whisky

Achtergrondinformatie

De zweem van sfeer en klasse die om deze gedistilleerde drank heen hangt, spreekt veel mannen aan. Het drinken van whisky geeft een bepaald gevoel; luxe, haast romantisch.

Whisky is de gentlemen’s drank bij uitstek. Heerlijk om alleen van te genieten op een zaterdagavond met een goed boek of fijne film, maar ook heerlijk om te schenken

aan (en met) vrienden. Hoe vind je als bebginnend whiskyliefhebber nu de juiste whisky voor jou?

De gangbare whiskies: Schots, Iers & Amerikaans

Wie aan whisky denkt, denkt waarschijnlijk aan Schotland. Ook Ierland en Amerika zijn groot op het gebied van deze spirit. Ook andere landen zijn zeer actief in de markt.

Minder mainstream (maar daardoor niet per se minder goede) whisky kan onder andere komen uit Canada, Japan, Frankrijk, Belgie of Zweden.

Sta je aan het begin van je whisky-ontdekkingstocht, dan kijken we naar de drie gangbaarste producerende landen: Schotland, Ierland en Amerika.

De vaten waarin whisky rijpt, hebben een grote invloed op de smaak van de drank. Verschillende landen/gebieden gebruiken vaak verschillende vaten en dat proef je terug.

Schotse distilleerderijen maken vaak gebruik van vaten van Europese bodem (veelal Spaans eikenhout), terwijl Amerikaanse distilleerderijen doorgaans Amerikaans hout gebruiken.

Over het algemeen kun je de drie gangbare types whisky als volgt betitelen: Schots: rokerig, Iers: fruitig, Amerikaans: zacht.

Door het gebruikte hout kenmerkt Schotse whisky zich doorgaans door een iets zwaardere smaak. Dit wordt versterkt door het feit dat de meeste Schotse whiskies worden geturfd;

bij het branden van de moutkorrels wordt voor het vuur gebruik gemaakt van turf, hetgeen een (sterke) rookgeur en -smaak meegeeft die je terugproeft in de whisky.

Bij Ierse en Amerikaanse whiskeys (de Schotse spelling is ‘whisky’, de Amerikaans-Ierse ‘whiskey’) wordt zelden gebruik gemaakt van turf.

Daarom hebben Ierse whiskeys ten opzichte van Schotse whiskies een wat meer fruitige smaak.

Dit geldt in de basis: er zijn zeer veel whiskies, dus ook zeer veel uitzonderingen. Amerikaanse whiskeys zijn over het algemeen wat zachter van smaak

door het gebruik van Amerikaans eikenhout.

Over het algemeen kun je de drie gangbare types whisky als volgt betitelen: Schots: rokerig, Iers: fruitig,

Amerikaans: zacht. In het geval van Amerikaanse whiskies geldt dit vooral in het geval van bourbon.

Bourbon is de populairste Amerikaanse whiskey, gemaakt van mais of rogge in plaats van graan (mout).

Blended versus single malt

Eén van de eerste onderwerpen die aan bod komt bij het kopen van whisky (na de herkomst) is blended versus single malt.

Men zegt wel eens dat single malt whisky de betere whisky is ten opzichte van blended whisky.

Dat is onwaar. Blended of single malt zegt in de basis niets over de kwaliteit van de whisky.

Dat veel liefhebbers uiteindelijk kiezen voor een single malt whisky, heeft zeker te maken met de smaak maar ook met de authenticiteit.

Single malt wil zeggen dat de whisky is gemaakt bij één distilleerderij, waarbij vaak gebruik wordt gemaakt van één specifieke graansoort.

Blended whisky is whisky die is samengesteld uit distillaten van meerdere distilleerderijen.

Vanwege de ‘puurheid’ geldt single malt als de meest prestigieuze van de twee soorten.

Single malt whisky is vaak ook duurder en de meeste van ‘s wereld’s hoogst aangeschreven whiskies zijn single malts.

Het voordeel van blended whisky is dat men door verschillende distillaten te blenden, op zoek kan gaan naar een specifieke smaak.

Bij blended whisky onderscheiden wij twee soorten: blended malt whisky (blend van whiskies gemaakt met gerst) en blended whisky (die een mix bevat van meerdere graansoorten).

Belangrijk voor de smaak

De basis is bekend. Je weet dat het land van herkomst en de gebruikte methodes tijdens de distillatie van grote invloed zijn op de smaak.

Maar hoe weet je nu wat jij lekker vindt en welke whisky je moet kiezen?

We nemen nog een aantal facetten die de smaak van whisky bepalen, nader onder de loep.

De graansoort: Vooral bij single malt whisky wordt doorgaans gebruik gemaakt van gegist graanbeslag in de vorm van gemoute gerst.

Whisky kan echter ook worden gemaakt van onder andere tarwe, rogge of mais. Whisky gemaakt van gerst (zeer gangbaar, vooral in het geval van Schotse whisky) duiden wij aan als maltwhisky. Whiskey van een andere graansoort als graanwhiskey.

Het eesten: ‘Eesten’ is de benaming van het droog- en brandproces van de granen.

De grondstoffen waarmee dit gebeurt, drukken hun stempel op de smaak van de granen.

De grondstoffen, en dus de smaak, zijn zeer verschillende per gebied.

Het distillatieproces: Whisky kan één of meerdere keren worden gedistilleerd. Bij distilleren wordt de wash, een voorproduct van de whisky, tot boven het kooppunt verhit.

De dampen die vrijkomen, worden opgevangen en gecondenseerd. Dit vormt de whisky.

Hoe vaker een whisky wordt gedistilleerd, des te fijner de smaak wordt: originele smaken gaan iets meer verloren ten behoeve van een fijne, heldere whisky.

Vooral Ierse whiskeys staan bekend om hun veelvuldige distillatie.

Het rijpproces: Het rijpproces heeft een grote invloed op de smaak van de whisky.

De whisky wordt kortstondig in een ketel gerijpt waarna hij overgaat op rijping in eikenhouten vaten. Het vat bepaalt voor een groot gedeelte de smaak.

Elk vat heeft namelijk een geschiedenis: in sommige vaten zijn in een eerder stadium andere dranken gerijpt en dit kun je terugproeven in de whisky.

Vandaar ook dat je in whisky een veelheid aan smaken kunt proeven, van fruitig tot kruidig.

Soms wordt gebruik gemaakt van ‘first fill’ vaten: nieuwe eiken vaten die minder ‘smaakgeschiedenis’ bevatten maar daarentegen zorgen voor een sterkere houtsmaak.

Om het predikaat ‘whisky’ te mogen dragen, moet de drank minimaal drie jaar gerijpt zijn.

Net als in de ‘blended versus single malt’ discussie, zegt de leeftijd (= rijptijd) van de whisky niet direct iets over de kwaliteit. Whiskies die langer gerijpt zijn, zijn doorgaans wel duurder en meer uitgesproken in smaak.

Voor het kiezen van de juiste whisky, is het belangrijk om jouw smaak te bepalen. Dit doe je alleen door veelvuldig te proeven om zo tot een voorkeur te komen.