Tijd is relatief

Secundaire scholieren vernemen van hun leraar geschiedenis of esthetica dat de middeleeuwen in Italië veel sneller voorbij waren dan in de rest van Europa: de renaissance begon er al in de veertiende eeuw. Een bezoek aan Firenze drukt je met je neus op dit feit.

Terwijl de Italianen dus de “wedergeboorte”, de re-naissance meemaakten van het antieke denken, waarin de mens centraal staat, bleven wij veel langer, tot de zestiende eeuw, gehecht aan middeleeuwse denkpatronen, waarin God centraal staat. Wat moeten die Italianen wel niet van ons gedacht hebben? Waarschijnlijk voelden ze zich superieur, boven die barbaarse noorderlingen verheven. Terwijl zij een reeks nieuwe vrijheden proefden, beklaagden ze ons, die van diezelfde vrijheden verstoken bleven.

De conversatie gisterenavond, gaat over het determinisme van onze Afrikaanse, zwarte medemens. Mijn gesprekspartner – zeker geen raciste – begreep die zwarten niet: “Zij zijn eenvoudigweg niet in staat verantwoordelijkheid te nemen. En als het dan misloopt trekken ze hun schouders op en ondergaan gelaten hun noodlot.” Soortelijke beschouwingen maakten we ook m.b.t. de islam, en m.b.t. de integratieproblemen van Maghrebijnen in onze samenleving. Zonder dit de Noordafrikanen ten kwade te willen duiden blijft het een feit dat hun integratieproces in Europa heel wat meer tijd nodig heeft dan laten we zeggen dat van Oosterlingen. Hoe komt dat toch? Zit die islam er dan toch voor iets tussen? Ik blijf hierop het antwoord schuldig.

Maar, misschien kan deze bedenking een ander licht werpen op de zaak. De Italianen hebben indertijd twee eeuwen geduld moeten betonen vooraleer de rest van Europa die antieke, hernieuwde mentaliteit overnam. Misschien moeten wij ook geduld leren hebben met de bewoners van het Zwarte Continent. Als wij tweehonderd jaar nodig hadden om uit de middeleeuwen te “ontwaken”, dan mogen we van hen niet verwachten dat zij van de ene op de andere dag hun “middeleeuwen” afwerpen! En hoe barbaars we onze eigen middeleeuwen – of die van Afrika, vandaag – ook mogen vinden, de tientallen romaanse kerkjes, de torenhoge gotische spitsbogen spreken onze indruk van “duistere tijden” flink tegen!