|
"Onderschat onze actiebereidheid niet" - 25/03/2013 |
|
Het 30
jaar oude Doeldok is nooit in gebruik genomen en wordt nu opgevuld met zand.
De grondhonger van de Antwerpse haven is daardoor niet gestild. Op linker
Scheldeoever plegen industrie en natuur een nieuwe coup op bijna 1.800
hectaren. De polderboeren zijn razend. De geschiedenis herhaalt zich. In 1972
legden boze Wase boeren de werken aan de sluis te Kallo plat. Guido van
Mieghem roerde zich toen in het protest, en doet dat nu opnieuw. De
natuurcompensaties vallen hem zwaarder dan de havenuitbreiding. “Ze pakken
landbouwers hun grond, hun job en hun thuis af zodat een vogel hier zijn nest
kan maken.” Een jonge landbouwer als Raf Van Broeck deelt zijn onbegrip: “De
ecologische voetafdruk van het leger kranen en bulldozers dat hier natuur
aanlegt, is enorm. Wie wordt daar beter van, behalve de aannemer?”. De
bedrijven van Guido Van Mieghem en Raf Van Broeck zijn gelegen in één van de
meest vruchtbare landbouwstreken van Vlaanderen. Op de zware klei in het
Waasland wordt 10 ton tarwe en 13 ton suiker per hectare geoogst. Om dat
klaar te spelen, bewerken de akkerbouwers hun gronden met veel zorg. “Als je
ziet met welk respect wij omgaan met onze grond, dan staat dat in schril
contrast met het afgraven van klei en opspuiten van zand in het havengebied”,
zucht Raf. Samen met zijn ouders combineert hij akkerbouw met braadkippen. Guido
runt samen met zijn zonen Bert en Filip in het desolate Doel een
akkerbouwbedrijf met varkens en vleesvee. Sta je op zijn erf, dan kijk je pal
op de kerncentrale. De Prosperpolder is vlakbij, en ook de Hedwigepolder in
Nederland ligt niet ver. Maar bovenal is het de haven van Antwerpen die hier
het landschap vormgeeft, “verminkt” zullen sommigen zeggen. Net zoals de
inwoners van de gehuchten Ouden Doel en Rapenburg kreeg Guido te horen dat
hij moet vertrekken zodat de haven zich de komende 30 jaar verder kan
ontwikkelen. Zijn bedrijf zit “prioritair in de weg” zoals hij dat zelf zegt,
en zou volgend jaar al moeten sneuvelen. ‘De
groei van de haven is al eens eerder overschat’ De
havenactiviteiten op linkeroever zijn pas goed op gang gekomen in de jaren
’90. De Vlaamse regering legt nu de grenzen vast waarbinnen de haven zich in
de toekomst kan ontwikkelen. Toch vindt Raf het een vreemde zet om in
economisch moeilijke en onvoorspelbare tijden 30 jaar vooruit te kijken.
“Denk aan het Doeldok dat nooit in gebruik is genomen, behalve door vissers
en triatleten.” Bij het ontwerp van het Doeldok verwachtte men een
spectaculaire groei van de olie-industrie, maar de plannen steunden op een
grove overschatting van de groei. Een vergissing die zes miljard oude
Belgische franken en heel wat vruchtbare poldergrond heeft gekost. De jonge
landbouwer weet als geen ander hoe schaars grond is. Best te begrijpen dus
dat Raf aan de industriëlen in het havengebied vraagt om aan ‘inbreiden’ in
plaats van uitbreiden te denken. “Neem wat nu nodig is en bekijk de rest
binnen 20 jaar”, suggereert Guido. BASF beschikt in het havengebied over 400
hectare, waarvan 100 hectare braakland. Het toekomstperspectief van Raf’s
bedrijf is door het ‘inkrimpen’ van de bij het bedrijf horende grond een stuk
minder gunstig. Een zesde van het akkerbouwareaal van de familie Van Broeck
krijgt natuur en industrie als nieuwe bestemmingen door de recent
goedgekeurde havenuitbreiding. Raf is
een grensboer. Hij wordt getroffen door het slechtste van twee werelden in
plaats van te profiteren van het beste van twee werelden. Wanneer
de Hedwigepolder in Nederland onder water wordt gezet, loopt het grondverlies
op tot de helft van zijn areaal. Nederland heeft in een verdrag met
Vlaanderen namelijk beloofd te ontpolderen als natuurcompensatie voor de
verdieping van de Westerschelde ten behoeve van de haven van Antwerpen.
Alweer de haven, zie je Raf denken. De tegenslagen volgen zich snel op sinds
hij enkele maanden geleden in het bedrijf van zijn ouders stapte. ‘Het
flankerend beleid stelt niets voor’ Het
sociaal begeleidingsplan van de overheid bevat geen maatregelen waar Raf en
Guido vooruit mee kunnen. Aan de lege doos die de grondenbank is, willen ze
amper woorden vuilmaken. Vandaag zit er in de grondenbank van de Linkeroever
zo’n 300 hectare waarvan amper 50 hectare buiten het in het GRUP afgebakende
haven- en natuurgebied liggen. De overige gronden zijn hoogstens een
tijdelijk doekje voor het bloeden want uiteindelijk zijn zij voorbestemd om
ook natuur of industrie te worden. De
reconversievergoeding die een teeltomschakeling mogelijk moet maken, lokt
evenmin enthousiaste reacties uit. “Men heeft de mond vol van duurzaamheid,
maar wij zouden intensiever aan landbouw moeten doen”, zegt Guido. “Denkt men
in Brussel soms dat wij suikerbieten op water kunnen telen? En cannabis
telen, laat ons geweten niet toe”, voegt hij er gekscherend aan toe. Voor Raf
is ‘reconversie’ wel een ernstige optie. Hij start met een boomgaard
conférence-peren, maar op Nederlands grondgebied zodat hij naar een
vergoeding kan fluiten. “De
haven is het kloppend hart van onze economie en de motor van onze welvaart”,
zet de Vlaamse regering in de verf. De polderboeren in het havengebied zien
de huidige uitbreiding vooral als de nagel die in hun doodskist geklopt
wordt. Toch miskennen ze het belang van de haven voor de economie niet,
“alleen moeten de havenbonzen rekening met ons houden”. “Voor industrie
buigen landbouwers het hoofd. Wij kunnen daar qua omzet en aantal arbeidskrachten
per hectare niet tegen opboksen. Maar ze
pakken mensen hun thuis af zodat een vogel hier zijn nest kan maken”, richt
de woede van Guido zich op de natuurcompensaties die gepaard gaan met de
havenuitbreiding. De
Beheercommissie Natuur Linkerscheldeoever, door de polderboeren minachtend de
‘overheerscommissie ter vernietiging van de polder en deportatie van zijn
bewoners’ genoemd, mikt op een gordel van natuur rond de haven, met slikken
en schorren. “Terwijl er wereldwijd een tekort is aan zoet water en Nederland
vecht tegen het zoute zeewater, zal het hier binnenstromen”, zegt Raf
daarover. Hij ziet vernatting en verzilting als een gevaar voor de
landbouwgronden die grenzen aan de(nieuwe) natuurgebieden. Tot in
Meerdonk, 15 kilometer bij Raf en Guido vandaan, worden landbouwers de
natuurcompensaties voor de haven gewaar. De kreek van Kieldrecht wordt
namelijk met 100 hectare uitgebreid. De omliggende gronden vernatten. Ze
dalen met één klasse in kwaliteit, zegt de overheid. “Nu kan je er op boeren,
dan niet meer”, vat Guido dat op zijn eigen manier samen. Guido
tracht beleidsmakers warm te maken voor een alternatieve invulling van de
natuurcompensaties. “In mijn kindertijd was de helft van de polder grasland.
Dat trok weidevogels en ganzen aan. Zet de onteigende akkers in Doelpolder en
Nieuw Arenberg terug om in gras. Dat is de beste natuurinrichting voor de
vogels die hier van oudsher thuishoren. Door grotere blokken nat grasland te
maken, kunnen de natuurdoelstellingen gehaald worden. Als wij akkerbouwers
ons meer toeleggen op vleesvee kunnen we die natuur beheren.” Vandaag beheert
Guido al - met succes - schrale graslanden met zijn vleesvee. Hij somt de
winnaars op: boeren en burgers die in de polder kunnen blijven, de overheid
en de belastingbetaler die het amper een cent zal kosten en de recreant die
zal kunnen genieten van een landschap waar landbouw en natuur verweven zijn. ‘We
deden grote toegevingen, maar men pakt ons liever alles af’ Het
gevecht dat Guido en zijn gezin voeren, eist zijn tol. “Ik heb altijd
volgehouden dat mijn boerderij niet te koop is. Als de hoge omes in Brussel
mij een bedrijfsverplaatsing zouden voorstellen of de onteigeningsvergoeding
zouden verdubbelen, dan hebben mijn zonen en ik een eerlijke kans om elders opnieuw
te beginnen. In dat geval maak ik hen blij door te vertrekken.” Maar
onderschat zijn actiebereidheid, en die van de 250 andere getroffen
landbouwers, niet. Dat de Vlaamse regering geen rekening hield met de
tegenvoorstellen van Boerenbond is de spreekwoordelijke druppel. “We gaven
Boerenbond een onderhandelingsmandaat waarin we ver mee gingen in de noden
van haven en natuur. Zo ver, dat onze beloftes in ons hart pijn deden. Zelfs
dat bleek niet genoeg.” Guido zweert nu geen genoegen te zullen nemen met een
paar kruimels, “zo nodig vechten we de regeringsbeslissing via juridische weg
aan”. Op heel
de streek ligt al jarenlang een zware claim zodat een aantal boeren wegtrok.
Raf wil van geen wijken weten en hoopt dat er alsnog een oplossing uit de bus
komt. “Mensen moeten weten wat hier gaande is. Ford is een drama, maar hier
pakken ze niet alleen onze job maar ook onze huizen, boerderijen en gronden
af. En vergeet niet dat ook de jobs van toeleveranciers, veeartsen en
loonwerkers op het spel staan.” Hij verzet zich tegen wat hij “de hebzucht
van de haven” noemt. Heel wat haventerreinen liggen nog braak. Er ontwikkelt
zich nieuwe natuur die straks opnieuw gecompenseerd zal moeten worden. Het
Deurganckdok draait maar op een fractie van zijn capaciteit. “In plaats van
te verwijzen naar de duizenden jobs die er dankzij de haven zijn, moeten de
politici eens eerlijk zeggen hoe veel of hoe weinig jobs er zullen bijkomen
door deze uitbreiding.” De
natuurbeweging is ooit naar de rechter gestapt om een uitbreiding van de
haven stil te leggen. “Nu wrijven ze in hun handen omwille van de natuur die
er bijkomt”, weet Guido. Ook Raf verwacht uit die hoek niet de minste steun
voor het vrijwaren van de open ruimte. “De koek is verdeeld tussen haven en
natuur. Wij, landbouwers, zijn daarvan het slachtoffer en zouden nog moeten
zwijgen ook.” (VILT) |