Dames, Heren, geachte genodigden, beste collega’s en vrienden…

Het is voor mij een eer om U op deze bijzondere gelegenheid van het afscheid van de Fouga Magister te mogen toespreken.  Als ik trouwens mijn blik laat dwalen over de aanwezigen herken ik menig piloot of technieker die tijdens de loopbaan van de Fouga meer dan verdienstelijk werk hebben verricht en die dan ook zeker best op hun plaats waren geweest op dit spreekgestoelte.  Soit, het toeval heeft mij aangewezen en ik zal mijn best doen om mijn bevindingen en appreciatie over de Fouga met U te delen.

47 Ans de service et plus de 249000 heures de vol !  Cet exploit n’aurait certainement pas été possible sans le dévouement continu du personnel technique.  Je n’ose pas m’imaginer les tracas que le cauchemar de la corrosion ou de la fatigue structurelle ont du représenter au fil de ces longues années.  Ajoutons à ça, pour mieux comprendre et apprécier le tour de force de nos techniciens, le souci permanent de pouvoir disposer de suffisamment de pièces de rechange, surtout après la disparition de l’avionneur et de l’abandon du Fouga à l’Armée de l’Air française.  Grâce à leur connaissance, leur détermination et leur inventivité, le personnel technique qu’il soit crew chief, repair, intervention ou maintenance, a réussi à produire 249000 heures « safe » d’un point de vue technique.  Bien évidemment il y a eu des pannes et des défectuosités, mais très peux étaient catastrophiques, la grande majorité d’entre-elles pouvant être résolues en appliquant les procédures de secours : félicitations aux techniciens, je crois qu’il méritent nos applaudissements. 

De techniekers hebben dit zowat kwartmiljoen uren geproduceerd, de piloten hebben ze opgevlogen.  Er is hierbij menig litertje zweet gelaten in het toestel.  Vergeten we immers niet dat vele Fouga-uren in instructie gevlogen zijn, waarbij soms het uiterste gevergd werd van zowel instructeur als leerling.

Sta me toe om een paar kenmerkende eigenschappen van de Fouga toe te lichten.

U zal er wellicht om lachen, maar het eerste wat mij bij dit toestel opviel was zijn typische geur.  Die is mij altijd bijgebleven en die sensatie heb ik op geen enkel ander toestel van Defensie waargenomen: een moeilijk te omschrijven geur van hydraulische olie, electrische bedrading en kerozine...

Ongetwijfeld zal ook niemand mij tegenspreken als ik de stuwkracht van de Fouga als “eerder bescheiden” bestempel. Het zijn niet de 2 maal 400 kg stuwdruk die de twee Marbore motoren bij vol vermogen ontwikkelden die het vliegtuig met een gewicht van meer dan 3000 kg grootse acceleratieprestaties bezorgden.  Trouwens, ik heb sterk de indruk dat in de loop der jaren en met de slijtage de stuwdruk eerder aan de 370 à 380 kg per motor schommelde... niemand heeft mij dat ooit willen, kunnen of durven bevestigen...  In elk geval, dit gebrek aan stuwkracht kwam bijzonder tot uiting bij het formatievliegen.  “Anticiperen” was de boodschap en men moest soms overgaan tot tegennatuurlijke handelingen. Groot was mijn verbazing bij mijn eerste vluchten bij de Rode Duivels om, wanneer de leader in de top van de looping wat gas terugnam om de formatie de kans te geven om te kunnen volgen, in plaats van ook wat gas terug te nemen, vol gas en luchtremmen te moeten zetten om in positie te blijven. Wanneer je dan in het laatste deel van de looping dreigde achteruit te vallen hoefde je enkel de luchtremmen in te klappen en de motor draaide reeds op volle 100%.  Simpel en efficiënt, maar ik kan jullie wel verzekeren dat het even geduurd heeft vooraleer ik de truuk goed te pakken had.

Ce qui m’a probablement le plus charmé en volant le Fouga est l’élégance avec laquelle cet avion exécute l’acrobatie.  Une fois la vitesse lancée, le Fouga se laissait piloter avec aisance et souplesse à travers toutes les manoeuvres d’acrobatie classiques.  Quel plaisir de pouvoir manier cet avion merveilleux dans les loopings, les barrel roll, clover leaf, split S, cuban eihgt et que sais-je. Il était cependant plus délicat d’utiliser avec trop d’enthousiasme le palonnier, surtout à basse vitesse.  Bien que le Fouga permettait beaucoup sur le plan aérodynamique, la demoiselle pouvait aussi se montrer très capricieuse si on la forçait trop loin dans les limites de son domaine de vol.  Il est certain que quelques d’entre nous ont délibérément “fliqué” le Fouga, mais il est tout aussi certain que le Fouga a “fliqué” pas mal de pilotes sans qu’ils n’en avaient l’intention.  Heureusement que la majorité de ces incidents c’est bien terminé et que le Fouga se laissait facilement “ratrapper”, mais pour certains ce caprice c’est malheureusement mal terminé.

Dikwijls werd de laatste weken mij de vraag gesteld: is het nu echt afgelopen met de Fouga ?  Wat spijtig toch !  Het antwoord moet zijn: ja.  De Fouga heeft ons uitstekend gediend en zal uit de inventaris van Defensie verdwijnen, ik denk dat de tijd daar ook rijp voor is.  Dit wil echter niet zeggen dat de Fouga daarom geen toekomst meer heeft.  Er zijn immers tal van burgerclubs en particulieren uit binnen- en buitenland die een aanvraag hebben ingediend om een Fouga te verwerven.  Zij zijn erop gebrand om dit toestel hetzij statisch ten toon te stellen of om het terug luchtwaardig te maken volgens de normen van de burgerluchtvaart.  Ik ben ervan overtuigd dat de bevoegde verkoopdienst van Defensie ook aan dit aspect van de Fouga een bijzondere aandacht zal besteden. 

Tot slot, voor wie het allemaal nog eens – zij het virtueel – wil beleven, bestaan tal van publikaties, foto’s, websites en dies meer om, wanneer het verlangen ondraaglijk wordt, nog eens met pure nostalgie terug te blikken op deze mooie legende: DE FOUGA.

Dank voor uw geduld en uw aandacht.