KOPENHAGEN
van Michael
Frayn
't Klein Raamtheater (seizoen 2001-2002)
Raamtheater op 't Zuid (seizoen 2000-2001)
Kopenhagen is een stuk dat niet alleen toneelliefhebbers zal
interesseren, maar ook mensen die belangstelling hebben voor natuurkunde, met
name de natuurkunde van de bouwstenen van de materie, en - waarom niet - voor
de wereldgeschiedenis. Beide natuurkundigen die in dit stuk aan het woord komen,
waren inderdaad betrokken bij het ontwikkelen van de atoombom. Naast wetenschappelijke
vragen komen dus ook ethische kwesties aan bod. En natuurlijk gaat een toneelstuk
altijd in de eerste plaats over mensen, hier over wat er gebeurde met de jarenlange
vriendschap tussen de Deen Niels Bohr en de Duitser Werner Heisenberg.
In 1941 bezocht Werner Heisenberg, grondlegger van het onzekerheidsprincipe
in de kwantummechanica, in bezet Denemarken, in Kopenhagen, zijn voormalig mentor
en Nobelprijswinnaar, Niels Bohr. Beiden zijn ze grote wetenschappers in het
veld van het fundamenteel onderzoek en de theorie van het atoom, en beiden zijn,
elk op zijn manier, betrokken bij de mogelijkheid van de atoombom. Evenwel in
verschillende kampen: Heisenberg is hoofd van het onderzoek in Nazi-Duitsland,
Niels Bohr zal een rol spelen in Los Alamos. De reden van Heisenbergs bezoek
aan Bohr is tot nog toe een raadsel De vrienden gingen als vijanden uit elkaar.
Waarom? Michael Frayn laat de twee wetenschappers na hun dood, 'als alles voorbij
is', de zaak nog eens grondig onderzoeken.
We kunnen wel verklappen dat er
geen sluitend antwoord komt op die vragen. En daarin schuilt een zekere ironie:
deze superieure geesten kunnen wel de geheimen van het atoom ontcijferen, maar
blunderen wanneer het gaat om relaties tussen mensen.
Er wordt wel gezegd dat je je hersenen op scherp moet zetten voor dit stuk -
het gaat tenslotte over de wereld van de kernfysica - maar Frayns dialoog is
geestig en de technische details zijn onderhoudend. Je wordt spoedig opgeslorpt
door de plot en gaat van jezelf geloven dat je meer snapt van die ingewikkelde
theoretische kennis dan je zelf voor mogelijk hield. Kopenhagen is een briljant
stuk over briljante wetenschappers die de tragische verantwoordelijkheid deelden
voor het paradoxale resultaat van hun kennis: massavernietiging. Een stuk van
deze tijd over wetenschap en geweten.
Uit de pers:
Het is een zeer sobere voorstelling geworden, eevoudig en klassiek. (...) Belangrijkste
daarbij is dat die acteurs jongleren met die terminologie uit de fysica. En
het is onthutsend hoe ze dat kunnen. (...) Die drie acteurs overtuigen, meer
zelfs, ze slepen je mee met hun glasheldere dialogen in een stuk over de toch
wel enorme gevolgen van wetenschappelijke ontwikkelingen. (Paul Arias, Radio
1)
Dit is weergaloos theater, wat mij betreft het beste wat het Raamtheater in jaren
liet zien. Demedts en De Bruyn zijn volmaakt op elkaar afgestemd, een blik of
een kuch vertellen alles. Hans Ligtvoet praat meeslepend (...) (R.V. in zone
03)
Lees ook de opinie van andere theaterliefhebbers in de rubriek "Uw mening"
Vertaling en regie: Walter
Tillemans
Regie-assistentie: Gitt
Bolsens
Scenografie: Marc Cnops
Met: Julienne
De Bruyn, Jef Demedts
en Hans Ligtvoet
Speelperiode:17 november tot 30 december 2000 en 10 tot 27 april 2002, woensdag tot zaterdag, om 20u
Interessante links op het web:
Copenhagen
op Broadway
Niels
Bohr
Werner
Heisenberg
The
Particle Adverture
Europese
organisatie atoomonderzoek CERN
Speciale
relativiteitstheorie