Walter Tillemans

Walter Tillemans werd te Antwerpen geboren in 1932. In de jaren '50 werkte hij mee aan De Nevelvlek: een culturele kring die in 1951 door de cineast Frans Buyens was gesticht. De bedoeling van deze kring was, het culturele vacuüm, dat door de oorlog op cultureel gebied was ontstaan, te helpen opvullen. Fernand Auwera, Jan Christiaens, Gust Gils, Hugues C. Pernath waren o.m. lid van de afdeling literatuur. De afdeling plastische kunst telde o.m. Jan Dries, Jef Verheyen en Vic Gentils onder zijn leden, en de afdeling toneel o.m. Dom. de Gruyter, Suzanne Juchtmans, Julienne de Bruyn en Walter Tillemans.

De toneelactiviteiten van De Nevelvlek gingen op verschillende plaatsen door: het ruim van een Flandriaboot, een zaaltje van het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven, het Theater op Zolder, zaal Cecil, e.a.

In 1954 regisseerde Tillemans voor De Nevelviek " Slachtoffers van de Plicht" van lonesco. (Het -absurde- theater was in die jaren de absolute avant-garde!) Zijn ervaringen met het theatermedium zette hem aan zich professioneel te gaan scholen. Hij werd toegelaten op de Studio van het Nationaal Toneel, waar hij van Herman Teirlinck (naar wie de Studio later werd genoemd) een speciale aandacht kreeg. Ook Fred Engelen, die werkleider was van de Studio, en die als regisseur bij de Koninklijke Nederlandse Schouwburg (op dat ogenblik ook -Nationaal Toneel.) een uitstekende reputatie genoot, wijdde hem in, in de geheimen van het vak.

Zijn eerste professionele regie was 'De Wonderdoenster' in de KNS (1961), waarbij zijn echtgenote Julienne de Bruyn de rol van Anne Sullivan vertolkte. De voorstellingen kenden een overweldigend publieksucces, en deze regie betekende meteen de start van een vruchtbare en succesvolle regisseurscarrière.

Steeds droegen zijn regies de stempel van zijn maatschappelijk engagement. Indrukwekkend is zijn reeks Brecht-ensceneringen, waarvan 'De goede Mens van Sezuan', en 'Moeder Courage' wellicht de meest succesvolle waren, en 'Man is Man' de meest opmerkelijke. Met deze laatste enscenering nam hij in 1968, vlak vóór de legendarische meimaand. onverbloemd stelling tegen de Amerikaanse interventie in Vietnam.

Even indrukwekkend is zijn lijst van Shakespeare-regies, waarbij zijn 'Koning Lear', met Luc Philips in de titelrol, in 1967 waarschijnlijk de grootste «kaskraker» was.

Bekend is ook zijn vriendschap en samenwerking met Pavel Kohout de te Wenen in ballingschap levende Tsjechische auteur, wiens 'August' (met Luc Philips) en 'Arme Moordenaar' (met een verbluffende Frank Aendenboom) algemeen tot de hoogtepunten van de respectieve seizoenen werden gerekend. En verder nog Tsjechov (een prachtige 'Oom Wanja'), en Robert Boit (een memorabele 'Lenin'), en Molière (een boeiende 'Tartuffe' en dito 'Vrek), en Arthur Miller (een originele 'Schepping van de Wereld'), en... en...

Maar ook de eigen Vlaamse dramaturgje geniet zijn belangstelling. Zo bracht hij o.m. een erg gewaardeerde creatie van 'Het woord Vrijheid' van Hensen, en leverde zijn jarenlange vruchtbare samenwerking met Jan Christiaens o.m. de trilogie 'De Parochie van Miserie', 'De Minerva' en 'De Droom van Zotte Rik' op. Onder andere voor de regie van deze laatste productie ontving hij in 1978 de Dr.Oscar de Gruyter-prijs.

Nog tijdens zijn engagement bij de KNS, richtte hij samen met o.m. Toon Brouwers, Frank Aendenboom en Roger van Kerpel in 1979 het Raamtheater op. Aanvankelijk was het een kleinschalig initiatief: een bescheiden kamertheater in de Hoogstraat, dat wél opviel door de kwaliteit van zijn producties. (Bv. de 'Arme Cyrano' van Rostand-Kohout, met een hartveroverende Karel Vingerhoets.)

Na een op de klippen gelopen fusiepoging tussen Raamtheater en Bent, richtte Walter Tillemans in 1983 het -Nieuw Ensemble Raamtheater. op, en besloot hij het gezelschap van de KNS, waar hij zovele jaren had gewerkt, en veel wél maar ook wat wéé had meegemaakt, in 1984 te verlaten. Sedertdien wijdt hij zijn krachten hoofdzakelijk aan het -nieuwe» Raamtheater. «Hoofdzakelijk», want Tillemans is ook een in het buitenland gevraagd regisseur. Zo regisseerde hij reeds meermaals in Oostenrijk (bij het gerenommeerde Burgtheater te Wenen), en in de Duitse Bondsrepubliek. En ook in ons "binnenlandse- buitenland: bij het Théátre National de Bruxelles, is hij een veelgeziene en gewaardeerde gast.

Het leeuwenaandeel van zijn bijna legendarische werkkracht, gaat echter naar -zijn. Raamtheater, waarvoor hij te Antwerpen twee zalen vond, en met de medewerking van een enthousiaste équipe inrichtte en uitbouwde tot drukbezochte theaters.

In het Raamtheater blijft hij de grote krachtlijnen, die hij tijdens zijn KNS-jaren ontwikkelde, verder uitwerken. Met Shakespeare (Droom van een Zomernacht, Hamlet), Miller (De Handelsreiziger. Maar ook met Vlaamse auteurs als Guido van Meir (De Stoel van Stanislavski) en Jan Christiaens (het Houten Klara-project). En natuurlijk met Pavel Kohout als huisdramaturg.

Het is speciaal voor zijn werk met het Nieuw Ensemble Raamtheater, dat Walter Tillemans in 1987 de Thaliaprijs kreeg toegekend. Daarmee wil de jury de constante opmerkelijkheid van zijn regies; de kans die hij jongeren, en ook Vlaamse auteurs biedt; en tenslotte zijn inbreng op artistiek vlak en tot de theaterinfrastructuur bekronen.

Sinds het seizoen 1996-1997 heeft Marc Cnops de leiding van het theater overgenomen van Walter Tillemans, die om gezondheidsredenen een rem moest zetten op zijn activiteiten.

In 2002 werd Walter Tillemans ere-directeur van het gezelschap.

Bron: o.a. "De Scène oktober '87" naar aanleiding van de toekenning van de Thaliaprijs.

In het Nieuw Ensemble Raamtheater:

r = regie v = vertaling d = decor l = belichting
2005-2006 Proof v
2005-2006 De nacht leek wel een verzinsel r + d + co-auteur
2004-2005 De libertijn v
2004-2005 Democratie r+v+d
2004-2005 Het lied der Vlaamse zonen
2003-2004 Het lied der Vlaamse zonen r
2003-2004 Eindspel r+v
2003-2004 Mijn kouwe steen v
2003-2004 Het spel van vergissingen r+v
2002-2003 Dubbel dubieus v
2002-2003 Eindspel r+v
2001-2002 Kopenhagen r+v
2001-2002 Peer Gynt r+v
2000-2001 Kopenhagen d
1999-2000 Lessen in liefde v
1999-2000 Amy's Idee r+v
1998-1999 Lessen in liefde v
1998-1999 Een opgeruimde ouwe heer v
1998-1999 De tuinman van de koning r
1997-1998 Iets intiems en Jef en Jos v
1997-1998 Een ideale echtgenoot r+v
1996-1997 Scrooge r+v
1996-1997 Een ideale echtgenoot r+v
1996-1997 La locandiera r
1995-1996 Scrooge r+v
1995-1996 De lintjes van mijnheer Schutz r+v
1995-1996 Krapp's laatste band r
1995-1996 Heiligdom r
1995-1996 Het kryptogram r+v
1995-1996 Kunst v
1994-1995 De lintjes van mijnheer Schutz r+v
1994-1995 Amanda en de widowmaker r
1994-1995 Hedda Gabler R+v
1993-1994 De ingebeelde zieke r+v
1993-1994 De braderij l
1993-1994 De tuinman van de koning r
1993-1994 Koning Lear r
1993-1994 Siberie r
1993-1994 De tuinman van de koning r
1992-1993 Het bezoek van de oude dame r + l
1992-1993 De revisor v
1992-1993 De minderproduktieven v
1992-1993 Pak 'em Stanzi r+v
1992-1993 Gilgamesj r
1992-1993 Falerin r
1992-1993 Siberie r
1992-1993 Leven en dood van het water r
1991-1992 Siberie r
1991-1992 Het spel van liefde en toeval r+v
1991-1992 De misantroop v
1991-1992 Ravensbrück v
1991-1992 Pak 'em Stanzi r+v
1991-1992 Goya de slaap van de rede r
1991-1992 Het spaarvarken r
1991-1992 Dag dooie pa r + d
1990-1991 Het spel van liefde en toeval r+v
1990-1991 Driekoningenavond r+v
1990-1991 De gebroken kruik v
1990-1991 Antigone r
1990-1991 Actrice van een zekere leeftijd r
1990-1991 De geschiedenis van een paard r
1990-1991 Valentin's onzin l
1989-1990 Het spel van liefde en toeval r+v
1989-1990 Lange dagreis naar de nacht r
1989-1990 De geschiedenis van een paard r
1989-1990 Valentin's onzin l
1989-1990 De Canadese muur r
1989-1990 Mevr Klein r
1989-1990 Lange dagreis naar de nacht l
1988-1989 Houten Clara r
1988-1989 De reis om de wereld in 80 dagen r
1988-1989 Verhalen uit het Weense woud r
1988-1989 De Canadese muur r + l
1988-1989 Pat, een koningsspel r
1987-1988 De dood van een handelsreiziger r
1987-1988 Verhalen uit het Weense woud r
1987-1988 De geschiedenis van een paard r
1987-1988 Gelukkige dagen r
1987-1988 Pat, een koningsspel r
1987-1988 De tuinman van de koning r
1986-1987 Hamlet r
1986-1987 De tuinman van de koning r
1986-1987 Droom van een zomernacht r + d
1986-1987 Gelukkige dagen r
1986-1987 Pak 'em Stanzi r+v
1986-1987 De stoel van Stanislawski r
1986-1987 De dood van een handelsreiziger r
1985-1986 Droom van een zomernacht r + d
1985-1986 Pak 'em Stanzi r+v
1985-1986 De Spaanse Brabander r
1985-1986 Nen Belgische leeuw r
1984-1985 Zwarte Pony & Oude banden r
1984-1985 Droom van een zomernacht r + d
1983-1984 Arme Cyrano r+v+d
1983-1984 Pak 'em Stanzi r+v
1982-1983 Arme Cyrano r+v+d
1982-1983 August August August r
1981-1982 August August August r
1981-1982 Play Macbeth r
1980-1981 Jacques de fatalist v
1980-1981 Play Macbeth r
1979-1980 Nen Belgische leeuw r
1979-1980 Een leven lang theater r