Léopold de Onverschrikkelijke |
 |
Opgedragen aan alle negers ( uitgezonderd enige al te hautaine zwarten uit Matongé ). |
VRT Canvas TV-blad
Histories: Congo: White King, Red Rubber, Black Death
Historische documentaire ingeleid door Catherine van Eylen.
Inhoud: Documentaire (B/D/GB-2003) van Peter Bate over de uitbuiting van Kongo door koning Leopold II en over het schrikbewind dat er in naam van de Westerse beschaving in het 'Donker Hart van Afrika' werd gevoerd.
In de ban van wat ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley hem vertelt, roept Leopold II de christelijke wereld op, een einde te maken aan het kannibalisme en de slavenhandel in het Hart van Afrika. Onder het mom van ontwikkelingshulp en missionering maakt Leopold van Kongo binnen de kortste keren een gigantische investeringsmaatschappij waarvan hij zich alle aandelen toeëigent. Hij creëert een vrijstaat en krijgt de grote mogendheden zover dat zij de staat erkennen met hemzelf als superviserend zaakwaarnemer. Maar algauw komen er verhalen over uitbuiting en mishandeling van de plaatselijke bevolking. De verhalen zijn verschrikkelijk, de internationale verontwaardiging enorm. Hooghartig laat Leopold de storm van kritiek over zich heengaan. Pas wanneer de vraag naar Kongolees rubber enigszins luwt en internationale commissies te nieuwsgierig enquêteren over de gang van zaken in zijn Afrikaanse privé-domein besluit hij Kongo te laten annexeren door België. Het wordt de zaak van zijn leven. De koning beurt 50 miljoen goudfrank schadevergoeding en nog eens vijftig miljoen voor de overname.
Vulkaniseren van rubber: Charles Goodyear 1839. Luchtgevulde rubberen band herontdekt door John Boyd Dunlopp 1888.
Blanke koning, rode rubber, zwarte dood.
Aan het woord is Guido Gryseels directeur van het
Koninklijk Museum Midden -Afrika.
Weergave van zijn Engelse tekst, haperingen inbegrepen :
Het laat geen twijfel dat er een hoop dingen gebeurden in Kongo Vrijstaat onder Leopold II die helemaal onaanvaardbaar zijn, die zelfs schandalig zijn. Maar men moet oog hebben voor de tijdsgeest en het soort - geen van de koloniale mogendheden in die dagen waren echte watjes en had een faire menselijke benadering. Kijk alleen al eens wat de Britten en Fransen en de Nederlanders, met hun slavenhandel, en Duitsers deden. Dus het is geen periode waarop je erg fier kunt zijn.
Maar men moet naar - het bekijken vanuit het particulier perspectief van tijd en geschiedenis.
Koning Leopold ging niet met opzet moorden of wat dan ook. Koning Leopold was deel van een - bij een regime van een bepaald economisch systeem, dat er vanuit ging dat het werk zijn privaat bezit was en dat hij er kon heersen zoals hij wou. Koning Leopold was een man met visie, je kunt het oneens zijn met die visie, maar hij had een visie. En Kongo eigenlijk, of je het wil of niet, betekende veel voor de Belgische economie. Dus voor België is er veel voordeel geweest met het engagement in Midden-Afrika.
De uitleg van Guido Gryseels lijkt eerder thuis in het Koloniaal Museum van Tervuren. Te veel prijzen, te weinig misprijzen.
Alles ten goede van het goede vaderland.
Stalin, Hitler of Pol Pot, mannen met visie, je kunt het oneens zijn met die visie, maar zij hadden een visie.
Leopold II perste een miljard dollar uit zijn Vrijstaat. De wettige kinderen van Dutroux hebben de naam van hun vader verworpen. Die heeft hun slechts schulden en oneer geschonken.
Terzake over "Blanke koning, rode rubber, zwarte dood."
Phara de Aguirre, meer of minder alert en bitsig, naargelang haar sympathie voor de zaak, interviewt
Marc Eyskens, Minister van Staat, Oud-premier, Oud-minister van Financiën, van Economie, van Buitenlandse Dingen, minzaam expert in levenswijsheid , liefhebber van zijn hobbyschilderwerk, zijn rijmkunst, zijn humor, zijn telecommentaar en zijn dies meer. Verknocht staatsdienaar van Belgies' vorst en Belgisch vaderland.
Phara de Aguirre: Leopold den Tweede, niet echt een man om fier over te zijn. Het was echt een schrikbewind.
Marc Eyskens: Ja, er zijn inderdaad een aantal dingen gebeurd die vandaag de dag zouden worden beschouwd als misdaden tegen de mensheid. Als u ziet dat men daar ondermeer bij de zwarten, af en toe, de handen afhakte, dat men ook die zwarten systematisch uitmoordde indien ze niet gedisciplineerd wilden werken in de rubberplantages of werkten voor de aanleg van een spoorweg. Dat zijn natuurlijk dingen die naar onze huidige normen totaal in strijd met de elementaire eerbiediging van de mensenrechten zijn, neem ik aan.
Phara de Aguirre: Maar in de oorspronkelijke reportage wordt een vergelijking gemaakt met Hitler en de holocaust.
Marc Eyskens: Dat lijkt mij overdreven omdat u dan twee tijdsperiodes echt in melkaar euhw vermengd,of met mekaar vermengd. Neen, het ging natuurlijk niet over een systematisch plan om die zwarten uit te moorden want die hadden ze verdorie nodig, de blanken hadden die nodig als, als, als
arbeidskrachten. Maar de discipline was zo draconisch omdat de rentabiliteitsdruk zo groot. Kongo was de privé-tuin van Leopold de Tweede, hij had er ook veel geld in gestopt en dat moest dus opbrengen en die rubber was toen in. Het was eigenlijk een nieuwe uitvinding. Het werd in de industrie sterk gebruikt en dat moest dus enorm kunnen produceren en die mensen moesten dus dag en nacht werken, en als ze dat niet deden, als ze niet braaf waren, dan werden ze zeer zwaar gesanctioneerd met alle gevolgen van dien. Dus dat was een onmenselijk regime, voor die zwarten ja.
Phara de Aguirre: Het paleis is niet gelukkig met deze film. Dat geeft de indruk dat ze dit potje gedekt willen houden.
Marc Eyskens: Neen, ik begrijp dat het paleis vindt dat deze oude geschiedenis wel eens wordt gebruikt en gemanipuleerd om onze monarchie te beschadigen. Maar daar moet de huidige koning of zijn voorganger koning Boudewijn, helemaal niet voor beru- beducht zijn, want het is inderdaad oude geschiedenis. Het brengt ons terug tot het einde van de 19-de eeuw. Daar hebben Boudewijn en Albert de Tweede helemaal niets mee te maken natuurlijk.
Phara de Aguirre: Ik zie maar één manier waarop dit het huidige koningshuis zou kunnen beschadigen, dat is als het fortuin van het huidige koningshuis gebaseerd is op het fortuin van Leopold de Tweede.
Marc Eyskens: Ja goed maar daar zijn 150 jaar(!) overheen gegaan. Mensen die belegd hebben in bedrijven op de beurs, die geschiedenis daarvan maakt, wat er allemaal gebeurd is, twee wereldoorlogen, als je daar ongeschonden uitkomt met uw fortuin, heb je veel geluk gehad. De meeste mensen hebben meer van hun centen kwijt gespeeld. Iedereen weet, dat het Belgische koningshuis behoort tot de minst (!) welgestelde, van alle koningshuizen ter wereld.
Phara de Aguirre: Vind u de reactie van het paleis overdreven?
Marc Eyskens: Ik zou gepleit hebben voor openheid. Laat de historici hun werk doen. Maar dan moet men ook de moed hebben om de goede kanten te onderstrepen(!),
en zeker niet beducht zijn voor de schaduwzijde.
En inderdaad, als je sommige dingen leest, ja dat doet een hele reeks vragen rijzen over de relatie tus - tussen de blanken en die zwarte bevolking.
Phara de Aguirre: Daarover praten we nog zo dadelijk voort. Wie evenmin gelukkig is met die reportage dat is minister Michel. Waarom die uit zijn wiek is geschoten. We laten hem even aan het woord:
Louis Michel:(woordelijk uitgeschreven)
Ik denk dat euhwt we dat hellemaal in de context moet plaatsen.
Leopold II was voor - in mijn ooch een visionair.
En die heeft veel last gebracht voor sommige machten in Europa - ik denkt - in die tijd, aan Groot-Brittannië bijvoorbeeld. Zij hebben nooit met een sympathiek oog gezien, dat een klein land, zoals België, zo een belangrijke kolonie had en zodus de oorsprong van dat - dat anti-Belgische aanpak, komt eigenlijk euhw, de wortelen daarvan zijn eigenlijk in de geschiedenis. (!)
Phara de Aguirre: Het is inderdaad een Britse film. De Britten waren indertijd jaloers op Leopold II. Omdat hij die Kongo - Vrijstaat had.
Gaat het om selectieve verontwaardiging?
Marc Eyskens: Ja, kijk eens hier. De Britten moeten ook wel wat voorzichtig zijn, want in hun eigen kolonies is het ook altijd niet pluis geweest.
Ik kan aannemen dat Leopold de Tweede door zijn succes, zijn politiek succes, het was het laatste lapje grond aan mogelijk overzees gebied , dat hij in de wacht heeft gesleept, dat reacties heeft verwekt, en dat men hem heeft willen ook " echt" zwart maken.
Phara de Aguirre: Maar kan dat nu nog een rol spelen in de film?
Marc Eyskens: Vandaag lijkt dat allemaal achterhaald te zijn. Maar er zijn reeds artikels geschreven tegen Leopold II nog tijdens zijn leven, die waren zeer negatief en dit waarschijnlijk politiek geïnspireerd.(!) Maar het is niet omdat men op hem jaloers was en dat er internationale afgunst was, dat dit een aantal dramatische feiten in Kongo kan vergoelijken. Een aantal van die zwarten zijn inderdaad mishandeld door blanken, dat staat vast.
Phara de Aguirre: en die klacht is ook door Belgen geformuleerd, en door de Kongolezen zelf.
Marc Eyskens: Ja natuurlijk, en door missionarissen , en dus daar zijn een aantal dingen die vandaag de dag inderdaad schendingen zouden zijn van de mensenrechten. dit is duidelijk.
Phara de Aguirre: Ander punt van kritiek van Louis Michel is: dit beschadigt zijn Kongo-politiek . Waarom zou dat?
Marc Eyskens: Ja, dat begrijp ik niet. Ik begrijp niet dat een actueel beleid - en ik vind het beleid van Minister Michel wat Afrika betreft, positief. Hij heeft al zinnig bijgedragen tot het tot stand brengen van een vredesakkoord in Kongo - dat dat nu op de helling zou kunnen geplaatst, door zogenaamde revelaties over iets wat zich 120 jaren geleden heeft afgespeeld. Neen, dat zie, ik zie de relatie niet in.
Phara de Aguirre: Het zou de Kongolezen op het idee kunnen brengen om compensaties te vragen voor dit verleden.
Marc Eyskens: Dat is iets anders. Dat is niet nieuw. Ik heb dat ook meegemaakt, toen ik minister van Buitenlandse zaken was. Die Kongolezen inderdaad, euh, als ze ergens voelen dat ze zijn bekocht of beduveld door de blanken, dan vragen zij compensaties. Er moet met die mensen over gepraat worden. En ik heb dat indertijd ook gedaan, dat is ook allemaal niet onoverkomelijk. U bent ook niet verplicht op al hun eisen in te gaan, maar ik zie niet in waarom nu onze relaties met Kongo, die fel zijn verbeterd - dankzij Minister Michel - zouden in het gedrang worden gebracht, door een oude geschiedenis. Neen helemaal niet.
Ja, professor inderdaad, neen, professor. Ons huidig koningshuis hoeft zich niet te schamen om zijn visionaire erflater:
Niet weinig de Europese bondgenoten belazeren, wel af en toe een handje afhakken, moordje brandje stichten, vrouwtjes gijzelen, handjes roken, ranselen, afranselen, dood ranselen, uithongeren, uithangen, onthoofden, ontmannen, af en toe.
Nu zou dat wel eens een schendingske van mensenrechtjes kunnen zijn,
nu zou het een misdaadje tegen de mensheid kunnen zijn, mogelijkerwijze.
Maar toen, neen toen, toen Monsieur Léopold de Saxe-Cobourg et Gotha een miljard dollar aan zijn Vrijstaat ontfutselde,
toen hij zich wentelde in Parijse salons,
toen hij goud spendeerde om muzikale scheten te beluisteren,
toen hij adelijke en minder adelijke dames van zijn gunsten liet genieten,
toen, amper enige jaren na Jezus Christus, amper de Verlichting, amper de revolutie voorbij,
toen waren koningen nog werkelijk Gods koningen .
Wie kan hun wat kwalijk nemen? Ja, jaloerse Britten, en ja, zij die ons koninghuis willen manipuleren.
Neen, onze Leopold deugt niet om zich met een Hitler te laten vergelijken.
Goddank, niet. Zeker niet voor de aterlingen die een minderwaardige Adolf blijvend adoreren.
De daad van onze edele Leider behoeft generlei negationistisch verbod.
Geen gelovig Belgske dat het ooit in zijn koppeke zou halen om van het zwarte dodental een cijfertje weg te halen. In Leopolds Vrijstaat werd immers niet naadloos geliquideerd, niet in naam van een kwalijke rassentheorie. Er werden slechts loze eieren gebroken om een beschaafde omelet te kunnen maken. Accidents de parcour, collateral damage , bijkomstige schade, af en toe, maar toch niet omwille van koninklijk winstbejag of visionaire grootheidswaan.
Neen, vergelijk onze monumentale Vorst niet met een lage tiran.
Zijn doden werden niet onschuldig samengetroept in omheinde kampen en zinloos uitgegomd. Hun veld van eer was het onmetelijk vrije oerwoud.
Hun verassing kende geen haast. Hun tijd van gaan was onbegrensd . Tien, of twaalf, of vijftien miljoen Kongolezen, nooit meer dan amper 1 miljoen ontzielde negers op een koloniale jaar.
Houdt maat in uw oordeel dappere Belgen! Leen uw oren naar de bijzondere woordwijzen van onze gediplomeerde Waalse prins der Nederlandse letteren.
Plaats alles hellemaal in de context!
De wortelen daarvan en de rapen, zijn in de geschiedenis!
Zes jaar na de barbarij van Kongo-Vrijstaat staat het dappere België rein in de loopgraven. Het Vlaamse soldatenvolk wordt waardig behandeld. Den Nieuwen Konink Albert doet mooie beloften en houdt ze gestand.
Niemand vliegt achteraf door willekeurige politiek in de bak.
Het past weer hellemaal in de context.
De wortelen en de rapen en de selder daarvan zijn in de geschiedenis!
Na de grote oorlog, delft het zwarte volkje in de Katangese kopermijnen.
Stamhoofden worden vriendelijk gevraagd of zij willen uitkijken naar bereidwillige arbeidskrachten. Verheugd zich van de verplichte werkloosheid te bevrijden, zijn de drommen vrijwilligers niet te stuiten. Einde loos. Slechts wie de bezitter van die mijnen wil manipuleren, weet te verzinnen dat stamhoofden werden gedwongen, dat de chikotte weer klapte als welleer, dat uit zwarte ruggen weer stromen bloed spoten, dat zwarte benen verweekten en verwaterden in overstroomde gangen, dat door pleuris, heimwee, ellende, verdriet, de afgeleefden de instroom, van weer nieuwe nog onderontwikkelden, verzorgden. Neen , inderdaad Kongo heeft ja dan niet een kristalnacht ondergaan .
Maar wat het zal Michel, dan het past hellemaal in de context, nietwaar.
De wortelen, de rapen, de selder en voederbieten daarvan zijn in de geschiedenis!
Het Duizendjarige rijk ligt aan diggelen.
Koude Adolf , met zijn groentenkrans waar vleselijke lusten,
met zijn rakettengebrom waar schetengetoeter,
met zijn onschuldigen, dwazen, Joden, zigeuners waar niet de steeds zo brave negers.
Met zijn vervallen bunkers, waar gouden triomfbogen.
Met zijn belachelijke filmpjes, waar bronzen paarden .
In de ban van dit afgietsel van een ware visionair, verloochenden ondankbaren hun gulle vaderland.
Ja neen dit vaderland zal nooit een moord begaan. Regent prins Karel, weet je wel.
De goede met de slechte. De politieke met het crapuul.
Democratisch beschoten opgesloten vernederd. Bestolen. Uitgesloten. Zonder pensioen. Zonder kindergeld. Zonder begrip en zonder genade.
Maar wat zal Michel, `t is de tijdsperiode, hellemaal te plaatsen in de context.
De wortelen, de rapen, knolselder en voederbieten, de stront in de soep, zij daarvan in de geschiedenis!
Maar ja, de tijd spoedt heen en bakent reeds de baan
waar nieuwere tijden ons wenken.
En ja,
we volgen fier en stappen flink vooraan
om onze moedige vaadren te gedenken.
Is uw bodem hier klein, ginds doch wacht u een strand,
als een wereld zo groot,
waar uw vlag staat geplant.
Immer vooruit dappere telgen,
moedig en vrij, saam hand in hand,
wij dragen immer de zege der Belgen
van vorst en land.
Ambetant
Domme Amerikanen, die goedmoedige tirannen verdrijven.
Domme Joden, die heilige leiders omwille van hun wonderlijke opvoedingsmethodes, verdelgen.
Laat toch de dwazen lijden, kreupelen creveren , vrouwen onteren, kinderen schreeuwen !
Leven en laten slachten, want na de vlucht uit
Ruanda is van de dappere Belgen, niet meer alles te verwachten.
Wel zijn zij nu de correcten. De negers noemen zij zwarten, dat is klaar, en de allochtonen worden Hagenaar.
Elk knolgewas valt daarvan uit de geschiedenis niet langer meer weg te denken!
Met dank aan Guido Gryseels directeur van het KMMA-museum, om erop te wijzen dat België er toch niet slechter van is geworden.
Met dank aan mijnheer Louis Michel, waarachtig gediplomeerd lesgever in Geschiedenis en in Nederlandse Taal , voor zijn onpeilbaar diepe lachwekkendheid.
Met dank aan ja Marc Eyskens, professor economie aan de inderdaad katholieke universiteit van Leuven, voor de verhelderende objectief sjeefse uitleg over oude geschiedenis, voor zijn ja en zijn neen, af en toe inderdaad.
Met dank aan alle schoolmeesters voor het onverbloemd aanleren van onze vorstelijk rijke vaderlandse sprookjesverhalen.
Met uitzonderlijke dank aan Fritz Hofmann die vanaf 1909 het synthetische rubber op de markt bracht.
2.4.2004
Naspel: Wegens het uitzenden van de al te gortige BBC-documentaire en na bakken kritiek van het Belgische Hof en zijn vazallen schorst de VRT haar Canvas-productiemanager Philippe Van Meerbeeck .
Meningsvrijheid ja, maar tronen mogen niet wanken.
Waarvoor wederom hunner dankbaarste danken.
20.5.2004
| |
