdorp waar je dan komt - het meest westelijke - is Moelingen (Mouland). Het ligt op de vlakke rechter Maasoever, terwijl aan de westelijke kant van de rivier de Sint-Pietersberg oprijst.

I	STUWDAM OVER DE MAAS

In vroegere eeuwen was de Maas een belangrijke verkeersader tussen Luik en Maastricht, maar tegenwoordig kan geen enkel schip, zelfs geen roeibootje, op deze plaats nog de grens tussen België en Nederland oversteken. Op een paar honderd meter van deze grens - en ook net ten zuiden van de provinciegrens met Luik - ligt namelijk een stuwdam op de rivier: le barrage de Lixhe. Vlak ernaast ligt nu ook een nieuwe brug over de rivier. Voor de Voerenaars wordt daardoor de verbinding met de rest van Vlaanderen iets gemakkelijker.

De stuwdam regelt het peil van de Maas stroomopwaarts. Zo is ook in de zomer de Luikse industrie verzekerd van voldoende water. Op de rechteroever is er een kleine elektriciteitscentrale in ondergebracht.

I

DE SCHANS

Een paar honderd meter stroomafwaarts, waar nu de Berwijn in de Maas uitmondt, lag het kasteel van de heren van Elven, die in de middeleeuwen het mooie weer in Moelingen maakten. In de 17de eeuw werden het kasteel en de onmiddellijke omgeving uitgebouwd tot een vesting met aarden wallen. Als vooruitgeschoven post langs de Maas, om de Hollanders in Maastricht en omgeving in de gaten te houden. Maar in 1674 en in 1702 maakten de Fransen, respectievelijk de Hollanders, alles met de grond gelijk. In 1717 bouwden de Oostenrijkers vlak langs de Maas een tolkantoor. Dat werd na de Franse Revolutie privé-bezit. Het deed zelfs dienst als school en pensionaat. Maar in 1914 werd het helemaal vernield, toen de Duitsers hier de Maas overstaken.

Toen Duitse troepen op 4 augustus 1914 België binnenvielen, hoopten ze langs de brug in Visé de Maas te kunnen oversteken. Maar die bleek opgeblazen te zijn door het Belgisch leger. Ze rukten dan maar op naar de Schans in Moelingen. Op deze plaats is de Maas vrij ondiep en in droge perioden zelfs doorwaadbaar. Bovendien lag deze plek op de grens van het schietbereik van het fort Pontisse, de meest noordelijk gelegen vesting van de Luikse fortengordel. 's Avonds werd al een bruggehoofd op de andere oever gevormd en begon men met de aanleg van een noodbrug. In de daaropvolgende dagen staken langs deze brug duizenden manschappen de Maas over. Pas toen op 15 augustus het laatste Luikse fort zijn weerstand opgaf, konden de bruggen meer zuidwaarts hersteld en gebruikt worden.

Voor Moelingen en het aangrenzende Berneau en Visé liep de concentratie van Duitse troepen uit op een drama. Naar aanleiding van - werkelijke of vermeende? - schietpartijen van burgers, 'franc-tireurs', op Duitse soldaten, werden deze dorpen platgebrand: Berneau en Moelingen op 5 augustus, Wezet (Visé) op 15 augustus. Als je erop let, stel je inderdaad vast dat Moelingen in vergelijking met de andere Voerdorpen een opvallend 'nieuwe' indruk maakt. Vele huizen hier dragen trouwens een datumsteen van vlak na de oorlog, met de vermelding 'ORD'. Dat staat voor 'Office des Régions dévastées': Dienst der Verwoeste Gebieden.

De Onze-Lieve-Vrouwekerk ontsnapte in 1914 aan het oorlogsgeweld. Klaarblijkelijk hebben de Moelingenaars nooit het geld gehad om een geheel nieuwe kerk te bouwen. Ze moesten er zich dus steeds mee tevreden stellen aan het bestaande gebouw veranderingen of toevoegingen aan te brengen. Zo ontstond een combinatie van diverse stijlen en materialen. Het oudste is de toren, wellicht uit de 12de eeuw. Misschien was de kerk in die tijd maar één beuk breed. De zijbeuken werden veel later, rond 1575, bijgebouwd. In 1715 werden herstellingen aangebracht in barokke stijl. De laatste verbouwing, van het koor en de sacristie, gebeurde in 1906.