Definitie: fictions set in worlds where we seem at the mercy of incomprehensible systems (Grolier)

Noot: The word "absurdist" became fashionable as a literary term after its consistent use by the French novelist and essayist Albert Camus (1913-1960). These systems may work as metaphors of the human mind or they may work as representations of a cruelly arbitrary external world, in which our expectations of rational coherence, whether from God or from human agencies, are doomed to frustration. (Grolier)

Definitie: fictie in een setting van werelden waar we overgeleverd schijnen aan de wil van onbegrijpelijke systemen (sf-café)

Definitie: the space equivalent of navigation (Grolier)

Noot: Literally, guidance by the stars. Conducted by the astrogator. (Grolier)

Definitie: navigatie in de ruimte buiten de aarde (sf-café)

Definitie: a plant which displays many characteristics more common amongst predatory animals. Although it cannot move its main root system, its branches are highly mobile and very strong. It looks like an ordinary bush or shrub, but should any creatures pass within five yards it will burst into action, branches flailing abour, searching for the source of disturbance. As soon as a branch locates a solid body, it curls tightly around it and drags the victim towards the plant's sticky and noisome trunk. There, the victim is held fast while the plant's digestive juices get to work, transforming prey into mushy nutrients which are absorbed directly through the spongy bark or which enrich the ground at the plant's foor. The bloodsedge can appear as many different species of bush or shrub. (Warhammer)

Definitie: een plant die veel kenmerken vertoont van roofdieren. Hoewel het zijn centraal wortelsysteem niet kan verplaatsen, zijn de takken heel mobiel en sterk. Ze ziet eruit als een gewone struik, maar wanneer er wezens op minder dan een paar meter passeren, zal ze in actie schieten: takken zwiepen rond op zoek naar de verstoorder. Zodra een tak een vast lichaam gevonden heeft, krult hij er zich strak rond en trekt het slachtoffer naar de kleverige en lawaaierige stam van de plant. Daar wordt het slachtoffer vastgehouden, terwijl de verteringssappen van de plant de prooi omzetten in zachte voedingsstoffen die rechtstreeks door de sponsachtige bast geabsorbeerd worden, of die de grond rondom de plant verrijken. De bloedzegge kan de vorm aannemen van veel verschillende soorten struiken. (sf-café)

Definitie: a work or series whose characters and venues remain strictly under its author's control, and which is not open to fans or others to make uncopyrighted use of in fanzines (Grolier)

Noot: This term is in no sense a synonym for pocket universe; nor is it here used in its cosmological sense. (Grolier)

Definitie: een werk of serie waarvan de personages en plaatsen strikt onder controle van een auteur blijven, en die niet mogen gebruikt woorden door fans of anderen in fanzines zonder copyright-aanvraag. (sf-café)

Definitie: a unit of money (Grolier)

Noot: Credits are used widely in tales of the future. (Grolier)

Definitie: munteenheid (sf-café)

Noot: er bestaan veel varianten door het toevoegen van voorbepalingen, zoals 'galactische kredieten' en 'federale kredieten' (sf-café)

Definitie: the idea of humans deliberately altering the nature of alien cultures (or of aliens doing it to us), or indeed of doing the same to isolated cultures on Earth (Grolier)

Noot: A phrase not especially common in sf terminology, although what it refers to is fundamental to the genre. A common form of cultural engineering in sf is the time travel or parallel world story (often both at once) in which some sort of time-police force attempts to engineer past, future or an alternate world into the most stable and productive conformations. Sf itself can be seen as a form of sublimated cultural engineering in its persistent modelling of societies that differ from our own. (Grolier)

Definitie: opzettelijk de aard van andere culturen veranderen, hetzij door mensen die buitenaardse culturen wijzigen, of door buitenaardsen die menselijke culturen wijzigen of geïsoleerde culturen op aarde (sf-café)

Definitie: an instantaneous communicator, named after the great theoretical physicist Paul Dirac (1902-1984) (Grolier)

Noot: A device invented by James Blish for the story "Beep" (1954; exp as The Quincunx of Time 1973), and used by him also in other stories. Others have since borrowed the device, but more recently Ursula K. Le Guin's ansible has been the communicator of preference for sf writers. (Grolier)

Definitie: een direct communicatiemiddel genoemd naar de belangrijke theoretische fysicus Paul Dirac (1902-1984) (sf-café)

Definitie: a practising member of an Old Faith following a belief whose origin is lost in the mists of antiquity. Druids pursue a strict code of life, and strive to live in harmony with nature. They long for the natural order of a bygone age, and have little patience with the modern world. Many choose to live apart from it altogether, and all prefer the countryside to town life. (Warhammer)

Noot: An Old Faith is outside the main religions of an old world, but co-exists with them most of the time. (Warhammer)

Definitie: Oorspronkelijk een Keltische wijze, maar in de literatuur vaak veralgemeend naar een praktiserend lid van een Oud Geloof waarvan de oorsprong verloren is in de loop der tijden. Druïden volgen een strikte levenswijze en streven ernaar in harmonie met de natuur te leven. Zij verlangen naar de natuurlijke orde van een voorbije tijd en hebben weinig geduld met de moderne wereld. Velen verkiezen zelfs volledig los van de moderne wereld te leven, en allemaal verkiezen ze het plattelandsleven boven het stadsleven. (sf-café)

Definitie: is derived from Thomas Alva Edison (1847-1931) and can be understood to describe any story which features a young US male inventor hero who uses his ingenuity to extricate himself from tight spots and who, by so doing, saves himself from defeat and corruption and his friends and nation from foreign oppressors (Grolier)

Noot: The first proto-edisonade was probably the first dime novel (>dime-novel sf) to feature a boy inventor, Edward S. Ellis's The Steam Man of the Prairies (1868), and the first edisonade proper was the Tom Edison, Jr. sequence of dime novels (1891-2) by Philip Reade. (Grolier)

Definitie: afgeleid van Thomas Alva Edison (1847-1931). Een verhaal waarin een jonge Amerikaanse uitvinder als held optreedt en zijn genialiteit gebruikt om zichzelf uit moeilijke situaties te halen en daardoor zichzelf redt van nederlagen en corruptie, en zijn vrienden en land van buitenlandse onderdrukkers (sf-café)

Definitie: a person who is able to use one or other extra-sensory power or esp. (Grolier)

Noot: esp is usually regarded as including such "passive" powers as telepathy (mind-reading) and perhaps precognition and clairvoyance; and occasionally also the "active" psychic abilities -- those that interact with the world of matter, such as telekinesis. However, most sf writers reserve the terms psionics or psi powers for the full spectrum of such abilities, reserving "esp" for telepathy. James Blish's novel "Jack of Eagles" (1952) was given the variant title ESP-er in a 1958 reprint. (Grolier)

Definitie: iemand die in staat is een vorm van buitenzintuiglijke waarneming of bzw te gebruiken (sf-café)

In plaats van het Engelse esp-er wordt ook esper gebruikt. Die schrijfwijze verliest de verwijzing naar de afkorting. Het wordt daardoor een woord, dat ook in het Nederlands gebruikt wordt (sf-café).

Definitie: fiction that offers us a world clearly and radically discontinuous from the one we know, yet returns to confront that known world in some cognitive way (Grolier)

Noot: This was the first alternative given for science fiction, emphasized in Structural Fabulation (1975) by Robert Scholes, who defines fabulation as above given.

A fabulation is any story which challenges the two main assumptions of genre sf: that the world can be seen; and that it can be told. A typical fabulation, then, is a tale whose telling is foregrounded in a way which emphasizes the inherent arbitrariness of the words we use, the stories we tell (magic realism, for instance, can be seen as a subversion of the "official" stories which are told by "rational" means and authorities), the characters whose true nature we can never plumb, the worlds we can never step into. By foregrounding the means of telling a tale, fabulations articulate what might be called the fableness of things: the fableness of the world itself in some magic realism; the fableness of the political and social world in some absurdist sf; the fableness of the aesthetic object in postmodernism as a whole; and -- finally -- the fableness of fables in fabulation itself. (Grolier)

Definitie: fictie waarin een wereld geschapen wordt die duidelijk en radicaal van de ons gekende afwijkt, maar die tegelijkertijd op cognitieve wijze onze wereld confronteert (sf-café).

Definitie: these voyages took their heroes over the Earth's surface, into worlds underground and beneath the sea, to the Moon and to other planets (Grolier)

Noot: The fantastic voyage is one of the oldest literary forms, and remains one of the basic frameworks for the casting of literary fantasies. (Grolier)

Definitie: een reis die de helden en hoofdpersonen over de hele aardbol kan voeren, en-of naar ondergrondse en-of onderzeese werelden, en-of naar de Maan en-of andere planeten. Het fantastische wordt aangebracht door de ongewone gebeurtenissen en karaktertrekken van de bezochte plaatsen. De fantastische reis kan worden beschouwd als een variant van de imaginaire reis, maar ook als een variant van de queeste (cfr. Homeros' Odyssea). (sf-café)

Definitie: mostly used to indicate the fantastic voyages of Jules Verne Noot: A term much used in the terminology of sf/fantasy critics, probably derived from the French, whose name for the genre is "voyages imaginaires". From this term was also derived "Voyages extraordinaires", the overall series title used by publisher Hetzel on the novels of Jules Verne. A book on the subject is "The Imaginary Voyage in Prose Fiction" (1941) by Philip Babcock Gove. (Grolier)

Definitie: gewoonlijk gebruikt voor de romans en verhalen Jules Verne, waarin helden over de hele aarde reizen, naar ondergrondse werelden en diep in de zee, naar de maan en naar andere planeten. De imaginaire reis is afgeleid van de robinsonade. Het verschil is, dat een robinsonade een verslag is van een echte reis, terwijl een imaginaire reis nooit plaatsvond. Een imaginaire reis bevat niet noodzakelijk fantastische elementen. (sf-café)

Definitie: Now science fantasy is more commonly used (Grolier)

Noot: Title used on two early UK sf magazines (Grolier)

Definitie: vorm van fantastische literatuur waarvan de lezer weet dat de gebruikte natuurwetten irreëel zijn, en waarbij er geen poging gedaan wordt om de gebeurtenissen rationeel te verklaren. Nu wordt vaak science fantasy gebruikt, al is het verstandiger dat te beschouwen als een subgenre waarin aandacht geschonken wordt aan de wetenschap en techniek van de culturen beschreven in het verhaal (sf-café).

Definitie: describes a book made up of previously published stories fitted together -- usually with the addition of newly written or published cementing material -- so that they read as a novel (Grolier)

Noot: A term first used by A.E. Van Vogt. Aware that fixups are immensely more common in genre sf than in any other literature in the world. An example is van Vogt's own "The Weapon Shops of Isher" (fixup 1951). (Grolier)

Definitie: een roman samengesteld uit eerder gepubliceerde verhalen met gemeenschappelijke motieven, gewoonlijk met extra teksten die er speciaal voor geschreven werden om de eenheid van het geheel te versterken. Soms werden die extra teksten tijdens de voorbereiding van de fix-up gepubliceerd, zodat hij soms alleen maar uit al gepubliceerd materiaal bestaat. (sf-café)

Noot: De hele membraancyclus van Eddy C. Bertin is één immense fix-up, die zelfs verhalen samenvoegde die bij hun verschijning niet eens gemeenschappelijke motieven hadden (sf-café).

Definitie: refers to the fact that our Galaxy is (like many others) approximately lens-shaped -- it is a disc containing spiral arms, but like a lens it has a central bulge (Grolier)

Noot: Our own position in the Galaxy is quite a long way from the core; when we look towards the centre of the "lens", the direction in which the stars are clustered most thickly, we see the so-called Milky Way. Towards the outer rim of the "lens", stars are comparatively sparse, not only in terms of the numbers lying in our line of sight but also in fact. Many sf writers have set stories on planets circling such stars. Such worlds were dubbed Rim Worlds by A. Bertram Chandler, and the term (often as "rimworld") has since become commonplace in sf. (Grolier)

Definitie: verwijst naar de vorm van veel melkwegstelsels, omdat ze op grond van hun buitenste afmetingen in een lensvorm passen: ze zijn rond, met in het midden een verdikking, zoals een dubbelbolle lens. Uit recent onderzoek bleek dat ons melkwegstelsel een balkspiraal is. (sf-café)

Definitie: worlds designed by the manufacturers of games, almost always role-playing games (or gamebooks) or computer adventure games (Grolier)

Noot: In the case of role-playing games the parameters of the "world" (the fictional setting in which the game takes place) will be set out in the handbooks which form the central part of the game package; in the latter, much of the world's setting is described on screen by the computer program itself, and additional information may be given in the associated printed material.

Since the mid-1980s it has been common for the more successful games of either sort to generate associational material, which may include stories, novels and comic books set in the world of the game. Thus George Alec Effinger's The Zork Chronicles (1990) is set in a world first described in the computer adventure game Zork (1982 US), published by Infocom, and subsequently the setting for several other Infocom games. (Grolier)

Definitie: werelden geschapen door de spelletjesindustrie, bijna altijd rollenspellen (of spelboeken) of computer adventure games. (sf-café)

Noot: Spelwerelden hebben een lange, complexe geschiedenis. Er komen elementen in samen uit de gezelschapsspelen, maar ook uit simulatiespelen uitgevoerd door militairen. Andere belangrijke invloeden zijn literatuur, toneel, film en ander narratieve systemen zoals strips en epen. Terwijl het doel van spelwerelden vaak is om zich te amuseren in en al dan niet fictieve wereld, is het doel van de simulatiespelen om op een amusante wijze een dieper inzicht te krijgen in de werkelijkheid. Bekend is het simulatiespel dat gespeeld werd door Duitse legerofficieren net voor de inval in Normandië op D-Day: het spel simuleerde een geallieerde aanval, en één van de deelnemers wou precies daar aanvallen waar het in werkelijkheid gebeurde. Hij meende dat zijn medespelers hem daar nooit zouden verwachten omdat het terrein te moeilijk was. Hij geloofde echter zelf niet dat de geallieerden het in werkelijkheid zo zouden proberen. (sf-café)

Definitie: sf that is either labelled science fiction or is instantly recognized by its readership as belonging to that category . The implication is that any author of genre sf is conscious of working within a genre with certain habits of thought, certain "conventions" -- some might even say "rules" -- of storytelling. These conventions are embedded primarily in a set of texts which are generally agreed to contain them. (Grolier)

Noot: This might seem to be a circular definition, as though one were saying that genre sf is a set of conventions located in genre-sf stories; but it is in fact a spiral. A text published in 1930 may describe something -- say a form of a matter transmitter -- so well that in 1935 the description has become recognized as a model or convention; and in 1940 a second text may be published which shows its agreement with the convention by repeating it, with variations which themselves enrich it. Partly this spiral is created by sf readers, and partly it governs the expectations of those who so define themselves, and who establish their sense of the true nature of genre sf from many sources: from the spiral of books and stories certainly, but also from film, tv and personal interactions (>fandom; convention), and finally from an abiding sense shared by most members of the sf "community" that genre sf is an intrinsic part of US history and literature. In its narrowest sense, then, a genre-sf tale will be a story written after 1926, published (or theoretically publishable) in a US sf magazine or specialist sf press, and conspicuous for its signals that it is honouring the compact between writers and readers to respect the protocols embedded in the texts which make up the canon. (Grolier)

Definitie: sf die ofwel onder het label sciencefiction verschijnt of onmiddellijk door de lezers wordt herkend als behorende tot die categorie. De implicatie is dat elke auteur van genre-sf zich ervan bewust is dat hij binnen een genre werkt dat een aantal conventies volgt. Die regels ontstaan doordat sommige teksten veel succes hebben, en als voorbeelden gaan gelden. Ze worden doorgaans beschouwd als klassiekers van de sf. Die canon verandert, al is het traag. Nieuwe werken worden in recensies vaak met die klassiekers vergeleken, zodat ze ook een classificatiesysteem en een communicatiebasis vormen. (sf-café)

Definitie: a diverse group of creatures, their size varies a great deal. All belong to the Giant Race, although many may have different features. Many of the larger giants live solitary or isolated lives, often amongst inaccessble mountains. They are a danger to travellers and the unwary. Giants look very much like humans, but are far larger - ranging between ten and twenty feet in height. Many giants have very thin spindly arms and legs, and most give the impression of being dim-witted and foolish. (Warhammer)

Definitie: een gevarieerde groep wezens die allemaal groter zijn dan de mens. Vele van de grotere reuzen leven een eenzaam of geïsoleerd leven, vaak in ontoegankelijke gebergten. Zij zijn een gevaar voor reizigers en de onoplettenden. Reuzen zien er vaak uit als mensen. Vele reuzen hebben dunne armen en benen, en de meesten lijken er dom en gek uit te zien. Het woord 'reus' wordt vooral in het rollenspel Warhammer in die betekenis gebruikt. (sf-café)

Definitie: nocturnal creatures that are not only very large, but also ferocious predators, capable of attacking and killing an animal the size of a man. They are also cunning scavengers, feeding off the carcasses of larger creatures and found most commonly in forests. The body of a giant bat measures almost four feet from nose to tail, and is covered with jet-black fur. The head resembles that of a dog, and the mouth is equipped with long, sharp teeth. (Warhammer)

Definitie: nachtwezens die niet alleen heel groot zijn, maar ook vervaarlijke roofdieren en in staat zijn een dier ter grootte van een mens aan te vallen en te doden. Ze zijn ook sluwe aaseters die zich te goed doen aan karkassen van grotere wezens die ze gewoonlijk in bossen vinden. Het lichaam van een reuzenvleermuis meet meer dan één meter twintig van neus tot staart en is bedekt met een pikzwarte vacht. De kop lijkt op die van een hond en de muil heeft lange scherpe tanden. (sf-café)

Definitie: smaller relative of dwarfs; they have a similar cultural background and speek their own dwarvish dialect. If anything, gnomes are even more short-tempered and difficult to get along with than dwarfs. Like them, they live mostly underground or amongst moutains. Gnomes are short and stocky, rarely exceeding four feet in height. Characteristic features include bulbous noses, shaggy hair and beards. Hair colour is usually black, but can also be brown or red. Skin colour is the same as dwarfs, but gnomes have a tendency to look weather-beaten and tanned. (Warhammer)

Definitie: kleine variant van de dwergen; ze hebben een gelijkaardige culturele achtergrond en spreken hun eigen dialect. Gnomen zijn ongeduldiger en moeilijker om mee om te gaan dan dwergen. Net als deze laatsten leven ze gewoonlijk onder de grond of in gebergten. Gnomen zijn gedrongen en worden zelden groter dan één meter twintig. Kenmerken zijn de ronde neuzen, het verwarde haar en de baarden. Hun haarkleur is doorgaans zwart, maar kan ook bruin of rood zijn. De lichaamskleur is dezelfde als bij dwergen, maar gnomen zien er vaak wel getekend uit door het weer en zijn gebruind. (sf-café)

Definitie: As in architecture, the word originally referred to a medieval style. Although the Middle Ages had for much of the 18th century been thought of as barbaric, a nostalgia had now developed for the romantic splendours of an idealized Middle Ages that never existed. (Grolier)

Noot: The term "Gothic" entered critical terminology with the publication of "The Castle of Otranto" (1765), subtitled "A Gothic Story", by Horace Walpole (1717-1797). Gothic novels in imitation of Walpole's ghostly tale became quite common as the century drew to a close; indeed their popularity was closely allied to the growth of Romantic literature generally.

The Gothic may be seen as a reaction to the emphasis on reason which prevailed in the Enlightenment, the intellectual world of the 18th century. Gothic sf emphasizes danger, and attacks the complacency of those of us who imagine the world to be well lit and comfortable while ignoring that outside all is darkness. Gothic sf characteristically clothes these fears in quasiscientific talk, but in spirit it is quite opposed to the outlook of the scientist. The prototype is perhaps Robert Louis Stevenson's "Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde" (1886). (Grolier)

Definitie: net als in de architectuur verwees de term oorspronkelijk naar een Middeleeuwse stijl. Hoewel de Middeleeuwen in de 18de eeuw vaak gezien werden als barbaars, ontwikkelde er zich toch nostalgie voor de romantische pracht van een geïdealiseerd Middeleeuwen op basis van de gotische bouw-, beeldhouw- en schilderkunst. Gotische sf benadrukt gevaar, en valt de zelfvoldaanheid aan van wie denkt dat de wereld en de maatschappij verstandig en comfortabel leefbaar is en die daarbij de negatieve kanten verwaarlozen. Gotische sf brengt die angsten doorgaans in quasi-wetenschappelijke taal aan, maar de opvattingen staan doorgaans lijnrecht tegenover die van de rationeel denkende wetenschappelijke geest. Robert Louis Stevensons 'Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde' (1886) wordt wel eens als het prototype naar voren geschoven, maar dokter Frankenstein uit de roman van Mary Shelley belichaamt nog beter de kenmerken van de gotische sf door het mengsel van de wetenschappelijke en bijgelovige opvattingen van de dokter, en doordat de roman ons wijst op de negatieve kanten van het wetenschappelijke onderzoek. De mislukking van de schepping van dokter kan worden beschouwd als het gevolg van het uitgroeien van het inherente kwaad in de mens. (sf-café)

Definitie: form of imaginative literature that uses either established or carefully extrapolated science as its backbone.

While a rigorous definition of "hard sf" may be impossible, perhaps the most important thing about it is, not that it should include real science in any great detail, but that it should respect the scientific spirit; it should seek to provide natural rather than supernatural or transcendental explanations for the events and phenomena it describes. (Grolier)

Noot: Item of sf terminology coined by Polyurethaan. Schuyler Miller in ASF (Nov 1957) and since then widely used by sf fandom and readers; it has sometimes overlapped in meaning with "hardcore sf", often used in the 1960s and 1970s to mean the kind of sf that repeats the themes and (to a degree) the style of the genre sf written during the so-called GOLDEN AGE OF SF.

Subjects in hard sf: black hole, cybernetics, ESP, faster than light, spaceship, superman, terraforming, time travel. (Grolier)

Definitie: vorm van fantastische literatuur die steunt op bewezen of voorzichtig geëxtrapoleerde wetenschappen, doorgaans gaat het om dat beta-wetenschappen en de toegepaste wetenschappen.

Een zuivere definitie van "harde sciencefiction" is niet echt mogelijk. Belangrijk is dat het niet om echte wetenschap gaat, maar dat het de opvattingen moet respecteren waarop onze wetenschappelijke methoden berusten. Ze zoekt veeleer natuurlijke dan bovennatuurlijke of transcendentale verklaringen voor de gebeurtenissen en fenomenen die ze beschrijft. (sf-café)

Noot: eind de jaren 70 begon deze term de term 'zwaarden en toverij' te vervangen. (sf-café)

Definitie: larger relative of goblins. They are almost as aggressive as orcs and quicker but not quite so effective in combat. They are proficient, if crude, metal workers and often live amongst other goblinoid creatures as smiths or miners, acting as leaders for purposes of defence and when conducting raids. Like orcs, they love slaughter, preferring to slay captives in individual combat rather than by slow torture as is customary amongst other goblinoids. Hobgoblins speak the common goblin tongue. Hobgoblins are the second largest of the goblinoid races, often reaching six feet in height, and occasionally nearing seven. They resemble humans more closely than an orc or goblin, although their faces are extremely ugly to human eyes. Their leathery, blemished skin is usually a deep yellowish brown and, unlike most goblinoids, they have a full head of black hair. (Warhammer)

Definitie: verwant aan de goblins. Zij zijn zowat even agressief als de orken en sneller maar niet zo efficiënt in de strijd. Het zijn bekwame, zij het ruwe, metaalbewerkers en leven vaak samen met andere goblinwezens als smeden of mijnwerkers, terwijl ze de leiding op zich nemen bij verdediging of aanvallen. Net als de orken genieten zij van slachtpartijen, waarbij ze hun gevangenen liever in man-tegen-man gevechten afmaken dan door langzame foltering, wat de gewoonte is bij andere goblinachtigen. Hobgoblins spreken de algemene goblintaal. Hobgoblins zijn de tweede grootste van de goblinachtigen. Zij halen doorgaans één meter tachtig, en benaderen soms de twee meter vijftien. Ze lijken meer op mensen dan een ork of goblin. Hun leerachtige, gevlekte huid is gewoonlijk okerkleurig en, anders dan bij de meeste goblinachtigen, hebben ze een volle kop zwart haar. (sf-café)

Definitie: not at all the same thing as pseudo science. The difference is that the adherents of the pseudo sciences believe them to be true, whereas the sf writer who uses imaginary science knows perfectly well that it is untrue. (Grolier)

Noot: Sf has often been criticized for scientific illiteracy, sometimes unfairly, for, while it does produce many simple scientific errors, it commonly uses presently impossible science for two good reasons, neither of them ignorant: (a) what is impossible now may one day become possible; (b) imaginary science may be essential for plot purposes. (Grolier)

Definitie: niet hetzelfde als pseudo-wetenschap: aanhangers van de pseudo-wetenschappen geloven dat het waar is, terwijl de sf-schrijver die imaginaire wetenschap gebruikt heel goed weet dat het niet waar is (sf-café)

Definitie: In 1772 the French mathematician Joseph Louis Lagrange (1736-1813) calculated that in the orbit of Jupiter around the Sun there would be two stable positions, one 60deg ahead of the planet, the other 60deg behind, where a comparatively tiny mass would remain in stable orbit around the Sun rather than being swept up Jupiter's gravitational field. (Grolier)

Noot: This is a general principle, part of what is sometimes called the three-body problem, although usually more than 3 bodies must be considered; for example, if planning to site a space habitat at one of the Lagrange Points (or Lagrangian Points) of the Earth-Moon system, one must take into account also the gravitational presence of the Sun (the mass of the habitat itself can be discounted as trivially small). There are 5 Lagrange Points in the Earth-Moon system; they are not absolutely fixed in relation to the Earth and Moon but, because of the Sun's influence, slowly circle "Lagrange Regions". They are numbered L1 to L5. (Grolier)

Definitie: In 1772 berekende de Franse wiskundige Joseph Louis Lagrange (1736-1813) dat in de baan van Jupiter rond de zon er twee stabiele posities zouden zijn, een 60 graden voor de planeet, een andere 60 graden erachter, waar een relatief kleine massa in een stabiele baan rond de zon zou kunnen draaien zonder aangetrokken te worden door het zwaartekrachtveld van Jupiter. Het bleek een algemeen principe te zijn, dat ook in andere zwaartekrachtsstelsels geld, zoals de aarde en de maan. (sf-café)

Definitie: the notion that a planet might be a living creature (Grolier)

Noot: This notion is a rather startling one; indeed, it was initially used purely for its shock value. In R.A. Kennedy's remarkable philosophical extravaganza "The Triuneverse" (1912), Mars begins to reproduce by binary fission and its daughter cells devour much of the Solar System. (Grolier)

Definitie: het concept dat een planeet een levend wezen is (sf-café)

Definitie: colloquially used for a very specific genre of film, usually borderline sf. A monster movie -- sometimes called a Creature Feature -- must contain the unexpected appearance, normally in a serene setting, of a creature (or many creatures) hostile to humanity. The nature of the creature is usually revealed gradually, and its attacks normally increase in severity. It may be a mutated animal or human, an alien, a kind of animal normally not hostile, or any unnatural (but not supernatural) creature. (Grolier)

Noot: The monster is usually rationalized (often half-heartedly) as, for example, a dormant prehistoric species newly awakened (e.g., Gojira [1954]), an unintended result of scientific experiment (e.g., Tarantula [1955]), a mutant created by radioactivity (e.g., THEM! [1954]), or a secret government experimental warfare device gone wrong (e.g., the remake of The Blob [1988]). In the majority of cases the monster represents a punishment for humankind-for tampering with Nature, corrupting the environment or creating vile weapons. The featuring of a monstrous creature -- e.g., the vampire protagonist of Dracula (1931) and its successors -- is not in itself a sufficient condition for a film to be classed as a MM. The monster must occupy our world -- a world where cause and effect are operative, and phenomena normally have explanations -- and not a fantasy world; for this reason MMs can properly be defined as sf. The monster is, however, not a natural occupant of our world, and to this degree MMs approach the condition of fantasy. (Grolier)

Definitie: gemeenzaam gebruikt voor een specifiek filmgenre, doorgaans in de rand van SF. Een monsterfilm behandelt het onverwachte optreden, gewoonlijk in een serene setting, van een wezen (of vele wezens) dat vijandig staat tegenover de mensheid. De aard van het wezen wordt meestal geleidelijk onthuld, en de aanvallen ervan verergeren doorgaans. Het kan een gemuteerd dier of gemuteerde mens zijn, een buitenaards wezen, een diersoort die gewoonlijk niet vijandig is, of een onnatuurlijk (niet bovennatuurlijk) wezen. (sf-café)

Definitie: the term loosely combines "nano", the SI (metric system) prefix denoting 10(-9), with "technology" and thus means the technology of the very small. Nanotechnology envisages machines very small, perhaps of molecular size. (Grolier)

Noot: Item of terminology borrowed by sf writers from theoreticians of future technology, and quite popular in sf from the late 1980s. It seems to have been first used by K. Eric Drexler in 1976, and popularized by him in his book on the subject, Engines of Creation (1987). (Grolier)

Definitie: de term combineert "nano", het standaardvoorvoegsel dat 10^-9 aanduidt, met "technologie", en verwijst naar de technologie op moleculaire tot zelfs atomaire schaal. Nanotechnologie behandelt onder andere uiterst dunne geleiders (in microchips), dunne wanden (medische toepassingen) en het einddoel richt zich zelfs op machines (sf-café)

Definitie: a world which is imminently real -- one of which we can have no definite knowledge, which exists only imaginatively and hypothetically, but which is nevertheless a world in which (or something like it) we may one day have to live, and towards which our present plans and ambitions must be directed (Grolier)

Noot: Images of the near future in sf differ markedly from those of the far future in both content and attitude. The fears and hopes reflected in our images of the near future are real, however overpessimistic or overoptimistic they may seem. In order to plan our lives we must all possess such images, and the fact that they are fictions does not mean that they are unimportant. Literary representations of the near future both reflect and nourish those images. (Grolier)

Definitie: een wereld die gauw realiteit kan zijn en waarvan we geen vaststaande kennis hebben, die alleen imaginair en hypothetisch bestaat, maar niettemin zullen we ooit moeten leven in een wereld die er erg op lijkt, en waar onze plannen en ambitie op gericht moeten zijn (sf-café)

Noot: Beelden van de nabije toekomst in sf verschillen sterk van die van de verre toekomst, zowel inhoudelijk als wat betreft de benadering ervan. (sf-café)

Definitie: in cosmology an open universe is a model of the Universe which implies that it will continue to expand forever (Grolier)

Noot: In this general sense, the term is found incidentally in many sf novels. However, sf readers also use it in a quite different meaning: to designate a work or series whose characters and venues may be made use of by fans and others in fanzines without copyright restrictions (although the original authors do sometimes impose constraints). The best known open universes are probably Star Trek and Marion Zimmer Bradley's "Darkover". (Grolier)

Definitie: een werk of serie waarvan de personages in fanzines gebruikt mogen worden door anderen dan de oorspronkelijke schrijver of schrijvers, zonder copyrightbeperkingen (hoewel de originele auteurs soms wel beperking opleggen). (sf-café)

Noot: kosmologisch is een open universum een model van het universum dat almaar blijft groeien. (cfr. Open universum) (sf-café)

Definitie: an anthology in book format of stories that have not been previously published (Grolier)

Noot: Such volumes played an important role in sf publishing, especially in the 1960s and 1970s. (Grolier)

Definitie: een anthologie in boekvorm van verhalen die nooit eerder zijn gepubliceerd (sf-café)

Definitie: sf tale whose primary venue (excluding contemporary or near-future versions of Earth) is a planet, and whose plot turns to a significant degree upon the nature of that venue (Grolier)

Noot: For the term to apply properly, however, it is not enough that a tale simply be set on a world: James Blish's A Case of Conscience (1958), for instance, has a planet as a primary venue yet cannot be called a planetary romance because the nature or description of this world has little bearing on the story being told.

Though the term is recent, the form is coeval with space opera. (Grolier)

Definitie: SF-verhaal met als voornaamste plaats van handeling een planeet die geen hedendaagse of nabije-toekomst versie van de aarde is, met een plot die steunt op de aard van die plaats (sf-café)

Definitie: The term should perhaps be confined to two usages, one broad, the other narrower. It can be used broadly to describe an actual miniature universe pocketed within a larger explanatory frame or device. In the pocket-universe tale as more narrowly defined, the world initially perceived seems to be the entire world, and the web of taboos preventing the truth about its partial nature being known is structurally very similar to the parental restrictions which initially hamper the move through puberty into adulthood of the young protagonists of most non-genre juveniles. It could, indeed, be argued that this move through puberty is a particular example of the conceptual breakthrough which arguably structures all genuine sf. (Grolier)

Noot: An example of the first usage might be Philip K. Dick's "Time Out of Joint" (1958). (Grolier)

Definitie:. In brede zin kan de term gebruikt worden om een mini-universum te beschrijven dat in een groter kader zit. In enge zin lijkt de wereld die aanvankelijk gezien wordt de hele werkelijkheid te zijn, en het web van taboes dat de bredere waarheid verbergt wordt geleidelijk doorbroken. Structureel lijkt het op de ouderlijke restricties die aanvankelijk de bewegingsvrijheid beperken van de jonge protagonisten van de meeste jeugdromans. Er kan geargumenteerd worden dat de evolutie doorheen de puberteit naar de volwassenheid een bijzonder voorbeeld is van conceptuele doorbraak, en dat het een belangrijk (structuur)kenmerk van echte sf is. (sf-café)

Definitie: the idea of positrons being suitable material for the construction of an artificial brain with "enforced calculated neuronic paths" (Asimov)

Noot: Because Isaac Asimov's robot stories are so celebrated, this term is one of the best known in the genre. But Asimov was the first to admit that the idea was sheer double-talk.

The system of ethics with which Asimov's positronic robots were hardwired was enshrined in 3 famous Laws of robotics. (Grolier)

Definitie: een robot uitgerust met een artificieel brein, geconstrueerd met positronen als geschikt materiaal voor de constructie van een artificieel brein (sf-café)

Definitie: beam which pushes objects away from the beamer (Grolier)

Noot: Related to force fields. (Grolier)

Definitie: straal die objecten wegduwt van de straler (sf-café)

Noot: verwant aan krachtvelden (sf-café)

Definitie: if by sf we mean labelled or genre sf, everything published before 1926 would become proto sf (Grolier)

Noot: Meaningful use of the term "proto science fiction" obviously depends on one's definition of the term "science fiction"; indeed, the quest for sf's literary ancestry and "origins" is as much a dimension of the problem of definition as a backward extrapolation of the history of sf. (Grolier)

Definitie: als we onder sf gelabelde sf of genre-sf bedoelen, dan is alles wat voor 1926 gepubliceerd is proto-sf (sf-café)

Definitie: belief systems which, though adopting a scientific or quasiscientific terminology, are generally regarded as erroneous or unproven by the orthodox scientific community; frequently they not merely disagree with, or are improbable adjuncts to, accepted science but violate its fundamental tenets (Grolier)

Noot: They are not to be confused with the imaginary sciences, which are literary conventions, although the borderline can be blurred, especially with pseudo-technologies such as antigravity devices. (Grolier)

Definitie: geloofsystemen die, hoewel ze een wetenschappelijke of quasi-wetenschappelijke terminologie gebruiken, over het algemeen als fout of onbewezen worden beschouwd door de orthodoxe wetenschappelijke gemeenschap. Vaak zijn ze zelfs in tegenspraak met de fundamentele wetenschappelijke principes. (sf-café)

Definitie: science fiction stories that refer to science fiction . . . to authors, fans, collectors, conventions, etc. (Lewis)

Noot: A term narrowly defined in Anthony R. Lewis's "An Annotated Bibliography of Recursive Science Fiction" (1990 chap). More broadly, recursive sf may be defined as stories which treat real people, and the fictional worlds which occupy their dreams, as sharing equivalent degrees of reality. It is, in other words, a technique which may be used to create alternate worlds, usually backward-looking in time, and frequently expressing a powerful nostalgia for pasts in which the visions of early genre sf do, in fact, come true. Novels with recursive elements include Brian W. Aldiss's "Frankenstein Unbound" (1973) and "Dracula Unbound" (1991). (Grolier)

Definitie: sciencefiction die sciencefictionelementen gebruikt op een andere manier dan zij oorspronkelijk gebruikt werden. Doorgaans gaat het om parodieën (sf-café).

Definitie: world on the rim of the galactic lens (Grolier)

Noot: Item of sf terminology coined by A. Bertram Chandler as Rim Worlds. (Grolier)

Definitie: wereld op de rand van de galactische lens (sf-café)

Definitie: romances of solitary survival in such inimical terrains as desert islands (or planets) (Grolier)

Noot: Daniel Defoe's "The Life and Strange Surprizing Adventures of Robinson Crusoe" (1719) provides the original model for robinsonades and also supplies much of the thematic and symbolic buttressing that allows so many of these stories to be understood as allegories of mankind's search for the meaning of life, just as Crusoe's ordeal is both a religious punishment for disobedience and a triumphant justification of entrepreneurial individualism. Crusoe's paternalistic relation to the natives he eventually encounters has likewise been echoed in much modern sf, where until very recently human/alien relations tended to be depicted within the same code of mercantilist opportunism. (Grolier)

Definitie: verhalen van eenzame overleving op bedreigende terreinen zoals woestijnen of planeten. Oorspronkelijk afgeleid van de roman 'Robinson Crusoe' van Daniel Defoe. De bijdrage van de sciencefiction bestaat erin, andere planeetomgevingen dan de aardse als bedreigend terrein te hebben toegevoegd (sf-café)

Noot: A kind of psi power.

Derived from the film "Scanners" (1980) written by David Cronenberg.

Definitie: de vaardigheid om controle te krijgen over de geest van anderen (sf-café)

Definition: In the terminology of sf readers, and more especially publishers, this term has never been clearly defined, although it was the title of a well known UK magazine 1950-66, which was also the period when the term was most in general use. More recently it has been partially superseded by the terms sword and sorcery and heroic fantasy, but it differs from these two categories in that science fantasy does not necessarily contain magic, gods and demons, heroes, mythology or supernatural creatures, though these may be present, often in a quasirationalized form. Science fantasy is normally considered a bastard genre blending elements of sf and fantasy; it is usually colourful and often bizarre, sometimes with elements of horror although never centrally in the horror genre. Certain sf themes are especially common in science fantasy -- alternate world, other dimension, ESP, monsters, parallel world, psi power and supermen (superman) -- but no single one of these ingredients is essential. Many science fantasies are also planetary romance. (Grolier)

Definitie: In de terminologie van sf-lezers en uitgevers, is deze term nooit duidelijk gedefinieerd, hoewel het de titel was van een bekend Brits magazine (1950-66), in de periode dat de term het meest gebruikt werd. Nu is hij gedeeltelijk vervangen door 'zwaarden en toverij' en 'heroïsche fantasy', maar hij verschilt van deze twee omdat de verhalen niet noodzakelijk magie, goden, demonen, helden, mythologie of bovennatuurlijke wezens bevatten, hoewel ze aanwezig kunnen zijn, vaak in een quasi-gerationaliseerde vorm. Science fantasy wordt gewoonlijk als een bastaardgenre beschouwd waarin elementen van SF en fantasy worden gebruikt. Het is vaal kleurrijk en vaak bizar, soms met horrorelementen. Een bekend voorbeeld is Star Wars (sf-café).

Definitie: In the terminology of sf fandom, this expression -- once colloquial but enshrined since 1983 in the constitution of the World Science Fiction Society, the body that administers the Hugos -- means a semiprofessional magazine as opposed to an amateur magazine, or fanzine. According to that constitution a magazine with a circulation of more than 10,000 is a professional magazine. A semiprozine must therefore have a circulation of less than 10,000. It must also, according to the constitution, have published at least 4 issues (at least 1 in the previous calendar year) and fulfil 2 of the following 5 criteria: have an average press run of at least 1000 copies; pay its contributors and/or staff in other than copies of the publication; provide at least half the income of any one person; have at least 15% of its total space occupied by advertising; announce itself to be a semiprozine. (Grolier)

Noot: Charles Nubuck. Brown, editor of LOCUS magazine (which has won numerous Hugos for Best Semiprozine), states additionally in his regular commentaries on magazine publishing that the frequency of a semiprozine should be at least quarterly, and that unlike a professional magazine it should not have national newsstand circulation. (Grolier)

Definitie: In de terminologie van sf-fandom betekent deze uitdrukking - ooit gemeenzaam taalgebruik maar volwaardig gebruikt sedert 1983 in de constitutie van de World Science Fiction Society, het instituut dat de Hugo's toekent - een semi-professioneel magazine in tegenstelling tot een amateuristisch magazine, of fanzine. Volgens die constitutie is een magazine met een oplage van meer 10.000 exemplaren een professioneel magazine. Een semi-prozine moet een oplage hebben lager dan 10.000 exemplaren. Het moet ook, volgens de constitutie, op zijn minst vier nummers hebben gehad (op zijn minst één in het voorgaande kalenderjaar) en aan twee van de volgende vijf criteria beantwoorden: een gemiddelde oplage hebben van 1.000 exemplaren; zijn schrijvers en/of personeel betalen op een andere wijze dan het geven van exemplaren van het blad; op zijn minst de helft van het inkomen van een persoon voorzien; op zijn minst 15% van zijn totale ruimte ingenomen door reclame; zichzelf profileren als een semiprozine. (sf-café)

Definitie: stories and novels written by different hands but sharing a setting (Grolier)

Noot: They are usually (but not always) published as contributions to original anthology series, in turn usually (but not always) edited by the creator(s) of the original setting, who also controls the "bible". This "bible" is a set of rules controlling a shared world by defining the roles, actors, venues, genres, plots and significance of any story written within that world, and is usually shaped in the first instance by the owner(s) and/or creator(s) of the shared world in question, although it may often be augmented by later contributors, who may or may not own a share of the enterprise. It could be argued that the first shared-world anthology to make a significant impact on the Western World was the Christian New Testament, and that the authors of the various pieces which were eventually assembled under that name used the Old Testament as their "bible". It is, of course, understood that the Old Testament typologies which the authors of the New Testament felt impelled to match served for them as profound adumbrations of a Story which was True. (Grolier)

Definitie: verhalen en romans die geschreven zijn door verschillende mensen maar met eenzelfde achtergrond voor de verhalen en romans (sf-café).

Definitie: designates stories which make use of sf devices but which are not genre sf. The image is either nautical or aeronautical: a ship or an airplane (either of which stands for genre sf) can create a slipstream which may be strong enough to give non-paying passengers a ride (Grolier)

Noot: A term devised apparently by Bruce Sterling -- in part as a pun on, or echo of, mainstream (Grolier)

Definitie: verhalen die gebruik maken van sf-technieken maar die geen genre-sf zijn. De uitdrukking slipstream komt uit de scheepvaart of luchtvaart: een schip of een vliegtuig kan slipstream (kielzog) creëren die sterk genoeg kan zijn om andere vaartuigen mee te trekken. (sf-café)

Definitie: the thesis that social evolution and social history are governed by the same principles that govern the evolution of species in Nature, so that conflict between and within cultures constitutes a struggle for existence which is the motor of progress (Grolier)

Noot: Such ideas are inherent in the socio-economic theories of Herbert Spencer (1820-1903), who actually coined the phrase "the survival of the fittest", borrowed by Charles Darwin (1809-1882).

The most important sf writer who might be termed a Social Darwinist was the socialist H.G. Wells, who had no doubt that the "laws of evolution" discovered by Darwin applied to human society. His account of the future evolution of society in "The Time Machine" (1895) is based on a Social Darwinist logic. (Grolier)

Definitie: de theorie dat sociale evolutie en sociale geschiedenis geregeerd worden door dezelfde principes die de evolutie van de soorten in de natuur regeren, zodat conflicten tussen en binnen culturen een overlevingsstrijd zijn die de motor is van vooruitgang (sf-café)

Definitie: not a very precise item of sf terminology, formed by analogy with hard sf, is generally applied either to sf that deals with the soft sciences or to sf that does not deal with recognizable science at all, but emphasizes human feelings (Grolier)

Noot: The contrasting of soft sf with hard sf is sometimes illogical. Stories of psi power or supermen (superman), for example, have little to do with real science, but are regularly regarded by sf readers as hard sf. The new wave was generally associated with soft sf; cyberpunk falls somewhere between the two. (Grolier)

Definitie: geen precies element van de sf-terminologie, gevormd naar analogie met harde sf. Zachte sf zijn sf-verhalen waarin de zachte wetenschappen een rol spelen, of die de menselijke gevoelens benadrukt (sf-café)

Definitie: we can obviously regard (perhaps not very usefully) all spaceships as space habitats, not to mention hollowed-out asteroids and, of course, generation starships. Alien space habitats of incredible complexity may be stumbled across by human observers, who have to make sense of their enigmatic qualities and deduce their purpose and the lifeforms for which they were built. (Grolier)

Noot: The space habitat has become the locus of the new, with everything old, washed-up and politically out-of-date being left rotting back on Earth while the real action is in space. The second new thing about space habitats has to do with diversity and cultural evolution: there can be a lot of them, each giving a home to a different political or racial or social group, so that the habitat takes over the function of islands in earlier sf as an isolated area that can be used as a laboratory in which to conduct thought experiments in cultural anthropology.

Stories of space stations or artificial satellites appear early in sf, the first example being Edward Everett Hale's extraordinary "The Brick Moon" (1869) and its sequel "Life in the Brick Moon" (1870), in which the satellite of the title consists of many brick spheres connected by brick arches, and is launched, with people on board, by gigantic flywheels. (Grolier)

Definitie: Elk ruimteschip kan als een ruimtehabitat beschouwd worden, al is de term in die betekenis niet altijd bruikbaar omdat de Apollo-capsule dan ook een ruimtehabitat is, terwijl het als leefomgeving weinig voorstelt. 'Ruimtehabitat' heeft vooral betrekking op bewoonbaar gemaakte uitgeholde asteroïden, meer-generatieschepen en grote ruimtestations, waarvan de afmetingen en complexiteit voldoende zijn om een maatschappij in stand te houden. Als in een sf-verhaal buitenaardse ruimtehabitats gevonden worden door mensen, moeten zij de raadselachtige kwaliteiten ervan proberen te doorgronden, evenals hun doel en voor welke levensvormen ze werden gebouwd. Vaak is de vraag wat er van de bewoners geworden is. (sf-café)

Definitie: a ship capable of travel between the stars (Grolier)

Noot: One of the many sf neologisms which have passed into the language (> generation starship; spaceship). (Grolier)

Definitie: een schip dat in staat is tussen de sterren te reizen (sf-café)

Definitie: coined in the late 1980s, on the analogy of cyberpunk, to describe the modern subgenre whose sf events take place against a 19th-century background (Grolier)

Noot: It is a subgenre to which some distinguished work attaches, though in no great quantity. In sf books it was at first largely in the work of 3 Californian friends, James Polyurethaan. Blaylock, K.W. Jeter and Tim Powers, that the Steampunk vision became obvious, the first being Jeter with Morlock Night (1979), in which H.G. Wells's Morlocks travel back in time and invade the sewers of 19th-century London.

It is as if, for a handful of sf writers, Victorian London has come to stand for one of those turning points in history where things can go one way or the other, a turning point peculiarly relevant to sf itself. It was a city of industry, science, technology, commerce and above all, finance (thoughthere was actually more industry in the midlands and the north) where the modern world was being born, and a claustrophobic city of nightmare where the cost of this growth was registered in filth and squalor. Dickens -- the great original Steampunk writer who, though he did not write sf himself, stands at the head of several sf traditions -- knew all this. (Grolier)

Definitie: uitgevonden op het einde van de jaren 80, naar analogie met cyberpunk, om een modern subgenre van de sf te beschrijven waarin de gebeurtenissen plaatsvinden tegen de achtergrond van de 19de eeuw (sf-café)

Definitie: is set in Earth's imaginary past, and featuring a mighty swordsman, violently amorous, who often confronted supernatural forces of Evil (Grolier)

Noot: This term -- describing a subgenre of fantasy embracing adventures with swordplay and magic -- is usually attributed to Fritz Leiber, who is said to have coined it in 1960, but the kind of story it refers to is much older than that. (Other terms that overlap with "sword-and-sorcery" are heroic fantasy and science fantasy, the overlap being considerable in the former case, but all 3 terms have different nuances.) Earlier terms with similar meaning are "weird fantasy" and "fantastic romance".

Sometimes sf devices are used to explain the setting of the societies (nearly always tribal or feudal) in which such adventures take place; they may be in an alternate world, a parallel world, another dimension, lost worlds, Earth's prehistoric past even before Atlantis, on other planets such as Mars or Venus, inside the hollow Earth, or even on forgotten colonies of a galactic empire. It does not really matter which; the thing is to provide an exotic background -- the more elaborately worked out the better -- to a dualistic conflict, almost invariably between Good and Evil. (Grolier)

Definitie: speelt zich af in een imaginaire verleden op de aarde, en brengt machtige zwaardvechters ten tonele, die gewelddadig amoureus aangelegd zijn ('rauwe sex'), en die vaak bovennatuurlijke krachten van het Kwaad bestrijden (sf-café)

Definitie: beam which pulls objects towards the beamer (Grolier)

Noot: Related to force fields. (Grolier)

Definitie: straal die objecten naar de straler trekt (sf-café)

Noot: verwant aan krachtvelden (sf-café)

Definitie: large humanoid creatures, closely resembling trees. They live almost forever, inhabiting dense forests where they cultivate and guard the trees as if they were flocks. Treemen are solitary, slow, naturally peaceful creatures. Treemen resemble trees, with a bark-like skin and branch-like arms and legs. The number of digits on hands and feet can vary, but they always have two arms and legs. They have no necks, and are not agile or athletic. All treemen are over ten feet high. (Warhammer)

Definitie: groot humanoïde wezen dat sterk op bomen lijkt. Ze leven zowat eeuwig in dichte bossen, waar ze groeien en de bomen beschermen alsof het kudden waren. Boommannen zijn eenzame, langzame en van nature vreedzame wezens. Boommannen lijken op bomen, met een stamachtige huid en takachtige armen en benen. Het aantal vingers aan hun handen en tenen aan hun voeten kan variëren, maar ze hebben altijd twee armen en benen. Ze hebben geen nek, en zijn niet beweeglijk of atletisch. In de Warhammer-rollenspelen zijn boommannen meer dan drie meter groot. (sf-café)

Definitie: closesly related to lizardmen (> lizardman), whom they resemble in all but size, and for whom they often act as warriors and guards. Although they are rarer than lizardmen, troglodytes are greatly feared and are formidable opponents, often being employed as 'shock troops' by the lizardmen. They are extremely stupid, and therefore do not rise to positions of leadership within lizardmen communities. Troglodytes emit a nauseous stench which is repulsive to non-reptilians. Troglodytes are over ten feet tall, but otherwise identical to lizardmen. They are well-muscled with typically reptilian scaled heads and broad tails. Scale colours vary in the same way as the smaller lizardmen, greens being the most common. (Warhammer)

Noot: They have no appreciation of tactics in a battle, and are simply pointed at the enemy and told to kill. Frequently, they even fail to notice when an opponent is dead, mindlessly continuing to beat and rip a corpse for some time after it has ceased to put up any resistance. (Warhammer)

Definitie: nauw verwant met hagedismannen, op wie ze lijken in alles behalve de grootte, en voor wie ze vaak optreden als strijders en wachters. Hoewel ze zeldzamer zijn dan hagedismannen, worden troglodieten erg gevreesd en zijn ze enorme tegenstanders. Ze worden vaak door de hagedismannen gebruikt als stoottroepen. Ze zijn extreem dom, en klimmen daardoor niet op tot leidende posities binnen de gemeenschap van hagedismannen. Troglodieten scheiden een ziekmakende stank af die weerzinwekkend is voor niet-reptielen. Troglodieten zijn meer dan drie meter groot, maar voor het overige identiek aan hagedismannen. Ze zijn sterk gespierd met typische geschubde reptielachtige hoofden en brede staarten. De schubkleuren variëren net als bij de kleinere hagedismannen, zij het dat groen het meest voorkomt. (sf-café)

Definitie: advanced form of computer simulation, in which a participant has the illusion of being part of an artificial environment through two tiny television screens (one for each eye) built into a visor. Sensors detect movements of the participant's head or body, causing the apparent viewing position to change. Gloves (datagloves) fitted with sensors may be worn, which allow the participant seemingly to pick up and move objects in the environment. (Webster's)

Noot: Since the mid-1980s, a popular item of sf terminology, and for a century or so -- in a rather more extended sense -- a popular sf theme.

A further step, not yet available in the real world but a commonplace in sf, is the use of a direct electronic interface between the human brain and the AI which gives the plugged-in person the illusion of occupying and interacting with a reality whose apparent locations may extend beyond the AI to those of the data-networks of which it is a part. Such -- it is the most famous recent example -- is the cyberspace envisaged by William Gibson's Neuromancer trilogy (1984-8), in which hackers can jack into a "cyberspace deck" and project a "disembodied consciousness into the consensual hallucination that was the matrix".

The coining of "virtual reality", probably around 1981, is usually attributed to computer guru Jaron Lanier, founder of VPL Research Inc., the company that markets DataGloves. (Grolier)

Definitie: vergevorderde vorm van computersimulatie waarin de gebruiker de illusie heeft deel te zijn van een artificiële omgeving via twee kleine televisieschermpjes (één voor elk oog) die in een vizier gemonteerd zijn. Sensoren detecteren de bewegingen van het hoofd of lichaam van de gebruiker, waardoor wat hij ziet verandert. Door data-handschoenen (datagloves) met sensoren te dragen, kunnen de handbewegingen geregistreerd worden, wat de gebruiker toelaat objecten in de virtuele omgeving te manipuleren. (sf-café)

Definitie: antonym of black hole (Grolier)

Noot: A series of theoretical papers in the 1970s suggested that for every black hole there must somewhere else (perhaps at the end of a wormhole) be a corresponding white hole gushing energy out into the Universe in the same way that a black hole would suck it in. The idea was popularized by John Gribbin in his "speculative nonfiction" White Holes: Cosmic Gushers in the Universe (1977), but suffered from the disadvantage that, although white holes should be by definition among the most visible objects in the Universe, none had (or has) been detected.

Definitie: antoniem van zwart gat (sf-café)

Definitie: science fiction stories that refer to science fiction . . . to authors, fans, collectors, conventions, etc. (Lewis)

Definitie: Recursieve sciencefiction is sciencefiction die elementen uit al bestaande sciencefiction gebruikt, zonder iets te veranderen aan het element zelf of aan de verhouding van dat element met andere elementen. (sf-café)

Noot: In de Nederlandse terminologie wordt de betekenis van de Engelse term 'recursive' science fiction' uitgesplitst in 'recurrente sciencefiction', 'recursieve sciencefiction' en 'auto-historiserende sciencefiction'.

Recurrent is een wiskundige term. Hij wordt gebruikt voor recurrente wiskundige reeksen. Dat zijn reeksen die op zichzelf voortbouwen. Recurrente sf keert ook op zichzelf terug, maar doordat het om nieuwe verhalen gaat, doet het tegelijkertijd een stap voorwaarts. Het is niet louter een herhaling, maar een voortbouwen op.

Niettemin is het boeiend om recurrente en recursieve te onderscheiden. Recursieve sf hergebruikt bestaande elementen uit sf of het sf-fandom, maar doet daar verder weinig mee.

Recurrente sf gebruikt die oude elementen actiever.

Een voorbeeld van recursieve sciencefiction is een verhaal waarin de Star-Trekbemanning optreedt en zich gedraagt zoals in Star Trek in omstandigheden die met Star Trek vergelijkbaar zijn. Het is dan gewoon een extra verhaal van de bestaande reeks.

Een verhaal daarentegen waarin de Star-Trekbemanning optreedt, maar zich niet gedraagt zoals in Star Trek, of waarin hun daden andere gevolgen hebben als in Star Trek, waardoor het a-typisch voor Star Trek wordt, zou dan recurrent zijn. Een voorbeeld van recurrente sciencefiction is het vignet 'Eind goed, al goed' in TL19, (pp. 52-53), waarin door een hyperbool het onmogelijke karakter van de Star-Trekreeks wordt getoond.

De splitsing van de term 'recursive sf' in 'recursieve sf' en 'recurrente sf' draagt dan ook bij tot een grondiger analyse van de sciencefiction. Niettemin kan één en hetzelfde verhaal tegelijk recursieve en recurrente elementen bevatten. (sf-café)

Definitie: auto-historiserende sciencefiction is sciencefiction die bestaande sciencefictionelementen hergebruikt, maar bovendien elementen uit de werkelijkheid introduceert, doorgaans mensen, waardoor de fictionele wereld uit de betrokken sciencefiction en de reële wereld waartoe die mensen behoren, in het verhaal één en dezelfde werkelijkheid zijn, en het lijkt of die werkelijkheid bestond. (sf-café)

Noot: Auto-historiserende sciencefiction is een techniek waarmee de fictionele werkelijkheid zichzelf als het ware in de historische werkelijkheid plaatst. Doorgaans worden de verhalen in het verleden gesitueerd en worden de visies van vroegere sciencefiction erin werkelijkheid. Vandaar auto-historiserend. Vaak drukt auto-historiserende sciencefiction impliciet nostalgie uit voor een verleden waarin de dromen van een generatie nog niet achterhaald waren door de werkelijkheid. De personages overgenomen uit de werkelijkheid zijn vaak mensen die een rol spelen in de sciencefiction, maar niet noodzakelijk (sf-café).

Noot: Wilson Tucker frequently introduced real figuren into his stories (...); a Tuckerism is a private allusion or joke among friends. (SFE)

Definitie: echte mensen of verwijzen naar echte mensen in sciencefiction als inside-joke (sf-café).

Noot: De membraancylus van Eddy C. Bertin bevat talloze voorbeelden. Als bestaande figuren bij wijze van inside-joke in sciencefiction optreden, dan heet dat tuckerism, naar de auteur Wilson Tucker, of bertinisme naar de auteur Eddy C. Bertin. In dat geval is er geen poging om de fictionele wereld en de realiteit voor te stellen als één en dezelfde werkelijkheid (sf-café)