DE GESCHIEDENIS VAN EEN PAARD
Cholstomjer
van Mark Rozowski naar Lew Tolstoj

Graaf Lew Nikolajewitsj Tolstoj werd in 1828 geboren, en hield van paarden. Dat mag als vanzelfsprekend beschouwd worden. Ten eerste was hij een Rus, uit de provincie Toela, en Russen hebben sinds de dertiende eeuw een fikse geut Tataars steppenbloed in de aderen vloeien - ze worden nog altijd een beetje te paard geboren. Geen enkel Europees volk - of het moesten de Hongaren zijn - heeft ook zoveel woorden voor paarden...

Ten tweede was zijn vader de landheer van Jasnaja Poljana, en zoals alle aristocraten hield die er een grote stoeterij op na. In zijn verrukkelijke -autobiografische - novelle 'Kinderjaren', die hem in een klap tot een gevierd schrijver maakte (1852), beschrijft Tolstoj hoe de familie op jacht ging en hoe hij weg was van de zweetlucht van de rijdieren, de lichte speelse tred van zijn vaders ros en de manier waarop die zijn hoofd voorover tegen de borst wierp, de mannelijke zit in het zadel van zijn broer...

Later trok hij als vrijwilliger naar de Kaukasus om er bij de Kozakken te gaan dienen in de Krimoorlog - en dat zal wel geen toevallige keuze geweest zijn (Verhalen over Sebastopol - 1855). En Tolstoj's absolute meesterwerk, Oorlog en Vrede (1868-69), dat van Rusland een soort rusteloze langzaam voortrollende oceaan maakt, moet zowat de meest gigantische paardenopera uit de wereldliteratuur zijn: bij duizenden trekken ze door de vlakten, over de rivieren en moerassen en doen ze slagvelden dreunen en dampen. tenslotte moest het er van komen: de grote Russische schrijver leende in 1885 zijn pen aan een oud, afgeleefd paard, dat Cholstomjer heette en veel te vertellen had over de mensen en de bazen die het in zijn turbulente leven had gekend, vlak voor het, zoals alle oude paarden werd afgemaakt. De oudere graaf Tolstoj was (sinds zijn bekering. in 1881) wel meer moraalfilosoof dan verteller geworden en gebruikte het relaas van Cholstomjer om er zijn theorieën over het onrecht van de eigendom en over de tegenstelling natuur/cultuur in de mens te verkondigen, maar dat belet niet dat de novelle een ontroerend stukje inlevingsvermogen toont in de denk- en gevoelswereid van het dier. In alle Russen schuilt nu eenmaal een schoolmeester én een kozak. Dat geldt zeker voor Tolstoj, van wie Toergenjew in een gesprek over paarden op Jasnaja Poljana ooit zei: "Ik ben er zeker van, Lew Nikolajewitsj dat jij ooit zelf een paard bent geweest."

Walter Tillemans regisseerde dit stuk in 1980 in het Theatre National te Brussel waar het een overweldigend succes kende. Het stuk werd uit zijn al te exotische, Russische context gehaald en overgeplaatst naar het mondaine België van 1900 met zijn cultus van paarden (de renbanen in Wellington en Sterrebeek) en zijn frivole adel.

GVDS in de Gazet van Antwerpen van 23 maart 1988: “Geschiedenis van een Paard is vooral spektakel. Een pluimpje verdienen de acteurs, die meestal voor meer dan één rol moeten opdraven.”
Ria Breyne in De Standaard van 24 maart 1988: “Paard lijdt in Raamteater. Walter Tillemans regisseerde zijn coherente acteursploeg met het vakmanschap dat we van deze theatermaniak gewoon zijn.
Ingrid vander Veken in De Nieuwe Gazet van 21 maart 1988: “De prachtige geschiedenis van Tolstoj's paard. Een voorstelling waarin ritme belangrijk is. De manier waarop het koor hier gehanteerd wordt is subliem.”
In De Nieuwe Gazet van 12 november 1989: “Raamteater herneemt 'geschiedenis van een Paard', een productie die twee seizoenen geleden veel succes kende.”
In De Standaard van 24 december 1989: “Geschiedenis van een Paard was een succesvolle productie van het Raamtheater uit 1987. Deze voorstelling is weer te zien.

Regie: Walter Tillemans
Vertaling: Yves Bombay
Muziek: Wannes van de Velde & René Vanhove
Muzikanten: René Vanhove, Manou Kersting en Chantal Bolland
Choreografie: Jos Brabants
Decor: Marc Cnops
Kostuums: Erna Siebens
Licht: Luc Daans
Klank: Wie Witters
Met: Bert André, An Nelissen, Marc Peeters, Katelijne Verbeke, Riet van Gool, Tine Van den Brande, Ann Pira, John Willaert, Roger van Kerpel, Eric Kerremans, Jean Verbert, Herbert Bruynseels, Yves Bombay, Steph Bayens, Esmee Bos, Lieven Coolen, Lorenza Goos, Walter Janssen, Marc Lauwrys, Kristine Perpete, Veerle Van Overloop

Speelperiode: seizoenen 1987 - 1991