Projectgroep Cultuur Lierde
Groot respect voor de pendelaar




Sinds 1990 begon de Projectgroep Cultuur Lierde met zijn verheffende activiteiten: uitgave van boeken, organisatie van concerten, open monumentendagen, de schenking van een kruisweg…
“Wij hebben steeds alle Lierdenaren aangesproken. Alle initiatieven waren gericht op de persoonlijke ontwikkeling en culturele verrijking van alle inwoners. Op 12 oktober willen we onze dorpsgenoten een beeld aanbieden waarin velen zich zullen herkennen: de pendelaar. Sinds de industriële revolutie moesten vele Lierdenaren zich ver verplaatsen om hun boterham te verdienen voor hun gezin. Met dit beeld willen we hulde brengen aan al deze mensen,” stelt dr. René van Ongevalle.

Hard leven
Tot diep in de vorige eeuw trokken veel Lierdenaren naar Wallonië om daar zwaar werk te verrichten. “In de mijnen, in de staalbedrijven ( Gustave Boël), in de glasindustrie(Glaverbel). Aan het station van Lierde kwamen velen samen voor de eerste ‘fossetrein’ om 4u20. Sommigen hadden toen al een lange mars achter de rug vanuit Opbrakel, Zegelsem… Sommigen kwamen diezelfde dag nog terug in de late namiddag. Anderen waren een week ‘op logement’ in Wallonië. In de jaren vijftig had ik zondagmorgen mijn drukste consultatie. Ik heb toen tientallen pendelaars onderzocht. Ik hoorde de verhalen over hun harde leven. Enkelen gingen wat ten onder in het verre Walenland, anderen groeiden boven zichzelf uit. De gezondheidsklachten waren veelvuldig en verscheiden,” frist dokter Van Ongevalle ons historisch geheugen op.
Burgemeester De Brakeleer vult aan: “ De moeders bleven hier achter, dikwijls met een grote kroost. Op een klein boerderijtje, soms aangevuld met wat thuiswerk, probeerden ze te overleven in de wat donkere tijd. Veel vrije tijd bleef er zeker niet over.”

Een beeld
De tijd gaat snel. Het verleden raakt snel vergeten. De projectgroep Cultuur wilde dit verleden aan iedereen teruggeven in de vorm van een beeld. Dit idee kreeg leven in een samenspraak met beeldkunstenaar Toon Torrekens uit Zandbergen.
“Mijn creatie is een man die wacht op de trein en even uitkijkt naar zijn bestemming: het Walenland. Hij droomt wat weg, wellicht van een leven dat veel aantrekkelijker kon zijn. Balken ondersteunen en omklemmen hem; zij houden de pendelaar wat gevangen. Zij verwijzen ook naar de steunbalken in de mijn en de harde rails van de spoorweg,” geeft de kunstenaar uitleg bij zijn ontwerp.
Luk Naert zorgde voor een stevig voetstuk en een passende vormgeving van de omgeving van het beeld aan het station. Het gemeentebestuur zorgde voor een sfeervolle verlichting.

Allemaal pendelaars
Pastoor en schrijver Toon Uyttendaele is even terug. Hij is blij met het initiatief. In een pakkend gedicht probeerde hij door te dringen in de donkere wereld van de pendelaar. “Van buiten en van binnen is de pendelaar zwaar getekend door het bijtend donker stof. De pendelaar is veel meer dan de gewone man. Hij is een sterke kracht die in donkere gangen weinig zag van het zonlicht. We zijn ook allemaal wel pendelaars,” gelooft dichter Uyttendaele.
Pendelaars: ze zitten inderdaad wat opgesloten in de trein, in de wagen, in de file, in zichzelf, in hun huis. In het beeld van Torrekens en de gift van de projectgroep Cultuur kan iedereen zichzelf herkennen. “Dat is ook de bedoeling, onderstreept René Van Ongevalle. We wilden met dit beeld een ode brengen aan de pendelaar van vroeger. Ook aan de pendelaar die vandaag zich nog ver en lang verplaatst om te zorgen voor zichzelf en zijn omgeving.”

De projectgroep Cultuur brengt met zijn laatste beeld hulde aan onze voorouders en respect voor de pendelaars van vandaag. Het beeld laten ze maar zien op 12 oktober. Het gedicht kan iedereen wel al lezen…
Leden van de projectgroep zijn: Sylvain Beerens, Marc De Brakeleer, Luck Naert, Toon Uyttendale, Raf Van Mello en René van Ongevalle.

Armand Matthijs
armand.matthijs@pi.be 





de pendelaar

men zegt van mij
dat ik in de plooien van mijn huid
de verticale sporen draag
van harde steen en zwarte aarde
uit ondergrondse gangen

wat kan ik anders dan
zonder denken of bij stilstaan
ginds mijn man te staan
dieper dan het zonlicht
verder dan de goden gaan

dat het leven langsgaat
elke voorbijganger komt en gaat
ben ik onwetend wijs
jij wil het brood op de plank
ik zie je straks terug

Toon Uyttendaele



Bron: De Beiaard 26/09/2003