BARCLAY
De spelling zelf is niet erg voornaam bij de studie van achternamen,
want de spellingsleer was nog niet bekend als standaardnorm tot in de
negentiende eeuw en later. Maar
spelling is het enige dat het verschil uitmaakt tussen de familienaam Barclay en de Engelse
plaatsnaam Berkeley ("birch lea"= veld of weide met berkenbomen),
waar het woord van afgeleid is.
De naam komt het eerst voor in Schotland rond 1165.
Een Schotse Barclay vergaarde veel rijkdom in de 17de eeuw tijdens de
Dertigjarige Oorlog en werd eigenaar van het landgoed van Urie bij Stonehaven.
Een andere tak van de familie, de Towie-Barclays, waren de voorvaderen van de
bekende Prins Barclay de Tolly, die de leiding had over het Russische leger bij
het verslaan van de Franse keizer Napoleon in 1812.
De naam komt het meest voor in het noordoosten van Schotland, alhoewel ook een
familietak gevestigd is in Ayrshire.
BELL
De meest aannemelijke oorsprong van deze naam is terug te vinden in de
Oud Franse taal: "le bel", wat "een knappe jongeman"
betekent.
Er is waarschijnlijk geen tekort geweest aan knappe jongelingen in het
Middeleeuwse Schotland, want de naam "Bell" is nu de 34ste meest
voorkomende familienaam.
De oorsprong kan ook terug te vinden zijn in locatie van de woonplaats van
betrokken naamdrager: naast de stadsklok bijvoorbeeld.
Of werd degene die de klok luidde misschien zelf "Bell"
genoemd?
De afleiding "zoon van Isobel" is onwaarschijnlijk, want nakomelingen
namen zelden hun moeders’ familienaam over, want als ze dat zouden doen, zou
dat betekend hebben dat de vader onbekend was.
Er zijn wel enkele Engelse familienamen met deze afkomst, zoals Ibbs (zoon van
Isobel) en Tillett (zoon van Mathilda), maar wie heeft er ooit gehoord van
Elisabethson of MacMargaret?
BOYLE
Met deze naam is het kantje-boordje in de lijst van de honderd meest
voorkomende Schotse familienamen.
De
naam heeft twee totaal verschillende oorsprongen.
Eentje vindt zijn oorsprong in het dorp Boyville, bij Caen in Frankrijk.
Vast staat dat de Normandier Henri de Boyville in 1291 kasteelheer was
van de kastelen van Dumfries, Wigtown en Kirkcudbright.
De naam is nog redelijk in gebruik in deze districten en wordt
uitgesproken als "Bole".
Een andere theorie zegt dat de naam komt van de Oud-Ierse voornaam "Baoghail",
wat als ingewikkelde uitleg heeft "profijtelijke onderpanden bezittend".
Het is aannemelijk dat de meeste Schotse Boyles van Ierse origine zijn,
want de naam behoort tot de lijst van vijftig meest voorkomende achternamen in
Ierland.
Boyle is de familienaam van de graven van Cork, Orrery,
Glasgow en Shannon.
"Boyd" is dan weer iets anders:
het betekent "afkomstig van Bute".
BRUCE
De
Bruces waren zeker niet, zoals wel eens wordt beweerd, Engels-Normandische
opportunisten die bij de Schotten terechtkwamen toen ze de kroon in hun bereik
zagen. De Bruce familie was reeds vijf generaties lang gevestigd in
Annandale, voor de Slag bij Bannockburn en het feit dat ze ook pachtgebieden in
Engeland deed hun niet verschillen van de andere adel uit die tijd. Zo was
David de Eerste, Koning der Schotten een Engelse baron vóór zijn
troonsbestijging in 1164. De familienaam is zeker afkomstig uit
Normandië, afgeleid van "de landen van Brus (nu Brix)", bij
Cherbourg, vanwaar ook de Stewarts en de Cunninghams kwamen. De eerste
Robert de Brus stak het Kanaal over met Willem de Veroveraar, de tweede Robert
de Bruce vergezelde David de Eerste om aanspraak te maken op de Schotse
troon. Zes generaties later werd uit deze familie de koning van een
onafhankelijk Schotland geboren.
De koninklijke bloedlijn van de Bruces hield op te bestaan vijftig jaar na de
Slag bij Bannockburn, maar zijtakken van de familie werden gronden in
Clackmannan en Fife toegewezen. Eén van hen werd Lord van Kinloss en
later Hertog van Elgin en deze laatste is de oudste tak van de Bruce familie
heden ten dage.
BUCHANAN
Er
is een Buchanan District aan de oostelijke zijde van Loch Lomond. Hier
komt ook hun titel vandaan. De plaatsnaam is afgeleid uit het Keltische both
chanain, wat "Canon's hut (bothy) of huis" betekent. Van both
op zich komt de achternaam Boath. De oorspronkelijke naam van de
bewoners van dit district was MacAuslan (zoon van Absolom) en een zekere
Gilbride MacAuslan, meerderjarige zoon van de Hertog van Arran, verkreeg gronden
in Buchanan en nam de naam van de eigendommen als nieuwe familienaam aan.
Ondanks dat er vanaf 1682 was er geen clanhoofd meer was, ontplooiden zich nog
vele jaren nadien zijtakken van de familie in het district. James Buchanan
(1791 - 1868), vijftiende President van de Verenigde Staten, herdacht zijn
afkomst door een provincie in de staat Missouri de naam Buchanan te geven.
De naam heeft totaal geen uitstaan met Buchan, een district in Aberdeenshire.
BURNS
Zoals
vele andere bekende Schotten, had de dichter Robert Burns ook een naam die
taalkundig Engels van afkomst was. Het woordje burn, wat in
Schotland zoveel als "beek" betekent is puur Angelsaksisch. De
vader van Robert Burns heette in feite "Burness" (nog in deze
schrijfwijze terug te vinden in Kincardineshire, vanwaar de familie afkomstig
is), de tweede naamval van het woord wat "van de beek", betekent net
zoveel als "dicht bij het water wonende".
Burns is een veel voorkomende naam in Schotland en dit niet enkel door het
voortplantingsvermogen van de dichter.
Schotland is "goed bewaterd" door rivieren en beken, zodat vele
families vanwege hun woonplaats bij het water de naam Burns aannamen.
Andere familienamen met een gelijkaardige oorsprong zijn "Muir" en
"Moor" (wonende op een veenmoeras), Green, Knox (wonende op een
heuvel) en Hyslop (wonende bij een hazelaar of in een vallei).
(BRON: Scottish surnames van David Dorward)
Copyright © 1999 [Janny Henkens]. Alle
rechten voorbehouden.
Laatst bijgewerkt:
27 juli 2011
.