Historie van kruiden

KRUIDEN EN SPECERIJEN:

Het onderscheid tussen specerijen, kruiden en andere smaakmakers is niet scherp te trekken. Kruiden zijn planten met een zachte (niet houtige) stam. Specerijen zijn de aan 'spijzen' toe te voegen bladeren (laurier), schors (kaneel), wortel (gember), zaden (kardemom), bloemdelen (kruidnagel) of vruchten (bv. peper) van een plant of zelfs bessen (bv. jeneverbessen). Niet alle specerijen zijn kruiden, want kaneel bijvoorbeeld komt van een boom. Het is ook niet zo dat alle kruiden specerijen zijn, want sommige kruiden zijn uiterst giftig (dus niet aan spijzen of dranken toe te voegen, tenzij je van iemand af wil...!) 

In de meeste woordenboeken zul je de volgende betekenissen van het woord "kruid" kunnen vinden:t
1) een gewas zonder houtachtige stengel;
2) een sterk smakende of geurende plant of onderdeel ervan ,
3) een plant met genezende kracht.
Het zal U wel duidelijk zijn dat wij de tweede betekenis als hoofdzaak beschouwen. Door velen wordt er een onderscheid gemaakt tussen kruiden en specerijen. Kruiden groeien in onze streken en zijn veelal groen van kleur. Specerijen zijn meestal afkomstig van tropische planten. Ik vind dit onderscheid iets voor liefhebbers (of maniakken...) en gooi alles op één kruidenhoop. Als wij dus verder over "kruiden" of "specerijen" spreken, bedoelen wij dus beiden. Specerijen zijn tenslotte "speciale kruiden".
Ook de meeste bessen behoren volgens mij tot deze categorie (bv. jeneverbessen en bosaarbei zijn kruiden !). De meeste bessen en noten zijn vruchten. Als men ze echter droogd (en/of roosterd) en dan vermaald, worden het ineens wel kruiden....! Tenslotte wordt ook het hout, zoals bv. eiken, accacia, kastanje, den, wilg en beuk en de bladeren of vruchten ervan gebruikt bij het "kruiden" (of smaakzetten) van dranken en likeuren. Ook deze worden omschreven.
U vindt dan ook veel, volgens sommigen misplaatste informatie, over bessen en houtsoorten in onze "kruidenbibliotheek". Het zal ons worst wezen !!!

Specerijen werden al geïmporteerd uit India en China door de oude Grieken. De Arabieren vervulden bij deze handel een belangrijke rol. De Romeinen slaagden erin om grote hoeveelheden specerijen over zee te transporteren, zodat de door de Arabieren gecontroleerde routes over land minder belangrijk werden. Al aan het einde van de 1e eeuw, kwamen er op kleine schaal al tropische kruiden naar West-Europa.
De handel in die tijd werd voornamelijk beheerst door het grote Arabische rijk, dat zich uitstrekte van Spanje tot aan de grenzen van China. De Arabieren hielden de herkomst van de specerijen bewust geheim.
Na de kruistochten van 1096 tot 1291 kwam de handel tussen oost en west goed op gang. In Londen werd in 1180 het eerste gilde voor de specerijenhandel opgericht. In de analen van Brugge en Gent worden deze handelshuizen het eerst vermeld in 1278.

In de Middeleeuwen waren specerijen extreem duur en werden vooral gebruikt om bv. de geslachtsdrift wat op te peppen. De voorlopers van het hedendaagse Viagra…! Of men de kruiden nuttigde of ergens op smeerde is nergens vermeld...spijtig...! De beschrijvingen van de reizen die Marco Polo van 1260 tot 1297 ondernam en de val van Constantinopel aan het Turkse rijk in 1453 waren een belangrijke stimulans voor de ontdekkingsreizen. Marco Polo had immers laten zien waar wat te halen en te "sodemieteren" was en dat je niet van de aarde afviel als je de oceaan afvoer. Eerst was West-Afrika aan de beurt waar de Portugezen rond 1460 al scheepsladingen paradijszaad en slaven vandaan haalden. Vanaf dat moment ging het hard en zo'n honderd jaar later viel er al bijna niets meer te ontdekken.
De handel werd in eerste instantie beheerst door de Portugezen en Spanjaarden, later door de Nederlanders en nog later door de Britten.Van de "Oude Belgen" geen spoor. Die zaten waarschijnlijk bij de eenzame Nederlandse vrouwen een kruidendrankje uit te proberen....... hahaha).

Kruiden werden rond de Gouden Eeuw vooral gebruikt als geneesmiddel en als smaakverbeteraar van voedsel en dranken. De kwaliteit van bv. het bier was vroeger veel minder dan nu. Je kunt er vanuit gaan dat het meeste bier in die tijd in het gunstigste geval zurig was. Men is in bier kruiden gaan gebruiken om de soms beroerde smaak van het bier wat te maskeren, om een deel van de hop te vervangen en om het bier sterker te doen lijken dan het eigenlijk was.
Om het bier of drankje krachtiger te maken werden ook een aantal zeer giftige specerijen niet geschuwd. Twee voorbeelden hiervan zijn de bessen van de Cocculus indicus en de pitten van de Nux vomica (braaknoten). De eerste werd gebruikt om vissen te vangen. Indianen gooide een handje bessen in het water en de vissen kwamen rugzwemmend bovendrijven; van dit spul werd ongeveer 0,5 gram per 10 liter gebruikt. De braaknoten bevatte strychnine, ook niet echt gezond.

Het "duizendbladkruid" is één van de oudste bekende geneeskruiden, en werd al in een midden-paläolithisch graf in Irak aangetoond (60.000 jaar oud....!). Grote hoeveelheden ervan, zoals die toen gebruikt werden door de "bierbrouwers", kunnen duizelingen en zelfs krankzinnigheid veroorzaken (ik heb mij waarschijnlijk ook eens vergist van kruid…haha!).
Een ander "kruidje" dat veel gebruikt werd door de meestal "Clericale giftmengers" was het zg,. dolkruid of bilzenkruid. Het is giftig, zwaar roesverwekkend en bedwelmend. Dit "soepje" werd gebruikt, om de meestal horribele smaak van het brouwsel te verdoezelen. Het bilzenkruid werdt zelfs onder en na de tweede wereldoorlog nog gebruikt, zij het met andere bedoelingen. Ook nu worden er door commerciële brouwerijen en stokerijen nog kruiden bij het brouwen gebruikt, maar dan natuurlijk vooral voor het lekkere ervan.
Door het toenemend aantal kleine brouwerijtjes (en "Moonshining"…!) is de laatste tijd het gebruik van kruiden weer fors toegenomen. Hoeveel men van een bepaald soort kruid kan gebruiken hangt vooral af van het kruid zelf maar ook van de wijze waarop dit toegevoegd wordt en de kwaliteit ervan.

Kruiden kun je het beste kort meekoken met het beslag en/of toevoegen op het einde van het kookproces. Sommige kruiden kun je ook goed bij het lageren (rijpen) toevoegen. Meestal wordt echter van de kruiden of kruiden-mengelingen eerst een essence of aftreksel aangemaakt (of gekocht…). Deze wordt dan bij het op fles trekken van de drank of likeur in de juiste hoeveelheid aan de drank toegevoegd. Bedenk dan wel dat verschillende kruiden niet altijd goed samenwerken en bij een verkeerde mengeling ervan de drank gewoon om zeep helpen. Houd de gebruikte kruidenmengsels bij het aanmaken van eigen dranken en likeuren dan ook zo beperkt mogelijk en gebruik alleen deze, die strikt noodzakelijk zijn voor het verkrijgen van het gewenste aroma en geur.

Bepaalde kruidenlikeuren en andere toverdrankjes die geproduceerd worden met gebruik van soms meer dan 150 (meestal geheime..) soorten  kruiden zijn eigenlijk een lachertje en alleen bedoeld om de prijs ervan te verhogen en Uw geldbeugel wat lichter te maken. De meesten ervan zijn meestal gemakkelijk zelf aan te maken door toepassing van hoogstens een tiental verschillende kruiden. Houd dus Uw zakken dicht…!!!!

 

[Alcohol] [Grondbeginselen] [Praktisch Stoken] [Sterke Dranken] [Kruiden] [Likeuren] [Wijn & Bier] [Technisch] [Informatie]