Waarnemen 

Haiku is waarnemen: geen mooie verhalen verzinnen of interessante gedachten uiteenzetten, maar gewoon scherp toekijken en die waarneming in al zijn eenvoud verwoorden.  Maar hoe zit het dan met de gevoelens van de dichter: moet hij elke vorm van emotionaliteit hoe dan ook mijden en een koele afstandelijkheid betrachten?  De fout in deze vraagstelling ligt in het misverstand dat er een onderscheid zou zijn tussen de waarnemer en het onderwerp van zijn aandacht.  Meestal ervaren wij onszelf inderdaad als zeer duidelijk gescheiden van onze omgeving, maar voor de haikudichter zijn mens en natuur één: de waarnemer is tegelijkertijd deelnemer aan het moment dat uiteindelijk in de haiku opgeroepen zal worden.  Ook hier blijkt hoe sterk wij bepaald worden door het westerse conflictmodel, waarin mens en natuur tegenover elkaar staan en beheersing het belangrijkste doel is.  Doordat de haikudichter zichzelf geen hoofdrol toedenkt in een stuk waarin de natuur slechts als achtergrond dient, maar integendeel zijn eigen plaats in het grote geheel niet belangrijker vindt dan die van elk ander wezen of ding, kan hij gevoelsmatig betrokken zijn bij wat hij schrijft zonder echter zijn rol als waarnemer te verloochenen.  Zijn emotie wordt immers nooit verheven tot onderwerp van de haiku, maar hoeft evenmin genegeerd te worden: zij is er gewoon, zoals de rest van de natuur er is.

© Marc Hendrickx 2001