Beginletter A

ADAM

Deze naam is wellicht de oudste van allemaal. Deze christelijke naam was erg populair in de twaalfde eeuw, voornamelijk in Schotland, maar werd toch pas als achternaam gebruikt vanaf het bewind van James I. Robert Adam (1728-1792), de grote architect.
Adams is de zesentwintigste meest voorkomende naam in de Verenigde Staten, maar vreemd genoeg is de naam onder deze schrijfwijze weinig voorkomend in Schotland. Adamson daarentegen wel en voornamelijk in Angus. Deze naam is ontstaan uit de verkleinwoorden Adie en Eadie (beide volledig zelfstandige achternamen) naar Adie-kin, wat Aitken is geworden. Hierdoor is Aitken een dubbele afleiding en tevens het Schotse equivalent van het Engelse "Tommy Atkins". Verzacht de "d" van Adie, voeg er een suffix bij en je krijgt een andere Adam-afgeleide, Aitchison of zoals de Amerikanen zeggen "Acheson".
De vorm MacAdam verschijnt het eerst in Ayrshire in de zestiende eeuw. Het was een in Ayrshire woonachtige wegenbouwer, John Loudon McAdam, wiens naam gebruikt werd om de welbekende moderne naam "tarmac" te vormen.

ALEXANDER

Deze Griekse naam, met als betekenis "verdediger van de mensen", kwam in gebruik na Koningin Margaret, echtgenote van Malcolm Canmore. Zij droeg bij tot het populariseren van deze naam, door deze naam aan haar zoon te geven. Er zijn in Schotland drie koningen geweest met de naam Alexander, waarna de naam fel in gebruik kwam, meestal als voornaam in de verkleinvorm “Sandy”. Sandy is zelfs een beetje het synoniem geworden voor de benaming “Schot’. Als achternaam is de naam eveneens populair, zeker in het westen van Schotland. De Keltische vorm is Alastair of Alistair, welke leidde tot de achternaam MacAlister. De clan MacAlister was in de vijftiende eeuw eigenaar van vele eigendommen in Kintyre en later ook in Bute, Arran, Tarbert en Glenbarr. Er wordt verteld dat een afdeling van de clan zich vestigde in Clackmannanshire en de naam MacAlister terug wijzigde in “Alexander”, hiertoe aangespoord door de Anglicaanse Kerk. Zoals wel meer gebeurt kan een naam in de Laaglanden wel eens zijn oorsprong vinden in een naam in de Hooglanden.

ALLAN

Deze naam, met zijn varianten Alan, Allen, enz... heeft twee mogelijke oorsprongen: ofwel komt het van de oude Keltische voornaam Ailin (ail is rots in het Oud-Keltisch), verwant met met “Alwyn”; of het komt van de Noorse naam Alan. Alan is de grondvorm voor “Alemannus”, de vriendschappelijke naam die de Fransen gebruikten voor de Duitsers. De naam Alan werd populair in Schotland, door zijn adoptie als voornaam bij de Stewarts. Ervoor is de naam bekend bij Sir Alan Durward in het Schotland van Robert I.

ANDERSON

De cultus van St. Andrew werd geintroduceerd in Schotland in de vroege Middeleeuwen. Het werd de focus van nationalisme in de twaalfde en dertiende eeuw. Andrew was trouwens een zeer populaire Christelijke naam in Schotland (en staat momenteel aan de top) en zijn afgeleide Anderson staat op nummer negen als achternaam. De basisvorm was Androsoun, daarna Andrewson en in de vijftiende eeuw getransformeerd naar zijn moderne vorm.
MacAndrew is de Hooglandschrijfwijze en bedoelt in deze schrijfwijze waarschijnlijk "zoon van de dienaar van St. Andrew", explicieter in de andere Keltische vorm van de naam "Gillanders" of Gilchrist.
Andrews (zoon van Andrew) vindt zijn oorsprong niet in Schotland, maar is voornamelijk terug te vinden in Zuid-Engeland.

(BRON: Scottish surnames van David Dorward)