Beginletter G

GIBSON

Gilbert is een van de tweeledige Germaanse voornamen, waarvan de naam op zich nergens op slaat. Over elk woord apart is er wel een zinnige uitleg, namelijk “gijzelaar” en “levendig”. Omdat men bijna altijd op oorlogspad was werden in die tijd werden beide woorden veel samen gebruikt. De naam heeft een Normandische oorsprong en werd in Schotland een populaire voornaam. De jongere broer van dichter Robert Burns droeg onder andere deze naam, die wel eens werd samengetrokken als “Gib”.
Als familienaam kwam de naam in Engeland voor als “Gibbs” en “Gibbon”. De Schotse afgeleide als familienaam van de voornaam Gilbert is Gibson. Je treft de naam echter nergens in de Laaglanden aan. MacGibbon vind je wel terug in de Hooglanden. De afgeleide MacGilbert is zo goed als uitgestorven.

GILCHRIST

De vroege Hooglanders hielden van religieuze benamingen en gaven hun kinderen, uit verering dan ook wel eens namen die verwezen naar hun religie. Het meest bekende woord om dit idee vorm te geven was “gille”, wat “dienaar” of “jongeman”. De naam “Gilchrist” betekent dan ook “volgeling of dienaar van Christus”. In Schotland tref je veel van deze “gil-” namen aan.
Uit verering voor een bepaalde heilige zijn er in Schotland onder andere de namen: Gilbride (St. Brigitta), Gilfeather (St. Petrus), Guilfoyle (St. Paulus), Gillanders (St. Andreas, Gilfillan (St. Fillan), Gillan of Gilzean (St. Johannes) en Gilmartin (St. Martinus).
Het Keltische woord voor Jesus is “Iosa”, waar de naam “Gillies” uit voortkomt. “Moire” is de “Maagd Maria”, die de familienaam “Gilmour” gaf. “Gillespie” betekent “dienaar van de bisschop”. Gilroy en Gilruth hebben geen religieuze betekenis, maar zijn anglicismen van “gille ruath’ (roodharige knaap).

GORDON

Sir Adam van Gordon (een plaats in Berwickshire) kreeg van Robert the Bruce de heerschappij over Strathbogie in Aberdeenshire toegewezen. Door de zwakheid van de centrale regering in de Vroege Middeleeuwen, was het uiterst belangrijk voor de Kroon om sterke vertegenwoordigingen te hebben in de regio. Wat de Campbells betekenden door de zuidwestelijke Hooglanden, betekenden de Gordons voor het noordoostelijke regio. Zo werd het graafschap Huntly al snel een hertogdom als beloning voor de niet altijd even onbaatzuchtige diensten van de Gordon familie.
Een andere tak van de familie (men kan het geen clan noemen), de Gordons van Haddo, werden de Graven van Aberdeen .
De Gordons zijn eerder interessant als familie dan als clanafstamming. Hun almacht in het noorden hadden ze niet verkregen als patriarchale chiefs, maar als landeigenaars. Het lordschap van Badenoch maakte van de Gordons feodale heersers over de bewoners van de Boven-Spey vallei. De verwantschapsbanden maakten echter dat deze door en door Keltische clangenoten de overheersende Gordons trotseerden en hun eigen MacIntosh en MacPherson chiefs volgden toen ze inzagen dat de Gordons niet meer waren dan stromannen van de regering.
De Eerste Graaf van Huntly wordt verondersteld de basis te zijn van zijn “clan”. Door geschenken uit te delen in de vorm van meel, bekwam hij dat velen als dank de naam Gordon gingen dragen. Deze volgelingen noemde men de “Bow” o' “Meal” Gordons om hen te onderscheiden van de moederstam.

GRAHAM

Deze naam heeft een pure Angelsaksische oorsprong en is afgeleid van “graeg ham”, wat “grijs huis” betekent. Deze naam kwam voor in het “Domesday book”, het historisch kadaster van Willem de Veroveraar.
William de Graham vergezelde David de Eerste naar Schotland bij zijn terugkeer van Engeland en zijn familie werd zeer bekend tijdens de Onafhankelijkheidsoorlogen (Wars of Independence).
We gaan hier niet de exploten uit de doeken doen van de grote Montrose of van Claverhouse (beide waren Grahams en trouwe aanhangers van de Koninklijke zaak in de zeventiende eeuw), maar we moeten toch het volgende vermelden:
James Graham, 3de Hertog van Montrose, was als parlementslid in 1782 verantwoordelijk voor het afschaffen van de beruchte wet, waardoor het dragen van de Hooglandkledij gelijk gesteld werd met een crimineel feit (wet van 1747).
De Grahams waren geen Hooglandclan, maar een Laaglandfamilie, die vele takken had in Menteith, Drymen, de Borders en in Angus.
De Romantische, maar onjuiste spelling "Graeme" schijnt te zijn geïntroduceerd in de zestiende eeuw door de geleerde George Buchanan.

GRANT

Deze bijnaam (oorspronkelijk “Le Grand” - de grote) hoorde bij een landeigenaar uit Nottinghamshire, die in de dertiende eeuw gronden verwierf in Inverness-shire. Deze niet erg typerende start was het begin van de grote clan Grant, met zijn thuisbasis in Strathspey, met vertakkingen in Glenmoriston en Aberdeenshire. De Grant landerijen werden opgewaardeerd tot een koninklijke waardigheid na de “Glorious Revolution” van 1688, toen Sir Ludovic Grant van Freuchie een modeldorp bouwde, dat heden ten dage Grantown-on-Spey heet.
Niettemin dat de Grant chiefs tegen de Jacobieten waren, verloren ze toch hun erfelijke jurisdictie (net als de ander clanchiefs) in 1747.

GRAY

GUNN