Kort Historisch overzicht

Van in de verre oudheid zijn er aanwijzingen naar malaria, Alexander De Grote zou eraan gestorven zijn en bij sommige Egyptische mummies werd de aanwezigheid van malaria antigeen aangetoond. Niettemin werd de historische en economische impact van deze belangrijke plaag door historici zwaar onderschat. Legers zijn erdoor gedecimeerd geworden en op omvangrijke bevolkingsgroepen werd door de voortdurende koortsaanvallen en sterftes een zware druk uitgeoefend.

Misschien is het te wijten aan het feit dat de ziekte als dusdanig moeilijk met preciesie te omschrijven was, men heeft het over wederkerende koortsen, derde- en vierdedaagse koortsen en elders over moeras- of polderkoortsen.  Een verband met de aanwezigheid van water en moerassen is er af en toe duidelijk gelegd ("mal  aria" is Italiaans voor "slechte lucht", allicht boven moerassen), maar er zijn geen verwijzingen naar insecten als overbrengers. Zelfs toen in 1880 de eencellige parasiet in het bloed ontdekt werd, had men nog altijd geen flauw idee van de overbrenger. Pas in 1897 kon de rol van de mug als overbrenger worden aangetoond.
Daarmee was de cirkel verre van rond want de malariasoort waarmee de overbrenging via de mug werd aangetoond was die van vogels, en hun bloed is sterk verchillend van dat van zoogdieren. Bovendien behoorde ook de overbrengermug tot een totaal andere groep als deze die een rol speelt bij de mens.
Er werden in de eerste helft van de twintigste eeuw vele tientallen soorten malaria ontdekt, tenminste als we die naam algemeen gebruiken voor ziekten die bij mens en dier veroorzaakt worden door Plasmodia, de eencellige parasiet die teruggevonden wordt in het bloed van de "eindgastheer". Die soorten zijn zeer specifiek: malaria van antilopen kan niet worden overgebracht naar apen of omgekeerd.  Een van de gevolgen daarvan is dat het moeilijk is om vergelijkingen te maken tussen wat zich precies afspeelt bij de verschillende diersoorten.
De Plasmodia kennen bovendien een zeer complexe cyclus, zowat de meest uitgebreide van alle Protozoa (eencelligen).  Zo is er een vrij ingewikkelde cyclus, met verschillende gedaanteverwisselingen in de mug, en in de gewervelde eindgastheer zijn er nog eens twee cyclussen, ook weer met de nodige gedaanteverwisselingen.
Een en ander had als gevolg dat het tientallen jaren in beslag zou nemen vooraleer alle details van de cyclus aan het licht zouden komen. vooral het ontbreken van een dierlijk model voor wat zich bij de mens afspeelt, werd als een schrijnend tekort aangevoeld. Er zijn weliswaar een paar Plasmodia van apen die dicht in de buurt komen, maar apen komen bezwaarlijk in aanmerking als ideaal laboratorium proefdier. De betrokken vorsers waren het er over eens dat eigenlijk alleen een handelbare malariasoort van kleine knaagdieren, en de bijhorende  mug-vectoren tot valabele observatie's  en voldoende cijfermateriaal kon leiden.
In 1948 kon P.C.C. Garnham in Londen, na zeer moeizaam werk en observatie's voor het eerst de levervormen bij de mens aantonen  en net in datzelfde jaar  zorgt Ignace Vincke voor de ontbrekende schakel die een wereldwijde impuls zou geven aan het doorgedreven laboratoriumonderzoek betreffende malaria.
Zoals in de inleiding reeds verteld betrof het hier een malariasoort van kleine knaagdieren die sterk pathogeen bleek voor o.m. witte muizen, het laboratoriumdier bij uitstek. Het gebruik van dit schaalmodel was sindsdien essentieel voor duizenden wetenschappelijke publicatie's,  die beslist een beter inzicht hebben gegeven in de problematiek van deze wereldwijd verspreide parasitemie. 
Niettemin blijft er veel werk voor de boeg: de vraag naar nieuwe medicamenten blijft actueel door de verworven weerstand van de parasiet tegenover tot hiertoe succevolle geneesmiddelen. Er wordt verder gewerkt aan de mogelijk ontwikkeling van vaccins, wat zeer complex blijkt, gezien de vele gedaanteverwisslingen van het  Plasmodium gedurende de verschillende cyclussen. Het genoom van de verschillende soorten en stammen dient verder uitgediept, enz, enz
Men zal er gedurende deze eeuw wellicht in slagen de ziekte hier en daar terug te dringen, zoals dat destijds gelukt is in Europa en Noord Afrika, maar uitroeien beslist niet!