DE GEBROKEN KRUIK
Der zerbrochene Krug
van Heinrich Von Kleist
Raamtheater op 't Zuid
Aan de basis van deze komedie ligt waarschijnlijk een historisch feit, waarover ik echter geen nadere informatie heb gevonden. De aanleiding was een kopergravure, die ik verscheidene jaren geleden in Zwitserland zag. Daarop zag men - ten eerste een rechter die majestueus op zijn rechterstoel zat: voor hem stond een oude vrouw die een gebroken kruik vasthield, zij scheen het haar aangedane onrecht te demonstreren; de beklaagde, een jonge boer, tegen wie de rechter, als opperwezen, tekeerging, verdedigde zich nog, maar zwakjes; een meisje, dat waarschijnlijk in deze zaak getuigde (want niemand weet, bij welke gelegenheid het delict plaats had) frummelde, staande tussen moeder en bruidegom, aan haar schort; wie een valse getuigenis had afgelegd kon er niet berouwvoller uitzien; en de griffier keek (hij had waarschijnlijk kort daarvoor het meisje aangekeken) nu mistroostig de rechter van opzij aan, zoals Kreon, in een gelijkaardige situatie, Oedipus. Daaronder stond: de gebroken kruik. - Het origineel was, als ik mij niet vergis, van een Hollandse meester. (Heinrich von Kleist)
Heinrich Von Kleist werd op 18 oktober 1777 in Frankfurt a/d Oder geboren. Het gebrek aan erkenning voor zijn literair en dramatisch werk maakten hem tot een mokkend en vertwijfeld mens die - steeds alleen door Europa zwervend - vaak op de rand van de waanzin verkeerde en steeds met de gedachte aan zelfmoord speelde. Op 21 november 1811 werd dit gevaarlijke spel hem noodlottig.
De eenzame en diepernstige man in wiens werk slechts schaars iets komisch of luchtig valt aan te wijzen, schrijft een briljant blijspel, dat tot een van de klassieke komedies in de Duitse literatuur uitgroeit. De Gebroken Kruik heeft zijn ontstaan te danken aan een weddenschap. In 1802, toen Kleist in Bern was, beslisten een viertal schrijvers om onder elkaar een wedstrijd te organiseren, eik van hen moest een gravure, gebaseerd op Debucourts' schilderij 'La cruche cassée', interpreteren. Von Kleist won de wedstrijd. Terwijl op de gravure het meisje klaarblijkelijk de hoofdpersoon is, kwam Von Kleist op de gelukkige gedachte de rechter tot hoofdpersonage te maken.
De oude man wordt bij zichzelf aangeklaagd, verwart zich hoe langer hoe meer in het web dat hij voor anderen spon en blijkt uiteindelijk niet enkel de schuldige te zijn maar ook zijn overste een schitterend bewijs te leveren dat hij niet in staat is een rechtsgeding te leiden. Het verloop van het proces is een juweeltje van dramatische kunst. De regie van deze komedie is in handen van de jonge Engelse regisseur Stephen Unwin (Budapest 1959).
Ingrid Vander Veken in De Nieuwe Gazet van 11 september 1990:
“Misschien een genoeglijke voorstelling maar geen echt theater”
W.S.B. in Het Nieuwsblad van 11 september 1990: “De gebroken kruik: satire over
machtsmisbruik. De meesterlijke verwoording en de rake typering maken dat het
stuk ook nu nog speelbaar is. Het Raamteater levert hiervan het bewijs.”
Lil. in de Gazet van Antwerpen van 14 september 1990: “De gebroken kruik: aanzet
tot veelbelovend Raam Theaterseizoen.”
In Het Volk van 11 september 1990: “De gebroken kruik van Heinrich von Kleist
is als het ware op maat geschreven voor het tot de verbeelding sprekende interieur
en de veelzijdige cast waarover dit gezelschap beschikt.
Regie: Stephen Unwin
Vertaling: Walter Tillemans
Decor: Marc Cnops
Belichting: Ben Ormerod
Kostuums: Francine Snijers
Met: Bert André, Julienne
De Bruyn, Anneleen Cooreman,
Dirk Lavrysen, John Willaert, Roger
Van Kerpel, Hans
Van Cauwenberghe, Jenny Tanghe , Jes Van Vlierberghen, Wim Elst, Helena
Vanloon, Walter Janssen
Speelperiode: september - oktober 1990