Oktober 2003 De Indiër en God
Het hindoeïsme, de dominante religie in het huidige India, is een moeilijk te definiëren godsdienst. Het bestaat niet uit doctrines, dogma’s of een systeem van gedragsvormen, maar is steeds in verandering en het kent allerlei richtingen: pantheïsme, monotheïsme en zelfs atheïsme.. Hindoeïsme zou de oudste nog levende godsdienst ter wereld zijn waarvan het grootste aantal aanhangers in India. De bakermat van deze godsdienst wordt rond 1500 v.Chr. gesitueerd. Om deze wereldgodsdienst met zijn grote godenverscheidenheid wat te omschrijven en trachten te begrijpen, moeten we vooraf de grote verdraagzaamheid, het respect en ruimte voor andere godsdiensten in het hindoeïsme benadrukken. Hindoeïsme is meer dan religieuze gebruiken en ceremonies. Het is een levensfilosofie van de meerderheid van de Indische bevolking en heeft geen stichter. Zo ontstond het boeddhisme in de 5^de eeuw v.Chr. op basis van het al bestaande hindoeïsme, en wordt door de hindoes beschouwd als een van de vele groeperingen binnen hun godsdienst. Later hebben de hindoes ook op deze wijze de islam en het kristendom benaderd en hebben deze dan op hun beurt ook invloed gehad op het leven in India. Dus, vele mogelijke varianten in eigen kring!… Maar het levende geloof ligt nog steeds stevig verankerd in de alleroudste teksten van het hindoeïsme, de Veda’s, die hun geschreven oorsprong hebben rond ongeveer 1500 – 1200 v.Chr., maar zeker een nog veel ouder orale traditie hebben. Dit maakt het hindoeïsme tot zo een unieke godsdienst, gebaseerd op een ononderbroken traditie van meer dan 3000 jaar!… Intussen zijn er verschillende filosofische stromingen binnen het hindoeïsme, meer niet-hindoeïs-tische dan autochtone elementen, opgenomen. Elke gelovige is absoluut vrij te kiezen van één voor hem of haar passende wijze van geloof. Dit maakt deze unieke godsdienst, voor ons als toeschouwer of buitenstaander, tot een kleurrijk geheel van offertjes, ondoorgrondelijke rituelen en een overvloed aan afbeeldingen van allerlei goden, een echt godenpantheon bevolkt door duizenden meer en minder belangrijke goden en godinnen. Hindoeïsme is dus niet alleen de oudste maar ook één van de meest levendige godsdiensten. Zo werd ooit gesteld dat er … evenveel gods-diensten zijn als mensen … binnen het hindoeïsme. Hindoeïsme heeft helemaal niet de eenheidsstructuur zoals wij westerlingen denken. Toch is hun zo uitgebreide godenrij gebaseerd op de drie-eenheid van Brahma (de schepper), Vishnu (de beschermer of instandhouder) en Shiva (de vernietiger).		“Om…” de mantra van een mystieke klank, of serie van klanken. In het Westen gaat het alleen om de klankweergave, de oerklank, wortel van alle klanken, waaruit het gehele universum is ontstaan. Het staat gelijk met het verleden, heden en toekomst en is tevens het onverwoestbaar symbool van het Absolute, het Braham. Shiva met echtgenote Parvati en hun zoon met de olifantenkop Ganesh, meestal te vinden in thuisverering, steeds zeer realis-tisch en fel gekleurd.
Elke gelovige heeft altijd zijn eigen vorm, zijn eigen ideeën en zodoende zijn eigen godsdienst kunnen creëren. Dit maakt het hindoeïsme tot een uitermate moeilijk te doorgronden geheel. Niets is er uniform, er is geen doorgevoerde lijn, en alles kan op verschillende, zelfs tegenovergestelde wijze gedacht of beleefd worden. Erg tegengestelde wereldbeelden leven er in harmonie naast elkaar. Bij de ene bestaat een godheid niet, dat universeel goddelijke is dan volstrekt abstract en zoals alles… illusie. De ander aanbidt een beeld van een godheid en gelooft in de goddelijke aanwezigheid in dat beeld. De ene gelooft in offergaven, om de godheid goed te stemmen. …, voor de andere kan alleen door een volstrekte overgave en liefde het goddelijke in hemzelf opgewekt worden. Misschien maken juist deze ingewikkelde en moeilijk te ontwarren elementen, van wat westerlingen hindoeïsme noemen, deze cultuur zo fascinerend…, geen vastomlijnde godsdienst maar meer een aantal aan elkaar verwante geloofsstromingen, met een gemeenschappelijke oorsprong en gebaseerd op dezelfde oerteksten Alle heilige schriften van het hindoeïsme zijn geschreven in het sanskriet, de taal der Ariërs, welke tot de indo-germaanse of indo-europese taalgroep behoort. Zo zijn er de Veda’s, het grote indische epos, de Mahabharata met de Bhagavatgita en het Ramayana, de Brahmanas en de Upanishads. Het hindoeïsme vindt de veelheid van uiteenlopende leerstelsels en vormen van geloofsbeleving zeer positief in tegenstelling tot de andere grote wereldgodsdiensten. Het streeft zelfs geen eenheid in verscheidenheid na, geen erkenning van een uniform door iedereen beleden dogma, noch hechte kerkelijke organisatie. Veelvormigheid wordt niet bestreden maar veeleer aangemoedigd. De hindoe mag zijn geloof beleven naar eigen goeddunken en hierdoor wordt het dagelijkse religieuze leven in India door een bont polytheïsme overheerst. Andere hindoes houden het bij één God, die dan nog ofwel een levend wezen ofwel de oorspronkelijke oergrond is van al wat bestaat. Binnen het hindoeïsme is er dus een volstrekt evenwaardige plaats voor het pantheïsme, het polytheïsme, het monotheïsme en zelfs, het atheïsme. Zo hebben zij opvallend het vermogen om ideeën van andere godsdiensten te assimileren. Niettemin, ook in de schijnbare wildgroei en in die veelvormigheid, moet er toch een werkelijke eenheid te vinden zijn: o eenheid van het leven: al wat in het universum aanwezig is maakt deel uit van het leven en is met alles verweven. o harmonie van de godsdiensten: de waarheid is één en de wijzen benoemen haar met verschillende namen. o eenheid van waarheid: wetenschap en spiritualiteit vullen elkaar aan, dus zijn complementair om de ene waarheid te zoeken o harmonie met de natuur: natuur en mens vormen een onverbrekelijk geheel als een manifestatie van het goddelijke mysterie, de hindoe voelt zich dan ook zeer sterk met de natuur verbonden o eenheid van de mensheid: één grote familie, geest van verzoening, basisvoorwaarde om alle vormen van strijd en geweld in de wereld te overwinnen
Het doel van het leven is het bereiken van het moksha: de ziel bevrijden van zijn wereldse bestaan. Het sacrale is in India nog altijd heel belangrijk. De complexiteit van het religieuze leven in India is het gevolg van een lang historisch proces van assimilatie van vreemde mythen en legenden. Voeg daarbij het opvallende aspect dat het universum als een fundamentele eenheid beschouwd wordt, en dus is elk deel van die kosmos een manifestatie van een god waardoor de goden, demonen en helden uit hun mythologie louter aspecten zijn van een eeuwige cyclus van schepping, tijd en ontbinding. Dit indiase denken wordt uitgezet op een schier eindeloze tijdsschaal, verdeeld in tijdperken, yoega’s, in een eindeloze reeks kalpas (één dag en nacht van schepper Brahma beslaat 8.640.000.000 jaar en bestaat uit 200 cycli enz… t.t.z. ontelbaar ’ of ‘ eindeloos ’ …). Voor de indiër is de ziel eeuwig in twee richtingen, dus zonder begin noch einde, in tegenstelling met ons westers lineair denken, vanaf de schepping tot de eeuwige schouwing ofte bevrijding, of… verdoemenis?… De plaats van de mens hierin wordt bepaald door reïncarnatie, wat alom wordt verbeeld in de verlossing van het wiel van geboorte, dood en wedergeboorte of opnieuw-geboorte, al naargelang het bereikte karma, om zo via het mokhsa, de verlossing, telkens een hoger bewustzijnsniveau te bereiken. Blijkbaar is men er tot de ontdekking gekomen dat het naar dezelfde God is naar wie wij allen op weg zijn, zij het langs verschillende paden… toch is de weg wijzer dan de wegwijzer!... Als er maar één klank is, is hij het beluisteren niet waard (Kuo-yü).	Een andere weg die tot verlossing voert is het inzicht dat door meditatie wordt verkregen
Bibliografie : - Mythen en Legenden Arthur Cotterell Uitg. M&P bv 1990 - Weert - Hindoeïsme Sjoerd de Vries 1996 – Forum-Amsterdam - Het Hindoeïsme A. Nugten 1992 Uitg.Garant - Wereldgodsdiensten - Werner Trutwin 1981 – Altiora-Averbode - Wereldatlas van religies Ninian Smart 2000 – Könemann Verlagsgesellschaft mbH - Keulen - De nieuwe godsdiensten J.Needleman Amsterdam 1975 - India - goden als mensen Winand Callewaert – Davidsfonds - Hindoeisme - goden, goeroes en gezangen Winand Callewaert – Davidsfonds Leuven			-