Zelfhulpgroep bipolair
(Manisch Depressief )
UPS & DOWNS REGIO BRUGGE
Zelfhulpgroep bipolair
(Manisch Depressief )
| GEDWONGEN OPNAME |
Gedwongen opnames in een psychiatrische instelling komen overal ter wereld voor. Overal wordt het ethische, juridische en medische debat gevoerd om te kunnen komen tot best practices. Overal wordt ook aangehaald dat het voor de patiënt zelf op zijn minst geen pretje is om een gedwongen opname te moeten meemaken. Dergelijke dwangmaatregel wordt dan ook vaak geassocieerd met termen als ingrijpend, traumatiserend, stigmatiserend, contratherapeutisch.
Het gedwongen karakter van de opname veronderstelt tevens dat de problematiek van de patiënt het moeilijk maakt om de opname en/of behandeling te aanvaarden. Effectieve behandeling en zorg zouden er kunnen voor zorgen dat de patiënt zijn opname –achteraf bekeken– toch gerechtvaardigd vond, eens de acute fase van de opname voorbij.
In het kader van dit boek vonden we het belangrijk ook stil te staan bij de belevingen van de patiënten bij de verschillende aspecten van de gedwongen opname; een thema waar in onderzoek en literatuur zo weinig over terug te vinden is.
Naast de ombudspersonen die de interviews afnamen, wensen we ook de voorzieningen en patiënten te danken die hun medewerking verleend hebben aan dit onderzoek over een voor zowel patiënten als hulpverleners vaak ingrijpende praktijk binnen de psychiatrie.
Door de ombudspersonen van Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en van Vlaams-Brabant zijn 24 semigestructureerde interviews afgenomen van patiënten op een of ander moment van hun gedwongen opname. Ook de patiëntenvereniging Ups & Downs (zelfzorggroep depressie en bipolaire stoornissen) leverde getuigenissen. Dit kwalitatief onderzoek focuste enkel op de 'beleving' van de patiënt bij de verschillende fases en momenten van deze gedwongen opname. Het onderzoek was niet opgezet om de procedure van gedwongen opname of van de opname an sich te evalueren, en evenmin bedoeld om te evalueren of de gedwongen opname al of niet aangewezen was in deze situatie.
Gegevens onderzoekspopulatie:
Het was niet de bedoeling om in dit kleinschalig onderzoek hypotheses te toetsen. De interviews leverden enkele illustraties op van een aantal knelpunten, zoals die ook in de literatuur over gedwongen opname worden aangehaald. Daarom vonden we het belangrijk een aantal uitspraken uit de interviews letterlijk weer te geven. In een eerste onderdeel volgen we de chronologie van de procedure. In een tweede deel gaan we verder in op een aantal knelpunten en suggesties in de interviews aangegeven. We sluiten af met enkele besluiten en reflecties.
Bij de weergave van de resultaten wordt het verloop van de procedure gedwongen opname gevolgd. De meest opvallende resultaten worden telkens geïllustreerd met enkele citaten uit verschillende interviews.
Uit de interviews komt begrijpelijkerwijze naar voor dat de essentie van een gedwongen opname voor een patiënt is dat hij van zijn vrijheid beroofd wordt. En deze vrijheidsberoving komt er vaak ook plots en onverwacht, zonder dat men goed weet wat er gebeurt en waarom. Het gevoel van verwondering, kwaadheid, ongeloof, onbegrip overheerst vaak in de interviews. De gedwongen opname kwam voor velen gewoon uit de lucht gevallen. Ze werden uit hun dagelijkse omgeving 'geplukt' en volgens de spoedprocedure overgebracht naar een ziekenhuis voor het opstellen van een medisch verslag.
= Het heeft me gewoon
overvallen. Ik woon alleen. Ik was bezig met huishoudelijke zaken. Ik
had de
schotels gewassen. Maar er brandden wel theelichtjes. Er was niets aan
de hand.
Ik werd ermee overvallen. Vijf politiemannen. Hoeveel herinner ik me
niet meer
precies. Het viel wel op dat mijn huisbaas daar ook stond. Ze hebben me
naar X
gebracht. Geboeid. Waarom weet ik niet, want ik was niet agressief. Ik
heb me
niet verzet. Ik dacht: “dat is hier collocatie”, maar waarom wist ik
niet. De
politie zegt ook niets.
= De overbrenging gebeurde door
twee vriendelijke agenten, die mij probeerden te helpen. Ik voelde me
niet
onheus behandeld; ik ben geen onbeschofte mensen tegen gekomen. Ikzelf
was niet
voor rede vatbaar.
= Ikzelf weet niks meer van de
overbrenging. Volledige amnesie. Ik was mezelf niet meer, dus blij met
de
gedwongen opname.
= Vijf minuutjes later moeder
weer aan de deur. Ze is iets vergeten. Ik denk: “da’s typisch
vrouwelijk, een
sleutel, de gsm.” Een tweetal seconden later gaat de bel weer. Een
drietal
politieagenten. Twee combi’s. “Zou je eens willen meekomen?” “Waarom?”
Ik ga
mijn appartement binnen om nog een sigaretje te roken. Dan gevraagd om
mee te
komen in de combi op vraag van het parket.
De helft van de geïnterviewden ervoer het onthaal op de crisis- of gesloten afdeling van het ziekenhuis als positief, ondanks het feit dat na dit onthaal soms een verblijf in de afzonderingruimte volgde.
= Hier werd ik hartelijk
ontvangen, want ik mocht onmiddellijk aanschuiven aan tafel.
= Ik ben hier vree goed
ontvangen. Ze hebben met mij gesproken.
= Ik moest direct naar de
gesloten ruimte. Ik kan mij niet meer herinneren met wie ik toen
gesproken heb.
Ik kreeg hier wel een gevoel van rust over mij. Ze hebben me wel alles
uitgelegd over wat mijn rechten en zo zijn.
Een kwart van de ondervraagden was vrij negatief over dit onthaal:
= Men was niet geïnteresseerd in
mij.
= Ik heb pas de eerste keer een
telefoontje kunnen en mogen doen de zondag, toen ik uit de ISO was. Ik
heb daar
48 uur in gezeten.
= De ontvangst was oké, maar het
personeel te weinig betrokken. Er wordt veel te veel overlegd 'over' de
patiënten i.p.v. 'met' de patiënten.
= De psychiater was onbeleefd en
onbeschoft. De nachtverpleging daarentegen was zeer correct.
De vragen waarom de gedwongen opname nodig was of wie deze in gang had gezet, bleven hangen. De meeste geïnterviewden keken niet echt negatief terug op de zitting zelf. Velen hadden wel moeite met de weinige tijd die hun (meestal pro Deo) advocaat uittrok om kennis te maken. Voor sommigen was de zitting op zich wel heel zwaar.
= De vrederechter was een
vriendelijke mevrouw. Mijn pro Deo heeft helemaal niks gezegd; hij kon
er
evengoed niet aanwezig zijn.
= Het hele gedoe met die rechter
en dan het feit dat ik plots (out of nowhere) een advocaat kreeg, deden me niet goed! Mijn
psychose werd er alleen
door aangewakkerd.
= Tijdens mijn laatste opname
ben ik samen opgenomen geweest met verschillende andere personen in
gedwongen
opname die voor de vrederechter moesten verschijnen. Zij waren heel erg
nerveus.
Het is bijna als voor een zwaar examen verschijnen: geloven ze mij of
niet? Er
waren verschillende vrijspraken bij. Ik denk dat de motivering van de
gerechtelijke uitspraak daarbij wel belangrijk kan zijn. Veel hangt ook
af van
hoe de advocaat tegenover de psychiatrie staat: sommigen voelden zich
helemaal
niet op hun gemak op de crisisafdeling, anderen wel. Het zijn immers
vaak
pro-Deoadvocaten. Er wordt ook vaak niet veel aan voorbereid: als je
geluk hebt
een gesprek net voor het voorkomen voor de vrederechter.
= Ik heb een pro-Deoadvocaat maar
ik heb daar eigenlijk niets aan. Hij zegt niet veel. Ge kunt niet veel
zeggen
als hij mij maar een minuutje voor de zitting ziet, hee.
= Ik verstond dat allemaal niet
zo goed wat die mij vertelde. Hij zei dat ik nog eens moest voorkomen.
Mijn
advocaat was daar ook bij, maar die zei niets. Ik weet nu niet goed wat
hij van
plan is om te doen.
= Ikzelf herinner er mij niets
meer van omdat ik zo weg was van de wereld, maar ik hoorde van K.
(echtgenoot)
dat de vrederechter echt denigrerend deed, op het grove af: mij telkens
onderbreken, "ik weet al genoeg…"
= Een vertrouwenspersoon had
hier wel op zijn plaats geweest, gezien de toestand waarin ik me bevond.
Naast de ervaren vrijheidsberoving spreken vele geïnterviewden over de leegte, de verveling. De band met het dagelijks leven wordt als het ware volledig en abrupt doorgeknipt.
= Ik voel me als in een
concentratiekamp. Je zit hier maar te wachten en je weet eigenlijk niet
op wat.
Je leeft zo’n beetje als een hond aan een leiband. Nu zo, nu dit, nu
dat.
= Wat ik hier doe? Door het raam
kijken, naar de auto’s, de schone meiskes en “kijk, het is aan het
sneeuwen”.
= Ik heb veel vrienden buiten
stad X en voor mij is mijn computer belangrijk voor het onderhouden van
sociale
contacten. Ik mag mijn computer niet gaan ophalen. Er is hier ook geen
internet. Gelukkig mag ik wel mijn gsm gebruiken.
= Ik was mijn vrijheid al
gewoon. Mijn dagelijkse doen is verstoord. Er komt niemand meer om mij
te
helpen.
= Dat is hier een geschreeuw en
een getier en een gewoel. Het is echt triestig om dit mee te maken. Als
ingenieur is dat echt bijna een vernedering. Als ik daar later op terug
zal
zien, dan zal dat de zwarte periode uit mijn leven zijn.
De meesten die onder deze maatregels vielen, namen dit gelaten aan. Sommigen vonden deze maatregelen nog niet zo slecht.
= Ik heb er mij bij neergelegd,
want de psychiater zei tegen de vrederechter dat dat voor mij wel het
beste
was.
= Ik had wel verwacht dat ik nog
een jaar ging bij krijgen, want mijn mentale toestand was nog niet oké.
Ik was
wel niet zeer
agressief meer, maar als
ge mijn problematiek nagaat, dan kunt ge u daar wel aan verwachten. Ik
heb daar
wel voldoende inzicht in. De vrederechter heeft duidelijke taal
gesproken.
Een gedwongen opname is een ingrijpende ervaring voor veel patiënten. Het is een ervaring die door velen ook als traumatiserend of stigmatiserend beleefd wordt. Brinkman verwoordt het als volgt: “In de beleving van een cliënt kan hij er echter door de opname problemen hebben bij gekregen. Hij is officieel ‘gek’ verklaard, hij is van vrijheden beroofd, hij is afgesneden geweest van het normale leven, hij heeft in een zeer onrustige omgeving vertoefd en hij heeft hulpverleners gehad die hem niet begrepen en –in zijn ogen- vreemde praktijken voerden.”. Vreemd hoe weinig men hiermee rekening houdt: iemand wordt, zelfs zonder een misdrijf te hebben gepleegd, van zijn vrijheid beroofd, vaak zonder enige uitleg of verantwoording. Sommige actoren reageren daarop heel menselijk begrijpend; anderen lijken door hun reactie (of net niet-reageren) dit gevoel bij de patiënt alleen maar te versterken… De vraag kan gesteld worden welke slaagkansen een behandeling binnen deze context dan nog kan hebben.
= De buren hebben het zien
gebeuren. Ik ben nu ongetwijfeld het roddelpunt. Ik vind dat zeer erg.
Leg het
maar uit. Uw versie telt niet want ze hebben al een eigen versie
gemaakt.
= Ik voelde me het uitschot van
de maatschappij. Ik ben er zeker van dat gevangenen beter behandeld
worden dan
psychiatrische patiënten onder gedwongen opname.
= Ik werd nooit gesteund, maar
kreeg veeleer het gevoel een last te zijn.
= Nee, de confrontatie aan die
lange tafel met een vrederechter en een hoop onbekenden deden me bijna
denken
dat ik iets afschuwelijks had uitgehaald… Een zieke wordt behandeld als
een
grote misdadiger, terwijl ik geen vlieg had kwaad gedaan.
= Het ergste aan gedwongen
opname is het feit dat je er geen controle kunt over uitoefenen, dat je
machteloos bent, dat je wilsonbekwaam wordt beschouwd.
= Ge wordt daar ineens
binnengestoken in psychiatrie en ge weet van niks…
= Wel vaker worden mensen vanuit
hun thuis opgepakt door de politie, wat hartverscheurende taferelen met
zich
kan meebrengen.
Het is duidelijk dat een crisis meestal de aanleiding is tot een gedwongen opname. En het valt in de gesprekken ook op dat de gedwongen opname op zich vaak aanleiding is tot een crisis. Ook op momenten van crisis, waarin een patiënt soms moeilijk aanspreekbaar lijkt, is het van belang uit te gaan van een grondhouding van respect voor de patiënt. En het voorzien van voldoende duidelijke en begrijpelijke informatie is daarbij een belangrijke uiting van dit respect. Markx geeft terecht aan dat het van het grootste belang is dat de patiënt in crisis steeds opnieuw wordt verteld wat men met hem doet, waarom men die maatregelen neemt en hem probeert zoveel mogelijk op zijn gemak te stellen, ook al lijkt de patiënt daar op dat moment niet open voor te staan. Volgens haar is een opname waarbij het niet gelukt is vertrouwen te winnen van de patiënt een traumatische ervaring, die er toe kan leiden dat de patiënt zich achteraf helemaal van de hulpverlening zal afkeren.
Een tekort aan informatie geeft gevoelens van verwarring en twijfel, evengoed in momenten buiten als binnen een crisis. Onderliggend aan dit gevoel ligt de behoefte aan het begrijpen en een bepaalde greep houden op de omringende wereld. Deze greep verliezen geeft met andere woorden een onaangenaam gevoel. Het geven van voldoende, begrijpelijke en duidelijke informatie heeft trouwens de rituele betekenis: “u kan op ons vertrouwen”.
Ook bij onze interviews stellen we soms pijnlijk vast dat zo weinig informatie wordt gegeven en dat dit tekort scherp wordt aangevoeld door de geïnterviewden. Zeker bij de start van de procedure tot gedwongen opname kwam dit tekort aan informatie sterk naar voor: Waarom overkomt mij dit? Tijdens de opname namen een aantal hulpverleners wel de tijd om de patiënt voldoende en duidelijk te informeren aangaande de patiëntenrechten, de procedure gedwongen opname, het verloop van de opname, de ombudsfunctie, enz. In een aantal andere ziekenhuizen beperkte men zich tot het verschaffen van brochures of teksten (de eigen onthaalbrochure, de brochure “Van gedwongen opname tot nazorg” ), welke echter door de patiënt vaak niet gelezen worden, indien niet begeleid. In nog een aantal ziekenhuizen is er quasi niks…
= Ik kreeg gewoon geen
informatie over wat ze met mij gingen doen.
= Ik weet niet precies naar waar
ik gebracht ben, maar ze hebben daar wat papieren ingevuld. Wie dat
gedaan
heeft, weet ik niet goed. Ik denk dat het misschien een dokter was,
maar hij
heeft niets tegen mij gezegd.
= Ik heb al verschillende
instanties, waaronder de vrederechter gevraagd: “Waarom eigenlijk? Wie
heeft
dat in gang gestoken? Wie heeft getelefoneerd?” Ik heb gebeld naar de
politie.
Mijn behandelend geneesheer zegt dat er in het politieverslag een
aantal zaken
staan, maar ik weet niet welke. Ik weet niet waaraan mij te houden. Mag
ik nu
geen theelichtjes meer laten branden? Is dat de reden?
= Ik kon wel vermoeden dat ik
opgenomen werd omdat ik depressief was en zelfmoordneigingen had, maar
ze
hebben mij dat niet zo gezegd. Ik kon het opmaken uit hetgeen ze tegen
elkaar
over mij vertelden.
= Ik heb niet veel uitleg
gekregen. Ik heb wel zo’n boekske met uitleg gehad, maar ik ben zo geen
lezer.
= Er zijn brochures, maar ge
krijgt die niet. Eigenlijk zou je bij het binnenkomen die informatie
moeten
krijgen. Ik heb die nu gekregen, maar waarschijnlijk omdat ik u (de
ombudspersoon)
gecontacteerd heb. Ik heb nu een exemplaar van de brochure over
gedwongen
opname in de living uitgestald en ik heb er met fluo “LEES MIJ”
opgeschreven.
= Ik heb in het algemeen een
heel groot tekort aan informatie ervaren. Ik had het gevoel in een
vergeetput
terecht gekomen te zijn.
= Informatie, informatie en
steun geven is een zaak die ernstig moet genomen worden…
De geestestoestand van de patiënt vereist soms een ingrijpen van de maatschappij door gebruik te maken van dwangmaatregelen en in te grijpen in de autonomie van de patiënt. Zoals Van der Linden het stelt: “Het lijkt en is een paradox: iemand tegen zijn wil opnemen en eventueel behandelen om hem op die manier zijn vrijheid en autonomie weer terug te kunnen geven en hem op die op langere termijn te kunnen laten behouden. Het is moeilijk te bewijzen dat dit werkt.”
Het blijft een heel controversieel thema. Critici t.a.v. gedwongen opname halen aan dat dwang in een behandeling meer kwaad dan goed doet, waarbij de zorggebruiker de zorgverstrekker meer gaat wantrouwen, ervan vervreemd raakt, behandeling gaat vermijden en anderen gaat aanzetten hetzelfde te doen. Anderzijds zijn veel ervaren zorgverleners van mening dat het gebruik van dwang soms nodig is om ervoor te zorgen dat de patiënten de nodige zorg ontvangen. .
Verschillende patiënten brengen in hun verhaal regelmatig voorbeelden van hoe door diverse actoren dwang aangewend wordt. Lidz e.a. maken daarbij een onderscheid tussen negatieve symbolische druk ('pressure', zoals bedreigingen, bevelen, machtsvertoon) en positieve symbolische druk (zoals overtuiging). Deze eerste vorm van druk wordt door de patiënten in hun onderzoek als dwang ervaren. Onder deze categorie hoort ook de gedwongen opname, als een teken van ‘legale macht’.
Naast uiteraard de gevolgen van de gedwongen opname (vrijheidsberoving, afname van de zelfbeschikking), gaven de geïnterviewden verschillende voorbeelden van hoe zij de dwang tijdens de gedwongen opname ervoeren. Het betrof hier ook patiënten die vaak achteraf ook de eigen gedwongen opname gerechtvaardigd vonden.
Naast de gedwongen 'opname' komt in de interviews ook vaak de gedwongen 'behandeling' aan de orde. Beiden staan in deze context in principe los van elkaar, doch we merken dat het ene vaak het andere impliceert. Verschillende voorbeelden van gedwongen medicatie en isolatie worden gegeven, naast ook voorbeelden van overleg en onderhandeling.
= Ik was geschrokken dat de
politie binnenkwam. Eerst de brandweer aan mijn achterdeur dan aan mijn
voordeur. Ik ben teruggekeerd. En te midden van mijn huis hebben ze me
overmeesterd. En met de handboeien aan.
= Het ergste vond ik het
dwingende karakter. Gewoon binnenkomen met al uw gerief met al uw
vrijheid en
gewoon vragen: "Mag ik een advocaat bellen?" "Neen, het is
nacht, ge moogt geen advocaat bellen"… En dan mijn agressie die daar op
volgde. Ze gingen mijn laarzen uitdoen. Ik zeg "Ik zal ze zelf wel
uitdoen." "Nee, wij gaan ze uitdoen. Uw kleren, kom, wij gaan ze
uitdoen". Ze staan daar met tien man rondom u, bij wijze van spreken.
Ik
heb ze niet geteld, maar het zal niet veel gescheeld hebben. Dus dat is
woede.
En dan begint ge te kloppen.
= Twee keer in isolatie gezeten
omdat ik gerookt heb in de gang. Dat mag blijkbaar niet.
= De opname zelf: de laatste
keer sprongen ze met 4 verplegers op me omdat ik niet wou blijven… ze
spoten me
gewoon plat. Ik werd wakker en wist niets meer, begreep ook niet waarom
ik
plots in stad X was. Wat ik wel besefte was dat ik in een gesloten
afdeling zat
en dat onvrij gevoel maakte me niet gelukkiger.
= Als je zelf in de knoop ligt
mag je naar de begeleiding gaan. Zij maken dan tijd om te luisteren.
Daarover
kan ik niet klagen.
Ongeveer de helft van de geïnterviewden kon er achteraf in komen dat een gedwongen opname noodzakelijk was geweest en dus te rechtvaardigen was. Een aantal onder hen had trouwens zelf de gedwongen opname aangevraagd. Dit cijfer dient te worden genuanceerd. Slechts een derde van degenen die een eerste gedwongen opname meemaakte, vond achteraf dat de gedwongen opname te rechtvaardigen was. Daartegenover zien we dit inzicht bij tweederde van degenen die voorheen een gedwongen opname meemaakten. Deze cijfers sluiten ook aan bij het beperkt onderzoek dat in de literatuur wordt beschreven. Katsakou en Priebe spreken in 2006 over cijfers tussen de 33% en 81%.
Hun onderzoek in 2009 wees tevens op het belang van de opvang van deze patiënten gedurende de eerste weken van de opname. Hoe patiënten deze opvang van de eerste weken ervaren zou een belangrijke prognostische waarde inhouden voor toekomstige opnames. Gezien de context van de gedwongen opname, zou het begrijpelijk kunnen zijn dat clinici minder aandacht besteden aan de tevredenheidsbeoordeling van deze patiënten. De auteurs pleiten er echter voor om reeds van bij het onthaal werk te maken van betere en duidelijke procedures en communicatie (procedurele eerlijkheid, begrijpelijke informatie, respect, empathie, het betrekken van de patiënt in de behandelingsbeslissingen), niet alleen om de patiëntentevredenheid te verhogen, maar ook long-term outcome te verhogen.
Naast de begrijpelijke vragen naar meer vrijheid (bv. om dringende praktische zaken te kunnen regelen, die de plotse en onverwachte opname verhindert heeft) en de vele reeds vermelde vragen naar meer begrip, steun en informatie, worden door de geïnterviewden nog andere suggesties gedaan:
= Vorming voor personeel rond
gedwongen opname. Veel van die mensen weten ook weinig over
ziektebeelden.
= Een soort van alarmbel voor
mensen die al een dossier hebben. Hou die persoon één nachtje in het
ziekenhuis
en morgen is het maandag en gaan we dat dossier bespreken met de
behandelende
artsen en pas dan beslissen, in plaats van holderdebolder op 10 minuten
’s
nachts te beslissen.
= Contact met de buitenwereld,
via computers, internet, blackberry…
= Eenzaamheid is een belangrijk
probleem voor de meeste patiënten. Wordt hier niet aangepakt. Daarom is
er veel
herval.
Dat een gedwongen opname een heel ingrijpende gebeurtenis is, getuigen de verschillende patiënten in de interviews. De patiënt wordt, zonder een misdrijf te hebben gepleegd, van zijn vrijheid beroofd en, vaak zonder essentiële informatie, ergens in een psychiatrische instelling ondergebracht. De gevoelens van schaamte, controleverlies, gelatenheid, minderwaardigheid, kwaadheid, onbegrip overheersen de interviews en beïnvloeden de effecten van een behandeling negatief.
Treffend zijn de telkens terugkerende vragen naar meer informatie, als een poging om de realiteit toch ergens te kunnen vatten of controleren of minstens begrijpen.
Het blijft schokkend vast te moeten stellen dat (zelfs) hulpverleners de impact van een dergelijke crisis soms niet of onvoldoende inschatten of zelfs de impact van deze crisis kunnen vergroten door handelingen die men stelt of niet stelt, ook al kunnen die vanuit het standpunt bescherming van de persoon verantwoord zijn.
De ethische bezorgdheid over het respect voor de waardigheid van de patiënt, welke zich kan vertalen naar het geven van voldoende en duidelijke informatie (uitleg in plaats van enkel brochures), menselijk contact, begrip, empathie, en dit reeds van bij de start van de procedure tot gedwongen opname, is na deze interviews terecht gebleken. Zeker als uit onderzoek blijkt dat het zorgzaam omgaan met deze bezorgdheid het effect van de behandeling, ook op langere termijn, ten goede kan komen. Het verschil tussen een gedwongen en vrijwillige opname blijft opvallend groot. Bij gedwongen opname lijken de principes van overleg, participatie in het behandelplan en informeren in veel gevallen te vervagen. Het blijft een creatieve uitdaging om deze principes te herdenken voor situaties waarin de patiënt niet of minder aanspreekbaar is. Men moet alert blijven om geen kansen op herstel van de communicatie te missen.
Los van de vraag of een gedwongen opname een aangewezen of noodzakelijke beslissing is geweest, kan, bij het lezen van de interviews en het zien van de cijfers betreffende het aantal gedwongen opnames, een bedenking gemaakt kan worden bij de beperkte tolerantie van de maatschappij t.a.v. afwijkend gedrag. Hoe snel wordt gedrag door een individu of door een maatschappij als afwijkend en storend ervaren en wordt verwijdering gevraagd of gesuggereerd? Nys en Vandenberghe merken terecht op dat hier de vrijheid onder druk staat ten gevolge van bezorgdheid over veiligheid. Deze bedenking betreft niet enkel degenen die een gedwongen opname in gang zetten, doch evenzeer het brede publiek, met media vaak als spreekbuis. Het wijst ook op de noodzaak naar intense acties, gericht op sociale inclusie en op een correcte beeldvorming m.b.t. geestelijke gezondheidsproblemen, t.a.v. het brede publiek en t.a.v. de sleutelfiguren in de maatschappij.
Jan Van Speybroeck
Psycholoog, directeur van de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid (VVGG)