HOUTEN CLARA
van Jan Christiaens, Walter Tillemans en Wannes van de Velde

Socio-cultureel centrum Elzenveld

Met enthousiasme is het Nieuw Ensemble Raamtheater ingegaan op de uitnodiging om naar aanleiding van het 750-jarig bestaan van het St. Elisabeth Gasthuis, een stuk te schrijven en te spelen rond de figuur van Houten Clara.
De voorstellingen vonden plaats op de prachtig gerestaureerde zolder van het St. Elisabeth Gasthuis. waar men op bijzondere wijze gebruik maakte van het gebinte.

Houten Clara is een zeventiende eeuws... houten beeldje dat een weesmeisje uit het Maagdenhuis voorstelt en dat eertijds de hoofdpijler van een trap sierde in de voorbouw van dit wezenhuis. Houten Clara is de naam die in de Antwerpse volksmond gegeven wordt aan meisjes met een teruggetrokken, stille natuur en die zich wat onhandig voordoen.

Houten Clara is een novelle van Hendrik Conscience, waarin dit weesmeisje de dochter blijkt te zijn van een aristocratische Vlaamse dame die met een jaloerse Spaanse edelman gehuwd is. Een larmoyant verhaal met zwaar hijgende boezems, fonkelende toornige blikken en een niet aflatende stroom van tranen.

Houten Clara is nu een volksstuk, in de vorm van een ballade met liederen van Wannes van de Velde en muziek van René Vanhove, dat op 23 september 1988, door het Nieuw Ensemble Raamtheater, gecreëerd werd in het 15de eeuwse auditorium van 't Eizenveld.

De auteurs, Jan Christiaens en Walter Tillernans, lieten zich niet alleen inspireren door het prachtige 17de eeuwse beeldje, maar zochten ook naar reëlere aanknopingspunten. Zij vonden die in de instelling van het wezenhuis zelf, in zijn ijzeren reglementen, in de gesloten kringloop van de armenzorg. Want slechts zelden ontsnapten deze wezen en vondelingen uit hun universum van dienstbaarheid en uitbuiting. De auteurs stelden zich daarbij de vraag: hoe werd dit meisje van hout? Hoe werd zij zo gelaten, zo naar binnen gekeerd, zo verinnerlijkt en vonden op basis van historische gegevens haar imaginaire verhaal.

De sfeer is deze van de 19de eeuw, de tijd van Dickens en Conscience, van schrijnende tegenstellingen tussen welgestelde en zelfvoldane filantropen en een rechteloos dienstvolk. Misschien was zij het kind van een gasthuiszuster, dit kwam meer voor. Misschien werd zij te vondeling gelegd aan 't Maagdenhuis. Ze is daar zeker opgegroeid, afgericht en getemd tot dienstmeid. Voor dromen, vrijheid, hunker naar een ander leven was er voor haar geen plaats. Misschien werd zij, zoals zovele lotgenoten, in haar eerste betrekking zwanger gemaakt, weggejaagd en legde zij haar kind op haar beurt te vinden. In de beruchte schuif werd de fatale kringloop gesloten. Wat restte haar nog anders dan aan Jezus, de palmhouten Christus, te vragen haar ook van hout te maken, nu bleek dat het vlees vooral veel miserie en weinig vreugde bracht. Als Houten Clara kan zij al de verwijten van de wereld gelaten ondergaan, als Houten Clara zal zij ons allemaal overleven.

Ingrid Vander Veken in De Nieuwe Gazet van 28 september 1988: “Nonnen, hoertjes enz. worden meer dan verdienstelijk vertolkt dor twee Studio-studentes, Veerle Dobbelaere en Veerle Van Overloop. Zullen we het er maar op houden dat 'Houten Clara' een gelegenheidsopvoering is, zoals de zolder van het Elzenveld waar het gespeeld wordt een gelegenheidszaal is: prachtig, maar niet meteen een theater.”
Lil. In de Gazet van Antwerpen van 27 september 1988: “Glansrijke creatie bij het Raamtheater” “Houten Clara herleeft, gaaf en aandoenlijk” “Belangrijk aandeel in het succes heeft natuurlijk spel- en lichtregisseur Walter Tillemans. Met Houten Clara bracht het Nieuw Ensemble Raamtheater een hoogstaande voorstelling en werd de Vlaamse volkscultuur een klassieker rijker.”
Marc van Steenkiste in De Standaard van 8 oktober 1988: “Houten Clara is een volkstoneel en heeft ook geen andere pretentie”

Regie:Walter Tillemans
Decor: Marc Cnops
Belichting: Walter Tillemans
Kostuums: Erna Siebens
Muziek: Wannes Van de Velde en René Vanhove
Met: Anneleen Cooreman, Julienne De Bruyn, Jenny Tanghe, Veerle Dobbelaere, Veerle Van Overloop, Herbert Bruynseels, John Willaert en René Vanhove.

Speelperiode: Van 23 september tot en met 15 oktober 1988