Het Romeinse rechtssysteem was gebaseerd op twee pijlers. De eerste waren de Twaalf Tafelen, die werden geschreven rond 450 v. Chr.. De tweede was het Corpus Iuris Civilis dat werd opgesteld rond 540 n. Chr. en de volledige Romeinse wet omvatte.

De Twaalf Tafelen werden gemaakt door een comité van tien magistraten, de decemviri legibus scribundis. Een eerste comité werd opgericht in 451 en bestond uitsluitend uit patriciërs en was geen lang leven beschoren. In 450 v. Chr. werd er dan een tweede comité in het leven geroepen om de wet op papier te stellen.

De Twaalf Tafelen zijn ook vandaag nog zeer belangrijk en vooral interessant, omdat ze een goede kijk geven waaraan de Romeinen in de 5de eeuw v. Chr. zoal belang aan hechtten. Verschillende wetlijnen hebben de tand des tijds overleefd. Concreet maakte de wet het verschil dat een individu niet meer door zijn familie moest beschermd worden, maar dat hij onder de hoede van de staat gesteld werd. Enkele voorbeelden:

• Tafel 1: beide partijen van het geschil moeten aanwezig zijn in de rechtbank en het proces moet voor zonsondergang beëindigd worden.
• Tafel 3: mensen met schulden moeten die binnen de 30 dagen terugbetalen, anders komt hun vrijheid in het gedrang.
• Tafel 8: bevat een lijst met straffen. Een man die meineed pleegt verdient volgens de Romeinen de doodstraf.
• Tafel 11: stelt dat er geen huwelijken mogen voltrokken worden tussen plebejers en patriciërs