** Hoofdmenu: maak uw keuze! **
Geschiedenis Tun versus Be De islam Economie Klimaat Kunst(ig) Woordenlijst Diverse
Tunis Kairouan Sbeitla Tozeur Douz Matmata Djerba El Jem Monastir Sousse HOME

Matmata

De streek, ten zuiden van Gabes, waarin Matmata gelegen is noemt men de Jeffara. Het is een droog gebied waar vroeger nomaden in tenten rondtrokken.
Binnen dit gebied ligt het plateau van het Dahargebergte, doorsneden door kleine stroompjes die in de Middellandse Zee uitmonden.

Berbers en Ghorfa's

Het Jeffara gebied was tot de 11de eeuw bewoond door Berbers die in de vele valleien aan landbouw deden. Toen trokken vanuit Egypte Arabischtalige nomaden al plunderend dit gebied binnen.
De Berbers vluchtten naar hogere plaatsen in het Dahargebergte.
Om hun oogstgoederen te beschermen bouwden ze er Ghorfa's (opslagplaatsen of voorraadschuren), gebouwd uit steen en leem. De schuren zijn 8 tot 10 m lang en 3 m breed, met een tongewelf.
Ze bestaan uit meerdere, soms tot 8, verdiepingen en werden gegroepeerd rond een binnenplaats.
Dit gehele complex noemt men een ksar. Meerdere ksar's samen vormen een ksour, die tevens deel uitmaakt van het dorp. In geval van een aanval konden de Berbers er dan ook zelf in schuilen.
Een beheerder bezat de sleutels van de Ghorfa's, zodat enkel de échte eigenaar het complex kon betreden!

Tamezret

Komende vanuit Douz richting Matmata komen we langs het mooie dorpje Tamezret.
In dit dorp werd in de 19de eeuw nog zuiver Berbers gesproken. De stenen huizen liggen er rond de marabout van Sidi Haj Yusef.

Tamezret Tamezret
Tamezret Tamezret

We rijden verder richting Matmata door het bergachtige landschap van het Dahargebergte met zijn vreemd gevormde heuvels...

Dahargebergte rond Matmata

Troglodyten

Het landschap rond Matmata is als een surrealistisch aandoend maanlandschap. Reden waarom dit ook het decor vormde voor de film "Star Wars".
Hier bevinden zich de vele holwoningen, of Troglodyten.
Pas vanuit de lucht heeft men een goede kijk op hun aantal en verspreiding.
luchtfoto Troglodyten
Het ruige terrein heeft nog zo'n 700 holen, voor de helft nog bewoond. Ze zijn oorspronkelijk gegraven door de Berberstam Hammama des Matmata.
In de kronieken van de Romeinen is deze Berberstam reeds vernoemd: ze waren bekend om hun plundertochten.
De huidige holwoningen dateren uit de 19de eeuw en werden gegraven om verkoeling te vinden tijdens de zomerse hitte. Het jaar door heerst in de holen een gem. temp. van 17°C.
De bouw heeft een typische Arabische indeling:

  • de centrale binnenplaats is een holte van een 10 m diep en met diameter van 10 tot 15 m
  • centraal op de binnenplaats bevindt zich een citerne voor de opslag van water
  • rond de binnenplaats zijn 4 tot soms 8 kamers uitgehouwen: een eetplaats, een slaapplaats, stal(len) voor het vee en voor de voedselopslag (meestal op een bovenverdieping met een gat in de zoldering zodat men het voedsel voor bewoner(s) en vee meteen naar binnen kon werpen!)
  • witgepleisterde muren
  • uitgehouwen trappen leiden naar de binnenplaats

Langs de weg zie je de uithangbordjes die je "uitnodigen" om een holwoning te bezoeken. Gezinnen hebben ervaren dat er best een centje is bij te verdienen door toeristen in hun huis te ontvangen. Een aantal zijn zelfs overgegaan tot het ombouwen van hun holwoning tot een hotelletje (foto rechts). Een aantal families leven ook in een huis dat uitgehouwen is in de rots (foto's links)... persoonlijk vind ik deze, indien ze kunnen bezocht worden, meer authentiek ingericht dan sommige holwoningen die wat kitscheriger aandoen!

Miss Matmata

mevrouw Fatima

Geen vrouw in Tunesië is zo vaak op de gevoelige plaat vastgelegd als mevrouw Fatima! Bij alle gidsen is ze erg bekend en het is dan ook niet te verbazen dat vele touringcars vóór haar woning stoppen.

Niemand kent de exacte leeftijd van Fatima... maar ze is beslist 'op jaren'. In haar woning zijn tientallen foto's en krantenknipsels in diverse talen opgehangen die het hebben over "De holwoning van Fatima".

Spijtig genoeg staan ook een aantal voorwerpen uitgestald, waarop zij héél fier zal zijn, maar die afkomstig zijn uit andere landen... van bezoekers! Hierdoor is het geheel tamelijk rommelig.

Fatima zelf laat zich héél graag op foto vastleggen, getooid in Berberse kledij inclusief sierraden en een overdaad aan henna...

Haar jongere zuster staat permanent aan de ingang van de woning... met uitgestoken hand: haar voorbijgaan zonder 'een vrije vergoeding' te betalen is haast onmogelijk!

Metameur

Vanuit Matmata, richting Djerba via Medenine, komen we in het stadje Metameur.
Het stadje is gelegen op een heuvel en bevat een 600 jaar oude, goed bewaarde ksar.
De ksar omvat ghorfa's van 3 verdiepingen hoog rond de binnenplaats. Een Berberse familie heeft een deel van de ksar veranderd in een eenvoudig hotel.
Ksar Metameur

Wandelend aan de rand van de stad kom ik bij een klein café. Ik kijk langs de kant van het café en merk een daarachter gelegen binnenpleintje met een kleine witgeschilderde maraboet.
Een jongeman spreekt me aan, in voortreffelijk Frans, en biedt me aan om even een kijkje te nemen achteraan. Daar staan een aantal oude ghorfa's (foto's links) en aan de andere kant een Berberse begraafplaats (foto rechts).
De jongeman, Imed genaamd, verteld me uitvoerig over de geschiedenis en huidige functie van de ghorfa's. Berberse begraafplaatsen zijn mij bekend van Marokko, maar van hem verneem ik hoe je een graf voor een man kan onderscheiden van dat voor een vrouw: de man heeft 3 stenen op zijn graf en de vrouw 2 stenen!
Nog lang heb ik gepraat met Imed, die met zijn ouders overigens woonde in dat café, en bij het afscheid stond hij erop om mij zijn adres te geven... hij scheef het op de achterzijde van de postkaart "Ksar Metameur".
Vandaar de scan van deze postkaart hierboven bijgevoegd... of hoe je al wandelend een boeiende vriend en gids kunt ontmoeten...

Berberse begraafplaats

naar vorige: 'Douz' naar boven: 'Hoofdmenu' mail naar: f.vanlil@yucom.be naar volgende: 'Djerba'

Last updated 8.4.2006