Toren van David - Ivoren Toren

Een rozenhoedje of een rozenkrans eindigt met de acclamatie aan het adres van Onze-Lieve-Vrouw om voor ons te bidden. En dat duurt langer dan je zou denken, want Jezus’ moeder heeft in de loop van de geschiedenis vele namen gekregen. August Cuppens, dichter én ooit pastoor in Loksbergen, op een boogscheut van mijn Waanrode, wist dat al. Zijn gedicht wordt geschraagd door de krachtige melodie van zijn vriend Lodewijk de Vocht. Nog steeds zingen velen de tekst glad uit het hoofd. Ik geef hem hier voor onze jongeren die hem mogelijk nooit geleerd hebben.

Liefde gaf u duizend namen
Groot en edel, schoon en zoet.
Maar geen één die ’t hart der Vlamen
Even hoog verblijden doet
Als de naam, oh moeder maagd
Die gij in ons landje draagt.
Schoner klinkt hij dan al d’and’ren:
Onze-Lieve-Vrouw van Vlaand’ren.

Waar men gaat langs Vlaamse wegen,
Oude hoeve, huis of tronk,
Komt men u, Maria, tegen,
Staat uw beeltenis te pronk.
Lacht ons toe uit lindengroen,
Bloemenkrans of blij festoen.
Moge ’t nimmer hier verand’ren
O gij Lieve-Vrouw van Vlaand’ren.

Blijf in ’t Vlaamse harte tronen
Als de hoogste koningin,
Als de beste moeder wonen
In elk Vlaamse huisgezin.
Sta ons bij in alle nood
Nu, en in het uur der dood:
Ons, uw kind’ren, en ook d’ and’ren,
Liefste Lieve-Vrouw van Vlaand’ren.

Enkele van die namen hebben een voor mij onbekende betekenis. We noemen haar o.a. Toren van David en ook Ivoren Toren. Vooral die laatste naam maakt me enigszins nieuwsgierig. Want in ons dagelijkse taalgebruik heeft die ivoren toren een wat negatieve bijklank gekregen. Van iemand die het contact met zijn medemensen verloren heeft, gewoonlijk t.g.v. zijn verworven positie in onze samenleving, van zo iemand zeggen we dat hij hoog in zijn ivoren toren zit, dat hij de realiteit uit het oog verloren heeft.

Onlangs heeft hier in Spanje een godsdienstleerkracht haar betrekking verloren. Via de pers verneem ik dat de bevoegde bisschop haar ontsloeg “omdat haar levensstijl niet van een christelijke visie getuigde.” De dagbladen zeggen heel concreet “dat zij niet (meer) naar de mis gaat” en “dat zij geregeld een pintje gaat drinken, samen met collega’s en vrienden”. Voor het bisdom dus redenen genoeg om mevrouw voor bewezen diensten te bedanken.

Onze Katholieke en Apostolische Kerk is nu eenmaal geen democratische instelling, en dit om de eenvoudige reden dat zij ontstond, lang voor democratie op grote schaal werd toegepast. Persoonlijk kan ik dit wel betreuren, en werk ik eraan de Kerk meer democratisch te helpen maken. Maar er is meer. Mochten de machthebbers in onze Kerk allemaal blijk geven van meer competentie, dan ware dat gebrek aan democratie nog zo erg niet. Veel bisschoppen zijn uitermate competent, verliezen niet de voeling met wat leeft onder de gewone mensen. Toch zijn er ook die zich opsluiten in hun ivoren toren en daardoor denkpatronen ontwikkelen die – jammer voor hen en voor ieder van ons – kant noch wal raken. Een bisschop die zijn leerkracht ontslaat o.w.v. genoemde redenen beseft waarschijnlijk niet – driewerf helaas – dat hij niet alleen zijn eigen geloofwaardigheid op het spel zet, maar eens te meer de Kerk in diskrediet brengt. Om nog maar te zwijgen van het afremmen van zijn collega’s met meer luisterbereidheid…

De zaak Borremans is zo’n typisch geval. Werd de man geschorst o.w.v. zijn homoseksuele relatie? Ik ben overtuigd van niet. Wel heeft hij – overigens geheel terecht – de enigszins hypocriete toestand aangeklaagd: nogal wat priesters, niet allen, houden er een relatie op na, hetzij homo, hetzij hetero, vaak met medeweten van hun parochianen, waarvan de meerderheid daarmee meestal geen probleem heeft. Ook te Tienen was Borremans’ homorelatie een publiek geheim. Kardinaal Daneels lijkt me een intelligent, integer en realistisch mens. De escapades van – sommige van – zijn priesters is hem niet onbekend. Hij doet er dan ook het zwijgen toe, in de hoop dat de betrokkenen er niet te veel ruchtbaarheid aan geven. M.a.w. wat niet weet, niet deert. Niet uit overtuiging, wel uit voorzichtigheid tegenover de “harde” vleugel van onze Kerk. Maar al te goed beseft Daneels de hypocrisie, aangeklaagd door Borremans. Maar deze laatste mist elk gevoel voor realiteit, waar hij gelooft deze walgelijke toestanden aan de hand van zijn geval alleen op één-twee-drie uit de wereld te kunnen helpen. Daneels begrijpt veel beter dat zoiets in een log instituut als de Kerk een kwestie is van jaren, zoniet decennia.

Niet Daneels, maar Borremans zit in een ivoren toren. Jammer voor hem; ik ontmoette een aantal lui uit zijn vroegere parochie, die hem zeer waren toegedaan, maar die t.g.v. het incident de Kerk halvelings de rug hebben toegekeerd. Evenmin als ikzelf zijn die lui te vinden voor het initiatief Rent a Priest, van Borremans zelf, de gehuwde (ex?)-priester Norbert de Bethune en enfant terrible Rik Devillé. Wie zijn kindje wil laten dopen, maar zelf niet ter kerke gaat, die kan ik nog begrijpen, zolang hij het geloof, het evangelie een plaats wil geven in zijn leven. Maar lieden die enerzijds een doopsel wensen voor hun kinderen, en anderzijds uitbazuinen dat noch Kerk, noch geloof, noch evangelie hun iets kan schelen? Jammer voor die mensen, maar dan dringt de vraag zich op: “Waarom willen jullie je kinderen eigenlijk laten dopen?”

Met Rent a Priest komen we aardig in de buurt van een grootwarenhuis, waar sacramenten naar keuze te koop zijn. Ik wil de term heiligschennis niet gebruiken. Ondanks mijn kritiek op bepaalde toestanden binnen onze Kerk is het mijn diepste overtuiging dat de weg van Rent a Priest nergens heen leidt. In fel contrast staat Sint-Franciscus. Hij slaagde erin – zij het slechts deels – toch Kerk en geloof te zuiveren, niet van buiten uit, van vanuit de Kerk zelf. Ik zal mijn grote voorbeeld nooit evenaren. Hij dreef het veel verder dan ik zelfs durf te dromen. Mijn moed schiet veel tekort…