Iets over eerbied

Nogal wat toeristen hebben – terecht of onterecht? – vragen bij de verplichting bij kerkbezoek de benen geheel of gedeeltelijk te bedekken. Vaak wordt er zelfs luidkeels over gediscussieerd met de bewakers aan de kerkdeur. Ook te Rome mochten we Sint-Pieter niet binnen, ondanks onze vrij lange bermuda’s die enkel de kuiten onbedekt lieten.

Ach, zelf maak ik daar geen problemen rond. Deze dressing code volg ik dan maar uit eerbied voor de Italianen. Maar ik doe het niet uit eerbied voor de Allerhoogste, laat dat duidelijk wezen!

Wie deze kleding ooit voorgeschreven heeft om zo de gelovigen te dwingen hun eerbied voor God uit te drukken, die mocht men, wat mij betreft, met een emmertje en een schepje naar het strand sturen om daar met de andere kindjes in het zand te spelen. Eerbied voor God, dat gaat veel, veel dieper dan het textiel waarmee we ons blote lichaam plegen te bedekken.

In onze streken wordt er al iets minder druk over gedaan dan hier op de Laars. Zo zag ik thuis al eens een knappe jongedame optreden als lector, tijdens de viering, gekleed op zijn zomers: de benen onbedekt. Het heeft me geenszins gestoord, hoor. Haar heldere stem en haar zuivere uitspraak gaven de lezing integendeel iets plechtigs mee. Die jonge vrouw gaf duidelijk blijk van inlevingsvermogen in die niet al te makkelijke tekst. (En ook haar benen mochten gezien worden!)

Anderzijds ken ik lieden die hun mooiste pak aantrekken om voor te lezen, maar die blijkbaar nog nooit hebben gehoord van correct ademhalen en articulatie. Ze braken hun woorden uit. Wie van beide heeft dan het meest blijk gegeven van eerbied jegens God?

Hetzelfde geldt de zang. Alleen al uit eerbied voor Hem, die Alfa en Omega is, zijn we verplicht om zo mooi mogelijk samen te zingen. Zeker zij die in een koor willen meezingen, en ook de musici die de zang begeleiden op orgel, fluit, gitaar, trompet of welk instrument dan ook. Willen zij uiting geven aan hun eerbied tegenover de Drie-eenheid, dan moeten ze zich in de eerste plaats niet bekommeren om de vestimentaire regels, maar wel een ernstige inspanning leveren om de koorzang zo harmonisch mogelijk te laten verlopen. Wie lid is van een koor, wie dit koor instrumentaal wil begeleiden, en ook de koorleider zelf; alleen al uit eerbied voor Hem zullen ze hun uiterste best doen en kritisch blijven tegenover zichzelf: “Wat doen we goed? Wat kunnen we nog verbeteren?” En die mentaliteit van “Zo nauw steekt het niet” is niet op haar plaats in de kerk!

Zo’n nonchalance, niet alleen op het vlak van zang, maar ook op andere terreinen binnen de liturgie, tast ernstig de geloofwaardigheid aan van wat er binnen en buiten onze gebedstempels in Zijn naam gebeurt. Ter illustratie een voorbeeldje van wat ik ooit in de middernachtmis in mijn eigen parochie heb moeten meemaken, toen het koor met luide stemme – ik zwijg over vals en ongelijk zingen – het volgende lied ten beste trachtte te geven:

De Heer verschijnt te middernacht.
Nu is nog alles stil.

Niemand van de zangers, noch de orgelist, noch de dirigent die de moeite had genomen om gewoon de tekst eens eventjes te lezen en zich erover te bezinnen! Is dat eerbied? Geen kat in de kerk die geloofde, die kón geloven wat daar gezongen werd! Zo ongeloofwaardig, zo nonchalant: dat kan je je niet permitteren. Na verloop van tijd loopt de kerk (bijna) leeg.

En dat gebeurt niet eenmaal, en niet in één enkele parochie. Ook op reis heb ik sommige kerken bij wijze van spreken met hoofdpijn verlaten. Halflege kerken, met een voornamelijk ouder, vrouwelijk publiek. Maar gelukkig ben ik eveneens getuige geweest van mooie, verzorgde vieringen: misdienaars die een eerbiedige houding aannemen, de pastoor die rustig de tijd neemt (en noch te kort, noch te lang preekt), lectoren die zeer duidelijk lezen, zodanig dat zelfs anderstaligen hen verstaan, en die duidelijk stilgestaan hebben bij hetgeen ze lezen; een mooi verzorgde zang waarbij ook de massa wordt betrokken.

Neen, ik vraag geen professionele zangers of musici. De eucharistie is geen concert. Wel mag er van ieder die op liturgisch vlak actief is, verwacht worden dat hij, uit eerbied voor de Allerhoogste, zijn taak ernstig vervult, zonder enige zweem van slordigheid, luiheid, ongevoeligheid of nonchalance.

En ikzelf kocht me een dunne, zeer grote sjaal, sloeg hem rond mijn blote benen, en mocht zonder problemen in alle kerken binnen. En dit deed ik niet uit eerbied voor God. Wél uit respect voor de (lokale?) gevoeligheden.