GOYA OF DE SLAAP VAN DE REDE
El sueño de la razon
van Antonio Buero Vallejo
KNS Grote Zaal Stadsschouwburg
Geďnspireerd door het leven van de schilder Francisco de Goya (1746- 1828), schreef de hedendaagse Spaanse auteur Antonio Buero Vallejo een stuk dat door een briljante samenklank van kritisch-realistische elementen, mythische geladenheid en tragische diepgang het ingedommelde naoorlogse theater in Spanje op slag een nieuwe impuls gaf.
Goya of de slaap van de rede (El sueno de la razon) behandelt het konflikt tussen een kunstenaar die zijn integriteit wil behouden, en een politiek bestel dat hem de keuze laat tussen gecorrumpeerd of kapotgemaakt worden.
Buero Vallejo zoomt in op de laatste dagen die de, door het regime, opgejaagde schilder Goya (gespeeld door Luc Philips) in zijn vaderland doorbrengt. We schrijven december 1823 en de oude meester heeft zich, ver van het gewoel van de hofwereld en het politieke leven waarin hij zijn leven lang een rol speelde, teruggetrokken in 'la quinta del sordo', 'het huis van de dove'. Goya is inderdaad doof geworden en belaagd door vreemde, angstaanjagende stemmen beschildert hij vanaf 1818 de wanden van zijn woning met fantastische voorstellingen van heksen en monsters, de zogenaamde 'zwarte schilderingen'. Voor zijn vrienden en huisgenoten zijn ze het bewijs van zijn waanzinnige, getormenteerde geest. Voor Buero Vallejo vormen ze het vurig protest van de kunstenaar tegen de wild woekerende tirannie. De tirannie van de absolutistische koning Ferdinand VII, die Goya ten val wil brengen, de tirannie van het regime van Franco, die Antonio Buero Vallejo aan den lijve ondervond, de tirannie van elk regime die de menselijke vrijheid aan banden legt.
Niet toevallig is het hoofdpersonage een kunstenaar, de beroemdste schilder van zijn tijd. Goya is een stuk over de verantwoordelijkheid van de kunstenaar voor zijn wereld, en van de wereld voor zijn kunstenaars.
W.S.B. in Het Nieuwsblad van 16 september 1991: “Goya ontlokt
zelden ontroering” “Luc Philips levert in de rol van Goya de grootste prestatie
en vindt een volwaardige tegenspeelster in Peggy de Landtsheer, die schittert
in de veeleisende, delicate rol van Leocadia (…) Josef Svoboda ontwierp een
uitgekiend en evenwichtig decor, dat de nadelen van de immense KNS-scène
tot een minimum beperkt. De toeschouwer wordt echter te weinig bij de zaak betrokken,
blijkt veeleer observator dan mede-lijder en raakt te zelden ontroerd.”
Ingrid Vander Veken in De Nieuwe Gazet van 16 september 1991: “Luc Philips opent
met Goya” “Walter Tillemans verenigt drie kunstenaars op wie de tijd geen vat
had of heeft: acteur Luc Philips, de Tsjechische meester-scènograaf Josef
Svoboda, en de Spaanse schilder Francisco de Goya. Aan geen van deze drie ligt
het dat deze 'Goya of de slaap van de rede' de nochtans hooggespannen verwachtingen
niet inlost.”
Lili Lebeau in de Gazet van Antwerpen van 16 september 1991: “Start KNS 'nieuw
theatertijdperk' met Goya, een kwelling” “De triomfantelijk aangekondigde start
van Walter Tillemans's nieuw verbond tussen RaamTeater en KNS, de tragedie Goya
van de Spanjaard Vallejo is geen voltreffer geworden. Luc Philips had uiteraard
het publiek op zijn hand, zette de vereenzaamde artiest luid en krachtig op
de planken, maar miste de repliek van zijn medespelers. Het publiek reageerde
niet enthousiast. Het kersverse Ensemble bracht met deze sombere en taaie voorstelling
alleszins niet de glansrijke start waarop het publiek gerekend had.”
Regie:Walter
Tillemans
Assistentie: Talitha Cooreman
Scenografie: Josef Svoboda
Kostuums: Sarka Hejnova
Vertaling: Marijke Vandenheuvel
Kostuums: René Vanhove en Stef De Groelard
Met: Luc Philips, Peggy
De Landtheer, Koen De Sutter, Jo Gevers,
Marc Janssen, Leo
Madder, Wim Oris, Peter
Strynckx, Hans Van Cauwenberghe,
Guy Van Sande, Christel Vanschoonwinkel,
Denise Zimmerman en
Claude De Burie
Speelperiode: 13 september - 6 oktober 1991