a

‘Een eeuwigheid geleden’ kwam ik in het bezit van een kaartje,(*) voorstellende het Plan van het hoofdtreffen, bij Oudenaarden, voorgevallen den 11 july 1708.
Het geraakte wat 'ondergesneeuwd' tot mijn aandacht begin dit jaar via de media gevestigd werd op de herdenkings-initiatieven die door de stad Oudenaarde op het getouw worden gezet naar aanleiding van 300^ste verjaardag.
Er werd een voortreffelijke website opgezet, een boeiend en knap geïllustreerd boek uitgegeven: ‘Oudenaarde 1708, een stad, een koning, een veldheer’, en in het stadhuis loopt - nog tot 26 oktober - een tentoonstelling gewijd aan hetzelfde thema. Topstuk van de tentoonstelling is - zeker weten - de kamerbrede maquette van de stad Oudenaarde, in 1747 gemaakt op basis van de opmetingen door militair ingenieur Vauban en eigendom van het Musée des Plan-Reliëf in Parijs. Nooit eerder heeft ze de Franse bodem verlaten.

b

(*)Tot dusver heb ik nog niet kunnen achterhalen uit welk boek het kaartje ooit gelicht werd. Vermoedelijk is het een driedelig werk, want in de rechterbovenhoek van het oorspronkelijk in drie gevouwen kaartje (ca 15 op 21 cm) lezen we: 3de Deel, Pag 46. Mogelijks is het een studie over de Spaanse Successieoorlog ?

Wat was de aanleiding van deze slag bij Oudenaarde ?

Toen in 1700 de Spaanse koning Karel II zonder troonopvolger stierf kwam het rijk in handen van Filips van Anjou, kleinzoon van de Franse koning, Lodewijk XIV. Daardoor ontstond in heel Europa een grote politieke crisis. De andere grootmachten, waaronder Engeland, vreesden het ontstaan van een Frans-Spaanse Europese supermacht en trokken ten strijde tegen Frankrijk.
Dit conflict staat bekend als de Spaanse Successieoorlog die duurde van 1701 tot 1714.
Verschillende confrontaties werden toen met hun enorme legers uitgevochten. Het treffen bij Oudenaarde op 11 juli 1708 was een van de belangrijke veldslagen. Bijna 180.000 soldaten stonden in de omgeving van Mullem, Huise, Heurne en Eine tegenover elkaar. Het landschap speelde een belangrijke rol bij het verloop van de slag: in het gesloten landschap in de buurt van de beken (Leedsebeek & Rooigembeek,en zuidelijker de Marollebeek en Diepenbeek) met de vele haag- en boskanten verliep het gevecht heel chaotisch. De rug van de Rooigemkouter en de hoge rug van de Ast in Mullem fungeerden dan weer als uitzichtpunten voor de Franse troepen.

John Churchill, de hertog van Marlborough (voorvader van Winston Churchill, en lijdend voorwerp van het populaire Franse volksliedje Marlbrough s'en va-t-en guerre) voerde het bevel over de geallieerde legers, ca. 80.000 man sterk. Tot de geallieerden behoorden naast Engeland, een aantal Duitse vorstendommen zoals Pruisen en Hannover, en de Zeven Verenigde Provinciën. Zijn belangrijkste ondergeschikte, tevens een goede vriend, was de aanvoerder van het keizerlijke leger, prins Eugenius van Savoye.

De twee Franse aanvoerders daarentegen maakten constant ruzie: Lodewijk Jozef, hertog van Vendôme was een ervaren en door de wol geverfd krijgsman, terwijl de hertog van Bourgondië heel wat minder ervaring had. Hij dankte zijn positie aan het feit dat hij de kleinzoon was van de koning, Lodewijk XIV van Frankrijk.

Het Franse leger, ca. 95.000 man sterk, had ongetwijfeld de bovenhand kunnen halen, maar door taktische blunders en de slechte verstandhouding tussen de twee bevelhebbers verspeelde het roemloos zijn kansen. Om onduidelijke reden.0 en werd ongeveer de helft van het Franse leger in reserve gehouden en nam helemaal niet deel aan het gevecht. Tegen de avond moesten ze zich verslagen terugtrekken richting Gent.
De Fransen verloren ongeveer 15.000 soldaten (waarvan 8.000 krijgsgevangenen) en 25 kanonnen, terwijl de Geallieerden minder dan 3000 man verliezen te betreuren hadden, waaronder slechts 175 Britse infanteristen.