Geschiedenis

Wereldoorlog II in de fusie Kortenberg.

Dr. Henri Vannoppen

Op 10 mei 1940 viel het Duitse leger België binnen. België voerde vanaf het midden van de jaren ’30 een politiek van gewapende neutraliteit. De DKW-lijn of Demarcatielijn Koningshooikt-Waver werd aangelegd in 1939-40. De bevolking sprak van de ‘ijzeren muur’. In onze gemeenten herinneren enkele kleinere bunkers (telefooncentrales of commandoposten) hieraan. Deze verdedigingslinie die verticaal door België liep werd door drie legers verdedigd bij het begin van de oorlog: het Belgische leger van Koningshooikt bij Lier tot Leuven, het Engels leger van Leuven tot Waver en het Franse leger van Waver tot Namen. In de nacht van 10 op 11 mei 1940 kwamen de Engelse troepen in Everberg aan Bernard Montgomery of Monty, de latere held van El Alamein, vestigde zich in het kasteeldomein van de Prinsen de Merode te Everberg. De slag rond Leuven werd voorbereid en de inwoners kregen op dinsdag 14 mei 1940 het Engels bevel om onze 4 gemeenten te verlaten. Massa’s vluchtelingen trokken ondertussen door Erps-Kwerps en Kortenberg via de Leuvensesteenweg. In de oude abdij van Kortenberg was het Belgische hoofdkwartier van generaal Verstraeten. Daar lag ook heel wat munitie. Op maandag 13 mei 1940 kwam koning Leopold III naar de gewezen abdij. Op dinsdag 14 mei 1940 vielen er in de voormiddag bommen in de nabijheid van de abdij in de Minneveldstraat. Drie Kortenbergenaren werden hierbij gedood. Op vrijdag 17 mei 1940 trokken de Duitsers zonder verzet door onze gemeenten. De meeste vluchtelingen keerden terug, sommige zaten reeds in Frankrijk Op 28 mei 1940 werd de capitulatie of de overgave van het Belgisch leger getekend. Nazi-Duitsland bezette België. Verschillende soldaten waren gesneuveld. Er waren ook enkele burgerlijke slachtoffers, vooral het resultaat van bombardementen. Verscheidene soldaten verbleven 9 maanden in krijgsgevangenschap in Duitsland.

Kortenberg, Everberg en Meerbeek kregen "Nieuwe Orde" - burgemeesters. De Duitsers voerden de verplichte tewerkstelling in, waarop heel wat inwoners van onze gemeente als werkweigeraars onderdoken. De landbouwers en winkeliers moesten lid worden van de Corporatie. Heel wat wachten werden ingevoerd: de Boerenwacht om de koolzaadbranden tegen te gaan, de Spoorwegwacht om de aanslagen op de spoorlijn Brussel-Leuven te verhinderen, de Nachtwacht om na te gaan of de woningen ‘s nachts goed verduisterd waren en belangrijk om niet op te vallen bij bombardementen en de Telefoonwacht om de internationale telefoonkabel langs de Leuvensesteenweg te bewaken.

De Duitsers legden de militaire luchthaven van Melsbroek aan. De Flak of het Duitse afweergeschut werd gebouwd op de Runderenberg recht voor de watertoren van Steenokkerzeel. Verschillende Duitse, Franse, Amerikaanse en Engelse vliegtuigen vielen op het grondgebied van onze fusiegemeente neer. In 1942 stortte een Lancasterbommenwerper van de R.A.F. neer op het grondgebied Voskapel; Oude Baan onder Nossegem. Er waren 5 doden. Eén piloot kon zich redden en werd gevangen genomen in Everberg. Hij werd opgesloten in de rijkswacht te Kortenberg. Dat lokte een massa volk naar de kazerne. De brigadecommandant liet op 17 september 1942 de Engelse piloot aan de bevolking zien. Deze kreeg een staande ovatie. De commandant van de rijkswacht werd daarvoor aangehouden en overgebracht naar een Duits concentratiekamp.

De klokken werden weggehaald uit de kerktorens van Kwerps, Everberg en Meerbeek in januari 1944 om er kanonnen van te gieten. De bevolking reageerde daarop met de slogan ‘Wie met klokken schiet, die wint de oorlog niet ’De weerstand organiseerde zich in afdelingen van het Onafhankelijkheidsfront te Kortenberg, Erps-Kwerps en Everberg, in afdelingen van het Geheim leger te Kortenberg, Erps-Kwerps en Everberg, in de Groep G, in de Belgische Nationale Beweging afdeling Meerbeek en in Fidelio afdeling Kortenberg. Verschillende weerstanders uit onze gemeenten kwamen om in Duitse concentratiekampen.

Heel wat Joodse familie en Joodse kinderen doken onder in Kortenberg en Erps-Kwerps . in Kortenberg bleef zelfs een Jodenregister bewaard. Gelukkig werden al deze families gered behalve de familie Levy, die buiten Kortenberg aangehouden werd.

Op 6 juni 1944 (D-day) had de landing in Normandië plaats. Op 3 september 1944 werd Brussel bevrijd door het Engelse leger, op 4 september Leuven (met Leuven-kermis) en op 5 september kwam Kortenberg aan de beurt. Het Engelse leger durfde de steenweg Brussel-Leuven via Kortenberg niet gebruiken omwille van verschillende Flaks (Duits afweergeschut), die nog actief bleven nl. op de Keiberg te Zaventem en op de Runderenberg te Erps-Kwerps. De eerste Shermantanks van de Irish en de Welsh Guards deden hun intrede in Kortenberg. In het kasteeldomein van de Prinsen de Merode te Everberg lagen in augustus 1944 Duitse soldaten, het befaamde Molders Eskader. Ze bombardeerden dagelijks Parijs. De Duitsers vertrokken op maandag 4 september 1944 uit Everberg en om 9u ‘s morgens waren de Engelse troepen reeds in het kasteeldomein. Montgomery vestigde hier zijn ‘Tactical Headcarter’. Montgomery logeerde niet in het kasteel uit vrees voor Duitse bombardementen. Hij had er zijn caravan, die achter het kasteel stond. In Everberg werd de slag van Arnhem voorbereid . Dat wordt bewezen door Alistair Horne en David Montgomery, de zoon van Monty in hun boek ’The Lobelia Leader'. Monty 1944-1945’: « It was from Everberg that Arnhem was planned and launched’. Hofschilder James Gunn schilderde Montgomery met zijn generaals in Everberg in een grote legertent. De oorlog was voorbij, de vrede kon beginnen.